Nadrzędne znaczenie ma Dyrektywa Ramowa Nr 80/1107/EEC (nowelizowana Dyrektywą Nr 88/642/EEC) o ochronie pracowników przed szkodliwym działaniem czynników chemicznych, fizycznych i biologicznych. Mówi ona o czynnikach występujących w środowisku pracy w stopniu przekraczającym dopuszczalną wartość (dopuszczalne stężenie bądź dopuszczalny wskaźnik biologiczny), które zostały uznane za szkodliwe bądź prawdopodobnie szkodliwe dla zdrowia.

Zgodnie z art. 4 Dyrektywy 80/1107/EEC, w celu zapobieżenia narażania pracowników na działanie szkodliwych czynników oraz utrzymywania tego zagrożenia na najniższym poziomie pracodawcy obligowani są do podjęcia następujących działań:

• ograniczanie używania czynnika chemicznego, fizycznego lub biologicznego w miejscu pracy,
  
• ograniczanie liczby pracowników rzeczywiście lub potencjalnie zagrożonych działaniem danego czynnika,
  
• wprowadzanie środków ochrony zbiorowej, np. wentylacji mechanicznej, produkcji w układach zamkniętych itp.,
  
• ustalanie dopuszczalnych warunków higienicznych,
  
• określanie sposobu pobierania próbek,
  
• dokonywanie pomiarów i oceny wyników,
  
• podejmowanie działań ochronnych i opracowywanie wytycznych dla właściwego postępowania i stosowania odpowiednich metod pracy,
  
• wprowadzanie zbiorowych środków ochrony,
  
• stosowanie indywidualnych środków ochrony, gdy zagrożenie nie może być zlikwidowane w inny sposób,
  
• podawanie pełnych informacji pracownikom i/lub ich przedstawicielom (gdy poinformowanie każdego pojedynczego pracownika jest niewykonalne, choćby z uwagi na liczbę zatrudnionych osób) o potencjalnym ryzyku związanym z czynnikami chemicznymi, fizycznymi i biologicznymi,
  
• wskazywanie technicznych działań zapobiegawczych, które pracownicy powinni podejmować,
  
• informowanie pracowników o konieczności stosowania się do znaków ostrzegawczych i znaków bezpieczeństwa,
  
• kontrolowanie stanu zdrowia pracowników, prowadzenie dokumentacji o poziomie narażenia pracowników na działanie czynników szkodliwych,
  
• kompletowanie listy zagrożonych pracowników,
  
• prowadzenie ich osobowych kart zdrowia,
  
• podejmowanie niezbędnych działań w nagłych przypadkach.

Jeżeli te działania nie zapewnią odpowiedniej ochrony, pracodawca musi całkowicie lub częściowo zrezygnować ze stosowania szkodliwego czynnika chemicznego, fizycznego lub biologicznego.

Ponadto pracodawca jest obciążony podejmowaniem dodatkowych działań, jeżeli w miejscu pracy występuje następujący czynnik: akrylonitryl, azbest, arsen i jego związki, benzen, kadm i jego związki, rtęć, nikiel, ołów i ich związki, chlorowane węglowodory.

Jest on wówczas zobowiązany do przeprowadzenia badań lekarskich u pracowników przed podjęciem przez nich pracy narażającej na wpływ szkodliwych czynników, a następnie do prowadzenia systematycznych kontroli okresowych. Pracownik powinien być objęty odpowiednią opieką medyczną zarówno przed, jak i w trakcie oraz po okresie pracy w miejscu występowania szkodliwego czynnika. Pracownicy i/lub ich przedstawiciele powinni być poinformowani o wynikach pomiarów kontrolnych przeprowadzonych w środowisku miejsca pracy, a także o przekroczeniach dopuszczalnych parametrów stężeń, ich przyczynach i możliwościach podejmowania działań mających im zapobiegać. Należy poszerzać wiedzę pracowników nt. niebezpieczeństw, na jakie są narażani, jeśli pozostają w kontakcie z czynnikami mogącymi zagrozić ich zdrowiu.

Przy przeprowadzaniu wszystkich tych działań dyrektywa zakłada konsultację z partnerami społecznymi, tak aby mogli oni kontrolować sposób wprowadzania w życie przez pracodawcę wszystkich działań podstawowych i uzupełniających wymaganych przez Dyrektywę 80/1107/EEC.

Z uwagi na ramowy charakter ww. dyrektywy, na podstawie art. 8 ust. 1 zostały wydane 4 dyrektywy precyzujące sposoby eliminacji lub zmniejszania zagrożeń opisanych w załączniku I do tej dyrektywy. Aktem prawnym związanym z Dyrektywą Nr 80/1107/EEC jest Dyrektywa Nr 77/576/EEC w sprawie ujednolicania przepisów prawa państw członkowskich dotyczących znaków bezpieczeństwa w miejscach pracy. Jej uchwalenie wiąże się bezpośrednio ze skutkami wywołanymi swobodnym przepływem pracowników w krajach unijnych i wynikającą stąd potrzebą pokonania barier językowych. Dyrektywa ta zakłada, że unijny system znaków bezpieczeństwa działa, jeżeli:

• wszystkich pracodawców w państwach unijnych obowiązują jednolite wymagania dotyczące oznaczeń,
  
• znaki bezpieczeństwa są proste i oczywiste,
  
• pracownicy (osoby mające dostęp do miejsc pracy) otrzymują pełne i systematyczne informacje nt. stosowanych oznaczeń.

Dyrektywa 77/576/EEC w załączniku nr I podaje zasady stosowania znaków bezpieczeństwa, natomiast załącznik nr II zawiera ujednoliconą symbolikę znaków bezpieczeństwa (ich rodzaje), którą państwa członkowskie są zobowiązane stosować dla oznaczenia niebezpiecznych sytuacji, oraz informacje o specjalnym systemie znaków bezpieczeństwa.

Zapewnienie pracownikom możliwości korzystania z maszyn opatrzonych znakiem CE jest jedną z podstawowych form gwarantowania standardów ochrony zdrowia.

Opracowanie: Justyna Zwolińska

źródło: