Jak nie naruszać praw autorskich na portalach społecznościowych?

W dobie dynamicznego rozwoju społeczeństwa informacyjnego prawo autorskie zdaje się pozostawać daleko w tyle, stąd wyzwaniem jest przełożenie niemających odzwierciedlenia w rzeczywistości regulacji na praktykę życia codziennego.

Regulacje w przedmiocie prawa autorskiego nie nadążają za rozwojem techniki oraz za produktami oferowanymi w Internecie, w tym za portalami społecznościowymi. Ich powstanie spowodowało nie lada zamieszanie w kwestii ochrony praw autorskich, a to za sprawą możliwości błyskawicznego rozpowszechniania utworów twórców poprzez dalsze udostępnianie zdjęć, obrazów czy utworów muzycznych.

Szeroki wachlarz możliwości udostępniania treści skutkuje także zwielokrotnionym prawdopodobnieństwiem naruszenia praw autorskich, o ile upubliczniona zawartość jest prawnie chroniona.

Jaki jest zasadniczy zakres ochrony prawnej?

Udostępnienie zdjęcia z internetowej galerii jednego z aktorów poprzez "przeklejenie” i rozpowszechnienie we własnej może uruchomić sankcje wynikające z art. 116 ustawy - Prawo autorskie.

Ustawa - Prawo autorskie

Korzystanie z portali społecznościowych może być bezpieczne, a to za sprawą instytucji dozwolnego użytku prywatnego. Sporą zaletą tej figury prawnej jest to, że w pewnym ograniczonym zakresie użytkownicy portalu społecznościowego będą mogli rozpowszechniać utwory podlegające ochronie - i to bez zgody autora treści (utworu).

Ustawa - Prawo autorskie [dozwolony użytek]

Należy podkreślić, że dozwolony użytek dotyczy tylko tych utworów, które zostały udostępnione publicznie, czyli przykładowo w internecie za zgodą samego autora. Z kolei dalsze rozpowszechnianie treści nie może mieć charakteru publicznego. W praktyce udostępnienie utworu tylko najbliższym znajomym może znosić znamiona legalnego dozwolonego użytku.

Warunki korzystania z portali społecznościowych są z reguły opisane w regulaminach, które udostępnia z reguły administrator serwisu. Regulaminy są zbiorem postanowień, w których zawarto także klauzulę domniemania legalności posiadania wszystkich praw do treści, które będą zamieszczane przez użytkownika. Zatem oznacza to, że użytkownik, który dokona rejestracji na danej stronie społecznościowej, zasadniczo powinien zamieszczać treści nienaruszających praw osób trzecich.

Na zamieszczanie utworu np. muzycznego, który został skomponowany przez inną osobę, użytkownik powinien mieć zezwolenie autora. Zgoda może przybierać formę licencji, która wyznacza zakres prawa do korzystania z utworu. Zapisy licencyjne niekiedy zawierają serwisy, z których utwory zostały uprzednio pobierane. Zasadniczo problem tkwi w tym, czy dany utwór po pobraniu można dalej publikować - czy licencja obejmuje dalsze upublicznianie.

Ponadto użytkownik, który rejestruje się w danym serwisie społecznościowym, udziela mu również licencji. Oznacza to, że operator nabywa szereg uprawnień do treści zamieszczanych na profilu użytkownika. Co więcej, taki operator może udzielać sublicencji innym użytkownikom.

Należy dodać, że zagadnienie uzyskania praw do korzystania z utworów nie dotyczy okoliczności, w których użytkownicy zamieszczają utwory stworzone przez siebie np. filmy, zdjęcia, grafiki. Wówczas przysługują im prawa pierwotne.

Kolejny przypadek ma miejsce, gdy użytkownik korzysta z danych treści na zasadzie licencji GNU GPL (licencja wolnego i otwartego oprogramowania, która ma także zastosowanie m.in. do grafik oraz utworów muzycznych). Uprawnienie to wiąże się z możliwością dowolnego kopiowania oraz rozpowszechniania wszystkich materiałów.

Wreszcie warto wspomnieć o utworach, które należą do domeny publicznej. Zgodnie z ustawą Prawo autorskie przez domenę publiczną należy rozumieć instytucję prawną, której zadaniem jest zajmowanie się twórczością ogólnie pojętą, która z różnych powodów nie jest objęta prawem autorskim.

Ważne

Prawo autorskie w Polsce wymaga jeszcze dopracowania w zakresie jego stosowania w Internecie. Rosnąca popularność serwisów społecznościowych wymusza rychłą zmianę w tejże ustawie. Internauci powinni mieć na uwadze, że w wirtualnej rzeczywistości prawo także obowiązuje i z tego względu warto poświęcić chwilę uwagi na to, co i kiedy się zamieszcza w sieci, by uniknąć przykrych konsekwencji w przyszłości.