INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działający w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 16 sierpnia 2013 r. (data wpływu 20 września 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zwolnienia z opodatkowania nabycia lokalu mieszkalnego - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 20 września 2013 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie zwolnienia z opodatkowania nabycia lokalu mieszkalnego.

We wniosku tym przedstawiono następujący stan faktyczny.

Żona Wnioskodawcy otrzymała darowiznę środków pieniężnych - od rodziców (25 000 zł) i siostry (40 000 zł). Środki pieniężne wpłynęły na konto bankowe, które posiada wraz z Wnioskodawcą. Umowy darowizny zostały sporządzone w formie pisemnej, tak aby było jasne, że to właśnie żona Wnioskodawcy (jako córka i siostra) je otrzymała i aby mogła skorzystać ze zwolnienia na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgłoszenie (SD-Z2) żona Wnioskodawcy złożyła we właściwym urzędzie skarbowym w stosownym terminie. Do zgłoszenia dołączone zostały kopie umów darowizny. Otrzymana darowizna przeznaczona została na zakup mieszkania, które za kwotę 75 000 zł Wnioskodawca nabył wraz z żoną. W małżeństwie Wnioskodawcy, stosownie do art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, panuje wspólność majątkowa (wspólność ustawowa), obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w trakcie trwania małżeństwa. Mieszkanie zostało nabyte na podstawie umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego.

Ponadto Wnioskodawca wyjaśnia, że we właściwym urzędzie skarbowym złożył oświadczenie, że darowiznę otrzymała tylko żona. Ta z kolei wniosła ją do majątku wspólnego. Wskazuje również, że czynności tej nie traktował jak darowizny, gdyż był przekonany, że z otrzymaną darowizną żona może zrobić co chce. Obecnie, w związku z faktem, że mieszkanie nabyte zostało również przez Wnioskodawcę, powziął wątpliwości czy ,,darowizna", która miała miejsce między Nim a żoną nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn czy też może korzysta ze zwolnienia na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Wobec powyższego zadano następujące pytanie:

Czy przeznaczenie środków z darowizny otrzymanej przez żonę na zakup wspólnego mieszkania podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, a w konsekwencji czy Wnioskodawca zobowiązany jest do zapłaty tego podatku czy też może nabycie to korzysta ze zwolnienia...

Zdaniem Wnioskodawcy, zakup mieszkania wspólnie z małżonką, na który przeznaczona została otrzymana przez żonę darowiznę, nie podlega opodatkowaniu na podstawie ustawy o podatku od spadków i darowizn i korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a tej ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawczyni w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:

1. dziedziczenia, zapisu zwykłego, dalszego zapisu, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego;
2. darowizny, polecenia darczyńcy;
3. zasiedzenia;
4. nieodpłatnego zniesienia współwłasności;
5. zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu;
6. nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności.

Stosownie natomiast do art. 1 ust. 2 podatkowi podlega również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci oraz nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci.

Z zacytowanego przepisu określającego przedmiot opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn wynika, że jest nim co do zasady nieodpłatne nabycie własności rzeczy i praw majątkowych, wyłącznie z tytułów w nim wymienionych. Istota ekonomiczna tego podatku tkwi w przyroście majątkowym podatnika, a konkretnie we wzbogaceniu podatnika na skutek przejęcia majątku pod tytułem darmym. Koncentruje się on nie tyle na prawnym akcie obrotu, co na będącym jego następstwem wzbogaceniu podatnika. Powyższe oznacza z kolei, że nabycie, nawet nieodpłatne, do którego nie dochodzi na podstawie jednego z tytułów wymienionych w art. 1 nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Z kolei zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - udokumentują ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym.

Z przedstawionego we wniosku stanu faktycznego wynika, że Wnioskodawca nabył wraz z żoną lokal mieszkalny za kwotę 75 000 zł. Jego zakup sfinansowany został częściowo ze środków pieniężnych, jakie żona Wnioskodawcy otrzymała w darowiźnie od rodziców (25 000 zł) i siostry (40 000 zł). Darowiznę tą żona Wnioskodawcy wniosła do majątku wspólnego. W małżeństwie Wnioskodawcy obowiązuje ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

W związku z tak przedstawionym zagadnieniem, oceniając jakie skutki podatkowe dla Wnioskodawcy mogły powstać w podatku od spadków i darowizn w sytuacji nabycia lokalu mieszkalnego ze środków pochodzących z darowizny otrzymanej przez Jego żonę wyjaśnić należy, że zgodnie z art. 31 § 1 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 788) z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należą do majątku osobistego każdego z małżonków. W myśl paragrafu 2 tego przepisu do majątku wspólnego należą w szczególności:

1. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;
2. dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;
3. środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;
4. kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm).

Z kolei według art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1. przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;
2. przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
3. prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;
4. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;
5. prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;
6. przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;
7. wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;
8. przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;
9. prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;
10. przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Wyjaśnić przy tym należy, że w orzecznictwie przyjęty jest pogląd, zgodnie z którym ,,w przypadku pozostawania małżonków w ustroju wspólności majątkowej (...) rozstrzygają przepisy art. 31-34 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli ich stosowanie nie zostało wyłączone małżeńską umową majątkową (art. 47 § 1 ww. Kodeksu). W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntował się pogląd, zgodnie z którym art. 32 § 1, będący odpowiednikiem obecnie obowiązującego art. 31, stwarza domniemanie przynależności do majątku dorobkowego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, zaś przynależność określonych przedmiotów do majątku osobistego (dawniej odrębnego) obowiązany jest udowodnić zainteresowany tym małżonek (tak m.in. wyroki: z dnia 11 września 1998 r., I CKN 830/97, niepubl.; z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 397/03 niepubl.; z dnia 16 kwietnia 2003 r., II CKN 1409/00, OSNC 2004 r., nr 7-8, poz. 113; z dnia 30 czerwca 2004 r., IV CK 513/03, niepubl. oraz postanowienie z dnia 6 lutego 2003 r., IV CKN 1721/00 niepubl.). Jednocześnie jednak wskazuje się, że domniemanie powyższe można obalić przez wykazanie, iż nabycie przedmiotu majątkowego nastąpiło ze środków finansowych stanowiących majątek osobisty (dawniej odrębny; tak np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2001 r., II CKN 1194/00, niepubl.). Również w piśmiennictwie przyjmuje się, że prawo własności nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej z reguły wchodzi do majątku wspólnego niezależnie od tego, czy zostało nabyte przez jedno z małżonków, czy przez oboje. Bez znaczenia jest przy tym, czy środki przeznaczone na nabycie własności pochodziły z majątku wspólnego, czy też z majątku osobistego (odrębnego), chyba, że nabycie nastąpiło w drodze tzw. surogacji rozumianej jako zastąpienie przedmiotu wchodzącego w skład majątku osobistego (odrębnego) innym przedmiotem nabytym w zamian pierwszego." - postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2012 r. sygn. II CSK 363/11.

Jak z kolei wynika z art. 888 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

W świetle zacytowanego przepisu darowiznę zaliczyć należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Podstawową cechą umowy darowizny jest bowiem bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem jego majątku. Darowizna może polegać przede wszystkim na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych oraz środków pieniężnych, jak również na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Natomiast z treści art. 890 § 1 wynika, iż oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione.

Zatem daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy darowizny, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu, a ponadto czynność ta polegać będzie na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem, że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 Kodeksu cywilnego.

Z uwagi na powyższe argumenty oraz przepisy prawa stwierdzić więc należy, że w opisanej we wniosku sytuacji, w związku z nabyciem lokalu mieszkalnego ze środków w części pochodzących z darowizny otrzymanej przez żonę Wnioskodawcy, nie doszło do nabycia przez Wnioskodawcę podlegającego opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Jak wskazano bowiem we wniosku w małżeństwie Wnioskodawcy obowiązuje ustrój wspólności majątkowej, a otrzymana darowizna została włączona przez żonę do majątku wspólnego. Lokal mieszkalny został nabyty przez oboje małżonków. W świetle zacytowanych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wszedł on więc do majątku wspólnego. W opisanej sytuacji nie doszło więc do darowizny na rzecz Wnioskodawcy kosztem majątku Jego żony, a zatem nie wystąpiła jedna z cech darowizny, jaką jest nieodpłatne przysporzenie w majątku obdarowanego. Zwiększeniu uległ bowiem majątek wspólny małżonków - pierwotnie o kwotę darowizny do niego włączoną, a następnie o wartość lokalu mieszkalnego nabytego wspólnie przez małżonków. W konsekwencji więc nie można stwierdzić, że w niniejszej sprawie mógł powstać obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn.

Wobec przedstawionego rozstrzygnięcia, w niniejszej sprawie nie znajduje zastosowania zwolnienie z opodatkowania na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy. Przepis ten dotyczy bowiem wyłącznie nieodpłatnego nabycia podlegającego opodatkowaniu tym podatkiem, a z takim nie mamy tutaj do czynienia.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, ul. Staromłyńska 10, 70-561 Szczecin po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zmianami). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.