Pracownik wychowujący dziecko w wieku do czterech lat, a w szczególności pracownik korzystający z urlopu wychowawczego, pozostaje pod szczególną ochroną przepisów kodeksu pracy. Nie jest to jednak ochrona absolutna.
Pracownika opiekującego się dzieckiem w wieku do czterech lat chroni szereg przepisów kodeksu pracy.
1. Pracownika takiego nie można bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w przerywanym systemie czasu pracy jak również delegować poza stałe miejsce pracy.
2. Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego pracodawca ma obowiązek dopuścić powracającego pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu.
3. Pracownik zatrudniony od co najmniej sześciu miesięcy (chodzi o łączny okres zatrudnienia, w tym u poprzednich pracodawców) ma prawo do urlopu wychowawczego w wymiarze do trzech lat w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie czwartego roku życia. Urlop wychowawczy może być wykorzystany tylko na wniosek pracownika. Może zostać podzielony na nie więcej niż cztery części.
4. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę
w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. W przypadku złożenia wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego po otrzymaniu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę umowa taka ulega rozwiązaniu w terminie wynikającym z tego oświadczenia.
5. Przy powrocie pracownika z urlopu wychowawczego pracodawca ma wobec pracownika takie same obowiązki, jak wskazane w punkcie 2 w odniesieniu do powrotu z urlopu macierzyńskiego.
6. Pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego, czyli taki, który wychowuje dziecko w wieku do lat 4 lub wymagające stałej opieki dziecko w wieku do lat 18, może złożyć pracodawcy wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
7. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika. W przypadku złożenia wniosku o obniżenie wymiaru pracy po otrzymaniu oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę umowa taka ulega rozwiązaniu w terminie wynikającym z tego oświadczenia.
8. Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie.
9. Pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy na czas dwóch dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
10. Czas pracy pracownika wychowującego dziecko w wieku do lat czterech nie może przekraczać ośmiu godzin dziennie.
Autor jest radcą prawnym z Kancelarii Prawnej Atys i Wspólnicy sp. k.