Dnia 1 października br. w Sejmie odbyło się drugie czytanie rządowego projektu nowelizacji Kodeksu pracy. Przypomnijmy, iż Rząd skierował projekt nowelizacji Kodeksu pracy do Sejmu jeszcze w ubiegłym roku - 25 listopada 2002 r. (druk 1162). Pierwsze czytanie odbyło się 9 stycznia br.
Na kolejnym posiedzeniu Sejmu rozpoczynającym się 14 października br. zaplanowano trzecie czytanie ustawy.
Omawiana ustawa o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych
ustaw dostosowuje Kodeks pracy do Konstytucji RP, harmonizuje polskie prawo pracy z prawem Wspólnot Europejskich oraz uelastycznia obowiązujące obecnie przepisy prawa pracy poprzez dostosowanie ich do praktyki.
Poniżej przedstawiamy niektóre z proponowanych zmian.
1. Powrót do płatnego pierwszego dnia chorobowego
Nowela uchyla § 11 w art. 92 - jest to przepis mówiący, iż w pierwszym dniu każdego okresu niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, trwającej nie dłużej niż 6 dni, pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
Odebranie pracownikom prawa do wynagrodzenia za pierwszy dzień choroby w przypadku zwolnienia chorobowego trwającego do 6 dni nie sprawdziło się w praktyce. Zamiast zmniejszenia liczby krótkich zwolnień - wzrosła liczba zwolnień lekarskich wypisywanych na dłużej niż 6 dni.
Jeśli nowelizacja zostanie uchwalona w proponowanym kształcie - pracownicy odzyskają prawo do wynagrodzenia za pierwszy dzień choroby.
2. Minimum 11 godzin odpoczynku
Nowela wprowadza nowe regulacje gwarantujące pracownikom minimum 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w ciągu doby oraz 35-godzin odpoczynku w każdym tygodniu pracy (nowe brzmienie art. 132 oraz 133).
Obecnie obowiązujące przepisy dopuszczają bowiem sytuację, w której pracownik odpoczywa jedynie 8 godzin na dobę (np. pracuje 12 godzin + 4 godziny nadliczbowo).
3. Składniki wynagrodzenia oraz wymiar czasu pracy jako podstawowe elementy umowy o pracę
Nowela zmienia art. 29 § 1 Kodeksu pracy, dodając do obowiązkowych elementów umowy o pracę postanowienia dotyczące składników wynagrodzenia oraz wymiaru czasu pracy.
Zgodnie z nowym brzmieniem ww. artykułu:
umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:
1.rodzaj pracy,
2.miejsce wykonywania pracy,
3.wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia,
4.wymiar czasu pracy,
5.termin rozpoczęcia pracy.
4. Krótszy termin potwierdzania na piśmie zawarcia umowy o pracę
Projekt przewiduje także zmianę art. 29 § 3, który odnosi się do terminu pisemnego potwierdzenia faktu zawarcia umowy o pracę.
Otóż zgodnie z nowym brzmieniem tego przepisu, zawartym w 29 § 2: umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy przez pracownika, potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do rodzaju umowy oraz jej warunków.
Obecnie pracodawca powinien potwierdzić zawarcie umowy o pracę w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy.
5. Informowanie o możliwości zatrudnienia i wolnych miejscach pracy
Nowela dodaje zupełnie nowy przepis - art. 942, zobowiązujący pracodawcę do informowania pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracowników zatrudnionych na czas określony - o wolnych miejscach pracy.
6. Obowiązkowe pisemne informacje dla pracowników
Projekt nowelizacji Kodeksu pracy nakłada na pracodawcę obowiązek informowania pracownika na piśmie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pracę (nowy art. 29 § 3.), o:
- obowiązującej dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
- częstotliwości wypłaty wynagrodzenia za pracę,
- urlopie wypoczynkowym oraz
- długości okresu wypowiedzenia umowy,
a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy - dodatkowo o:
- porze nocnej,
- miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz
- przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
7. Określenie godzin nadliczbowych dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy
W art. 151 § 5 projektu noweli nałożono obowiązek ustalania w umowach o pracę zawartych z pracownikami zatrudnionymi w niepełnym wymiarze czasu pracy dopuszczalnej liczby godzin ponad określony w umowie wymiar czasu pracy, której przekroczenie uprawniać będzie pracownika do otrzymania dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych.
8. Pierwszy urlop po 1 miesiącu pracy
Proponuje się zmianę art. 153 umożliwiając pracownikowi podejmującemu po raz pierwszy pracę nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego już po 1 miesiącu pracy, a nie jak obecnie - po pół roku pracy.
Nowe brzmienie art. 153:
§ 1. Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
§ 2. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym.
9. Podwyższenie najniższego wymiaru urlopu wypoczynkowego
Zmieniony art.154 podwyższa najniższy wymiar urlopu o 2 dni (z 18 do 20 dni). Zgodnie z nowymi przepisami wymiar urlopu wynosić będzie:
1) 20 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
2) 26 dni - jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
10. Dyskryminacja w zatrudnieniu
Nowela rozszerza zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu (zmiana art.113) o zakaz dyskryminacji ze względu na:
- pochodzenie etniczne,
- wyznanie,
- orientację seksualną, a także ze względu na
- zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo
- w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy.
11. Molestowanie
Nowela wprowadza definicję molestowania oraz molestowania seksualnego i uznaje molestowanie za przejaw dyskryminacji, art. 183A § 5: przejawem dyskryminowania jest także zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenie lub upokorzenie pracownika (molestowanie).
art. 183A § 6: dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także każde nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności lub poniżenie albo upokorzenie pracownika; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy (molestowanie seksualne).
12. Wielokrotne zawieranie umów na czas określony
Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 251 zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nie określony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyla 1 miesiąca.
Uzgodnienie między stronami w trakcie trwania umowy o pracę na czas określony dłuższego okresu wykonywania pracy na podstawie tej umowy uważa się za zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony.
Ww. przepisy nie dotyczą umów o pracę na czas określony zawartych:
1.na okres co najmniej 12 miesięcy,
2.w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
3.w celu wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym albo zadań
realizowanych cyklicznie.