W 2060 roku polskie społeczeństwo będzie niemal najstarsze w całej Unii Europejskiej. W 2030 roku dwóch Polaków będzie musiało zapracować na jednego emeryta. Dziś składają się na niego cztery osoby.
Za szybko przybywa nam emerytów, bo rządy i pracodawcy zbyt chętnie posyłają ich na emerytury, a brakuje ludzi, którzy mogliby ich zastąpić. Seniorzy nie kwapią się do powrotu do pracy, a właściciele firm traktują ich jak ciężar.
Według prognoz Europejskiego Urzędu Statystycznego w 2060 roku polskie społeczeństwo będzie drugim najstarszym w całej Unii Europejskiej - przewyższać nas będzie tylko Słowacja. Chociaż do tego czasu pozostaje jeszcze wiele lat, to osób w wieku emerytalnym przybywa w naszym kraju regularnie. Powodem tej sytuacji jest rosnąca średnia życia i mniejsza liczba urodzeń.
Źródło: GUS
Proporcje ludzi pracujących do tych, których będą musieli oni utrzymać, drastycznie się zmniejszą. Spowoduje to, że w 2030 roku dwóch Polaków będzie musiało zapracować na jednego emeryta. Dziś składają się na niego cztery osoby.
Źródło: GUS
Te dane nie są tylko zmartwieniem rządu, który musi troszczyć się o coraz bardziej nadwerężony system emerytalny. Zmieniające się proporcje w liczbach ludzi pracujących a pobierających świadczenia, to kłopot także dla firm. Wkrótce będą się one borykać z poważnymi trudnościami z obsadzeniem wszystkich stanowisk pracy. Nie będzie bowiem wystarczającej liczby młodych ludzi, którzy obejmą je po odchodzących na emeryturę starszych osobach. Przez brak ludzi mogą więc stracić swoją konkurencyjność.
ZOBACZ TAKŻE:
W latach 2010-2035:
- ubędzie 394 tys. dzieci w wieku 0-2 lata
- ubędzie 3 mln 860 tys. ludzi w wieku produkcyjny (18 lat - 59/64 lata)
- przybędzie 3 mln 539 tys. emerytów
_ Dane: GUS _
Najlepszym i koniecznym rozwiązaniem w tej sytuacji jest zatrzymywanie i zatrudnianie emerytów w firmach. Niestety, okazuje się, że polscy pracodawcy w ogóle nie biorą pod uwagę tego faktu w planowaniu polityki kadrowej.
Potwierdza to najnowsze międzynarodowe Badanie Manpower _ Pracownicy 50+ _. Pośród 28 przebadanych krajów Polska ma najniższy odsetek firm, które opracowały programy ułatwiające zatrudnianie osób w wieku 50+ i mechanizmy zachęcające do pozostania w firmie przyszłych emerytów.
Poniższe zestawienie przedstawia stopień przygotowania firm na starzenie się społeczeństwa. Im wyższy jest wskaźnik z ostatniej kolumny, tym firmy danego kraju są lepiej przygotowane.
| Wskaźnik przygotowania pracodawców na starzenie się społeczeństwa | |||
|---|---|---|---|
| kraj | odsetek firm, które opracowały program ułatwiający zatrudnianie osób powyżej 50. roku życia | odsetek firm, które opracowały program zachęcający pracowników w wieku emerytalnym do pozostania w firmie | suma - wskaźnik przygotowania firm |
| Singapur | 48% | 53% | 102 |
| Japonia | 12% | 83% | 95 |
| Nowa Zelandia | 19% | 33% | 52 |
| Australia | 18% | 28% | 46 |
| Stany Zjednoczone | 18% | 28% | 46 |
| Republika Południowej Afryki | 11% | 34% | 45 |
| Hongkong | 24% | 20% | 44 |
| Kanada | 17% | 24% | 41 |
| Chiny | 18% | 19% | 37 |
| Wielka Brytania | 13% | 24% | 37 |
| Austria | 21% | 14% | 35 |
| Irlandia | 9% | 26% | 35 |
| Szwajcaria | 17% | 14% | 31 |
| Indie | 14% | 16% | 30 |
| Niemcy | 18% | 11% | 29 |
| Argentyna | 11% | 17% | 28 |
| Peru | 10% | 13% | 23 |
| Belgia | 10% | 12% | 22 |
| Czechy | 8% | 13% | 21 |
| Holandia | 8% | 10% | 18 |
| Norwegia | 6% | 12% | 18 |
| Grecja | 5% | 10% | 15 |
| Tajwan | 6% | 8% | 14 |
| Francja | 6% | 8% | 14 |
| Włochy | 8% | 6% | 14 |
| Hiszpania | 6% | 6% | 12 |
| Szwecja | 4% | 8% | 12 |
| Polska | 3% | 5% | 8 |
| Źródło: Badanie Manpower Pracownicy 50+ |
Dlaczego Polscy pracodawcy nie dostrzegają problemu i nie starają się przeciwdziałać jego skutkom? Szefowie naszych firm zaspali. Po pierwsze, ich czujność osłabiła zwiększająca się wydajność pracowników związana z rozwojem technologii. Po drugie, do tej pory odsyłając ludzi na emerytury, walczyliśmy z bezrobociem.
- _ W latach 90. powszechne było zachęcanie pracowników w wieku emerytalnym do odchodzenia z pracy i nie blokowania etatów młodym. Miało na to wpływ bardzo duże bezrobocie _ - wyjaśnia Monika Jabłońska z firmy Manpower. - _ Dzisiaj sytuacja na rynku pracy się zmieniła. Bezrobocie jest niskie, społeczeństwo się starzeje i brakuje rąk do pracy. Sytuacja będzie się pogarszała z roku na rok, a już nie jest dobrze _ - dodaje.
Zniechęcanie starszych osób do pracy przyniosło zamierzone skutki. Współczynnik aktywności zawodowej dla wieku 55+ w roku 1995 wynosił 20,9 procent. Pod koniec 2006 roku spadł do 16,8 procent. Dodatkowym problemem jest wiek, w którym pracownicy w naszym kraju wycofują się w rynku pracy. Nie jest to bowiem 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Faktycznie rezygnujemy z pracy znacznie wcześniej. Najwcześniej z całej Unii Europejskiej.
| Wiek opuszczania rynku pracy | |||
|---|---|---|---|
| kraj | kobiety | mężczyźni | ogółem |
| UE | 59,4 | 60,7 | 60,5 |
| Szwecja | 63,3 | 63,9 | 63,6 |
| Estonia | 61,4 | 65,0 | 62,95 |
| Irlandia | 61,5 | 64,4 | 62,95 |
| Portugalia | 61,4 | 64,2 | 62,8 |
| Cypr | 59,3 | 65,0 | 62,15 |
| Wielka Brytania | 60,3 | 63,8 | 62,05 |
| Litwa | 59,8 | 63,4 | 61,6 |
| Dania | 60,1 | 62,2 | 61,15 |
| Finlandia | 60,7 | 61,5 | 61,1 |
| Hiszpania | 59,5 | 62,6 | 61,05 |
| Łotwa | 60,3 | 61,6 | 60,95 |
| Niemcy | 59,9 | 61,6 | 60,75 |
| Grecja | 58,4 | 61,7 | 60,05 |
| Rumunia | 58,6 | 61,3 | 59,95 |
| Holandia | 59,3 | 60,5 | 59,9 |
| Malta | 58,8 | 60,4 | 59,6 |
| Bułgaria | 57,6 | 60,9 | 59,25 |
| Czechy | 57,2 | 61,0 | 59,1 |
| Francja | 58,3 | 58,8 | 58,55 |
| Węgry | 57,2 | 59,6 | 58,4 |
| Chorwacja | 56,2 | 60,1 | 58,15 |
| Luksemburg | 58,7 | 57,7 | 58,2 |
| Austria | 56,4 | 59,6 | 58 |
| Słowacja | 55,5 | 60,2 | 57,85 |
| Włochy | 57,2 | 58,4 | 57,8 |
| Belgia | 56,8 | 57,9 | 57,35 |
| Słowenia | 55,2 | 59,5 | 57,35 |
| Polska | 55,2 | 57,0 | 56,1 |
| Przetworzone dane Eurostatu za rok 2005. Wiek obliczany za pomocą mediany. |
Według badań Fundacji Forum Obywatelskiego Rozwoju i Towarzystwa Ekonomistów Polskich w 2006 roku tylko co 11 osoba dopracowała 65. roku życia. Wcześniejsze emerytury kosztowały nas wtedy 27,5 mld złotych - każdy pracownik musiał więc wyłożyć na nie ze swojej kieszeni 210 zł.
Niektórzy eksperci jako problem wskazują ochronę prawną roztaczaną nad ludźmi w wieku przedemerytalnym. Może ona odstraszać pracodawców od zatrudniania takich osób.
- _ Nadmierna ochrona jest dyskryminacją _ - przekonuje Witold Polkowski, ekspert Konfederacji Pracodawców Polskich. - _ Jeśli starszego pracownika nie można zwolnić w okresie czterech lat przed emeryturą, to pracodawcy pozbywają się go wcześniej. Robią to profilaktycznie, bo boją się, że później pracownik będzie nietykalny, a nie wiedzą, czy ich firmę będzie stać na utrzymanie jego posady. _