Podatek od spadków i darowizn w zakresie skorzystania z prawa do ulgi wynikającej z art. 16 ustawy

sygnatura: IPPB2/436-366/09-2/AF

autor: Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie

data: 2009-12-21

Wniosek ORD-IN: [ 471 kB]

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pani, przedstawione we wniosku z dnia 23.09.2009 r. (data wpływu 28.09.2009 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skorzystania z prawa do ulgi wynikającej z art. 16 ustawy - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 28.09.2009 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie skorzystania z prawa do ulgi wynikającej z art. 16 ustawy.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Spadkodawca zmarł w 1999 r. Postępowanie spadkowe przeprowadzono w 2009 r., w wyniku którego całość spadku nabyła jego żona - zgodnie z treścią notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia. Całość majątku odziedziczonego stanowi nieruchomość lokalowa stanowiąca przedmiot odrębnej własności, wchodząca uprzednio do wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Spadkobierczyni (żona) od lat 60-tych XX wieku do chwili obecnej bez przerwy jest zameldowana i zamieszkuje w ww. nieruchomości lokalowej. Wnioskodawczyni należy zatem do osób zaliczanych do I grupy podatkowej. Wypełniając obecnie druk zgłoszeniowy SD-Z1 oraz druk SD-3, spadkobierczyni chce skorzystać ze zwolnienia podatkowego na podstawie art. 16 ust. 2 pkt 5a) ustawy o podatku od spadków i darowizn. Jednak prawdopodobnie Wnioskodawczyni zamierza zbyć ww. lokal mieszkalny w 2010 r.

Spadkobierczyni spełnia wszelkie pozostałe warunki wynikające z art. 16 ust. 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn uprawniające do skorzystania z ww. ulgi.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy w związku z powyższym będzie miała zastosowanie ulga z art. 16 ust. 2 pkt 5a)... W przypadku stwierdzenia, iż ulga meldunkowa Wnioskodawcy nie przysługuje, to czy obowiązek podatkowy powstaje od chwili stwierdzenia nabycia praw do spadku czy też od momentu hipotetycznego zbycia nieruchomości w 2010...
2. W okolicznościach wyżej przedstawionego stanu faktycznego, w sytuacji, gdyby organ podatkowy stwierdził, iż ww. ulga mieszkaniowa spadkobiercy się nie należy i wszcząłby przeciw niemu postępowanie podatkowe z tytułu jak wyżej, to czy w przypadku zgonu tegoż spadkobiercy organ podatkowy mógłby dochodzić roszczeń z tego tytułu od spadkobiercy (który de facto stałby się nowym spadkodawcą)...

Niniejsza interpretacja indywidualna dotyczy pytania Nr 1 przedstawionego we wniosku. W zakresie pytania Nr 2 wniosek zostanie rozpatrzony odrębnie.

Zdaniem Wnioskodawcy:

Zdaniem Wnioskodawcy nie powstanie obowiązek podatkowy, ponieważ nabycie ww. nieruchomości nastąpiło w 1999 r. - w chwili otwarcia spadku, zatem ze skutkiem ex tunc. Natomiast spadkobierczyni nieprzerwanie jest zameldowana i zamieszkuje w ww. nieruchomości lokalowej od lat 60-tych XX wieku, zatem w przypadku ewentualnego zbycia ww. nieruchomości lokalowej w 2010 r., okres 5-letni konieczny do zachowania ww. ulgi mieszkaniowej byłby zachowany.

W przypadku stwierdzenia, iż ulga meldunkowa Wnioskodawcy nie przysługuje, to obowiązek podatkowy powstaje od momentu hipotetycznego zbycia nieruchomości w 2010 r., ponieważ dopiero od tej pory spadkobierca utracił prawa zagwarantowane przez art. 16 ust. 5 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Na tle przedstawionego zdarzenia przyszłego, stwierdzam, co następuje.

W myśl art. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji pojęcia ,,spadek", dlatego należy w tym zakresie odwołać się do przepisów ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). W myśl przepisu art. 922 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego przez spadkobranie należy rozumieć przejście praw i obowiązków majątkowych zmarłego z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Na spadek składa się ogół praw i obowiązków należących do zmarłego w chwili jego śmierci, które ze swej istoty mogą przejść na jego następców prawnych. Zgodnie z poglądami doktryny przedmiotu, nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Określenie spadku następuje w drodze zastosowania czterech kryteriów: prawa i obowiązki mają charakter cywilnoprawny, majątkowy, nie są ściśle związane z osobą zmarłego, nie przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy osoby te są spadkobiercami.

Od dnia 01 stycznia 2007 r. wskutek nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn uległy zmianie zasady opodatkowania spadków i darowizn. Jednakże zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16.11.2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 222 poz. 1629) do nabycia w drodze spadku własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie nowelizacji stosuje się przepisy w brzmieniu obowiązującym do końca 2006 r.

Zgodnie z treścią art. 922 Kodeksu cywilnego spadek to prawa i obowiązki zmarłego wynikające ze stosunków cywilnoprawnych, które z chwilą śmierci przechodzą na następców prawnych. W myśl art. 924 Kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, natomiast spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia (art. 925 Kodeksu cywilnego). Oznacza to, że z chwilą śmierci należące do spadkodawcy prawa i obowiązki stają się spadkiem podlegającym przepisom prawa spadkowego.

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2004 r. Nr 142 poz. 1514 ze zm.) obowiązek podatkowy przy nabyciu w drodze dziedziczenia powstaje z chwilą przyjęcia spadku. W przypadku, gdy nabycie nie zgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem (w tym przypadku akt poświadczenia dziedziczenia) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma (art. 6 ust. 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Przy nabyciu w drodze dziedziczenia decydujące znaczenie będzie mieć data otwarcia spadku, czyli data śmierci spadkodawcy.

Biorąc pod uwagę powyższe uregulowania prawne stwierdzić należy, że w przedmiotowej sytuacji nabycie w drodze spadku nastąpiło z dniem śmierci spadkodawcy, tj. w 1999 r.

W związku z tym, w myśl art. 17a ustawy o podatku od spadków i darowizn obowiązana jest Pani do złożenia w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego właściwemu Naczelnikowi Urzędu Skarbowego zeznanie podatkowe (SD-3) o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych wg ustalonego wzoru, o którym mówi rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 26.07.2006 r. w spawie zeznań podatkowych (Dz. U. Nr 139 poz. 988 oraz Dz. U. Nr 246 poz. 1800), a nie druk SD-Z1.

Zgodnie bowiem z art. 1 pkt 4) ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ustawodawca od 01 stycznia 2007 r. wprowadził do ustawy nowe zwolnienie, zgodnie z którym na podstawie art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4. Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu (art. 4a ust. 2 ustawy).

Z uwagi na fakt, iż nabycie ww. nieruchomości w drodze spadku nastąpiło przed 01 stycznia 2007 r. w niniejszej sprawie zastosowanie mają przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym przed dniem 01 stycznia 2007 r., z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.

Wnioskodawczyni zobowiązana jest więc złożyć zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3.

W myśl z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2004 r. Nr 142, poz. 1514 ze. zm.), w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r., podatkowi temu podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem spadku.

W myśl art. 6 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31.12.2006 r., przy nabyciu w drodze dziedziczenia powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Stosownie do zapisu art. 6 ust. 4 ustawy jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzeni pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. Gdy nabycie w drodze darowizny nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przed organem podatkowym na okoliczność dokonania tej darowizny.

Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w przypadku nabycia budynku mieszkalnego lub jego części, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym w drodze spadku lub darowizny przez osoby zaliczane do I grupy podatkowej, nie wlicza się do podstawy opodatkowania ich wartości do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej budynku lub lokalu.

Ulga, o której mowa w art. 16 ust. 1 ustawy przysługuje osobom, które łącznie spełniają następujące warunki (art. 16 ust. 2 ww. ustawy):

1. spełniają wymogi określone w art. 4 ust. 4, tj. posiadają obywatelstwo polskie lub mają miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. nie są właścicielami innego budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość bądź będąc nimi przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy,
3. nie dysponują spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu lub nie są właścicielami spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz wynikających z przydziału spółdzielni mieszkaniowych: prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, a w razie dysponowania tymi prawami przekażą je zstępnym lub przekażą do dyspozycji spółdzielni, w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego,
4. nie są najemcami lokalu lub budynku lub będąc nimi rozwiążą umowę najmu,
5. będą zamieszkiwać w nabytym lokalu lub budynku przez 5 lat:

1. od dnia złożenia zeznania podatkowego - jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku,
2. od dnia zamieszkania w nabytym lokalu lub budynku - jeżeli nabywca zamieszka w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego.

Mając na uwadze ww. przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn stwierdzić należy, że zasadniczym celem ustawodawcy jest zwolnienie bliskich spadkodawcy lub darczyńcy od obciążeń podatkowych z tytułu nabycia nieruchomości mieszkaniowej, gdy nie dysponują innym mieszkaniem czy domem i będą zamieszkać w uzyskanej nieruchomości przez okres 5 lat.

Zgodnie z art. 16 ust. 7 powołanej powyżej ustawy, nie stanowi podstawy do wygaśnięcia decyzji zbycie udziału w budynku lub lokalu na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych oraz zbycie budynku lub lokalu, jeżeli było ono uzasadnione koniecznością zmiany warunków mieszkaniowych, a nabycie innego budynku lub uzyskanie pozwolenia na jego budowę albo nabycie innego lokalu nastąpiło nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od dnia zbycia.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Wnioskodawczyni nabyła w drodze spadku po zmarłym w 1999 r. mężu nieruchomość lokalową. Wnioskodawczyni w przedmiotowym lokalu jest zameldowana i zamieszkuje od lat 60-tych. Wnioskodawczyni prawdopodobnie zamierza zbyć nieruchomość lokalową w 2010 r.

Reasumując należy stwierdzić, iż warunkiem niezbędnym do skorzystania przez Wnioskodawczynię z ulgi, o której mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest zobowiązanie do zamieszkiwania w nabytej nieruchomości lokalowej przez 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego, jeżeli w chwili złożenia zeznania nabywca mieszka w nabytym lokalu lub budynku. W związku z powyższym stanowisko Wnioskodawczyni dotyczące stwierdzenia, iż okres 5-letni konieczny do zachowania ulgi mieszkaniowej w przypadku Wnioskodawczyni jest zachowany, ponieważ jest zameldowana i zamieszkuje w przedmiotowej nieruchomości lokalowej od lat 60-tych XX-wieku, należy uznać za nieprawidłowe.

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, iż Wnioskodawczyni składając zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3, może skorzystać z ulgi zawartej w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn, tylko o ile spełni warunki zawarte w tym przepisie. Jednym z warunków koniecznych do jej zastosowania, jest okres zamieszkiwania w nabytej nieruchomości lokalowej przez okres 5 lat od dnia złożenia zeznania podatkowego. Natomiast w przypadku zbycia lokalu mieszkalnego w 2010 r., Wnioskodawczyni nie utraci prawa do powyższej ulgi, tylko wówczas jeżeli spełni przesłanki zawarte w art. 16 ust. 7 ustawy o podatku od spadków i darowizn jak wskazano powyżej. W przeciwnym przypadku Wnioskodawczyni będzie zobowiązana do zapłaty podatku od spadków i darowizn. W sytuacji przedstawionej we wniosku obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy. A zatem, jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, w tym przypadku akt poświadczenia dziedziczenia, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma, a nie jak twierdzi Wnioskodawczyni w momencie zbycia przedmiotowej nieruchomości lokalowej.

W przypadku, gdy Wnioskodawczyni skorzystałaby z ulgi, o której mowa w art. 16 ustawy o podatku od spadków i darowizn i następnie nie dotrzyma warunków wynikających z ww. ulgi to powinna zgłosić powyższy fakt do organu podatkowego. W takim przypadku naczelnik urzędu skarbowego wyda decyzję ustalającą wysokość podatku od spadków i darowizn.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Warszawie Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Płocku, ul. 1 Maja 10, 09-402 Płock.