Samochody z kratką zatrzymały inwestycje w firmach

Przyśpieszenie gospodarki, większe obroty firm i wzrost zatrudnienia – tak będzie wyglądał rok 2014 wedle przewidywań mikroprzedsiębiorców ankietowanych przez Idea Bank i Tax Care. W planach inwestycyjnych małych firm widać wyraźne wyczekiwanie na powrót samochodów z _ kratką _.

Grupa Idea Banku – jak co kwartał - zapytała drobnych przedsiębiorców o to, jakie mają przewidywania odnośnie sytuacji własnej firmy, a także jak oceniają perspektywy całej gospodarki. Tym razem zapytaliśmy nie tylko o rok bieżący (tu możemy już raczej mówić o faktycznych wynikach niż prognozach), ale również o rok 2014. W badaniu tradycyjnie wzięło udział 1000 osób prowadzących własną działalność gospodarczą. Badanie przeprowadzono już po raz ósmy, w dniach 2-16 grudnia 2013 roku. Miało ono formę wywiadu telefonicznego.

Co kwartał pytamy drobnych przedsiębiorców czy w bieżącym roku:

- spodziewają się utrzymania, wzrostu czy spadku obrotów w swojej firmie

- oczekują utrzymania obecnego tempa rozwoju gospodarczego, jego przyspieszenia czy raczej recesji gospodarczej

- zamierzają utrzymać zatrudnienie, zatrudniać czy zwalniać pracowników

- planują inwestycje w swojej firmie

- zamierzają podnieść, utrzymać czy obniżyć ceny sprzedawanych dóbr i usług

W najnowszym badaniu dodaliśmy dodatkowe pytanie – o to czy firma zamierza zaciągnąć kredyt na finansowanie swojej działaności. Tradycyjnie zadaliśmy też kilka pytań pomocniczych – pozwalających ustalić czy firma działa w produkcji czy w sektorze usług, ilu pracowników zatrudnia i czy prowadzi działalność na rzecz jednego, czy większej liczby kontrahentów.

Uczestnikami badania są przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, czyli właściciele mikrofirm. Badanie obejmuje więc unikalny segment mikrobiznesu, który nie jest ujmowany w oficjalnych statystykach makroekonomicznych. W najnowszym badaniu 86% respondentów stanowili przedsiębiorcy zatrudniający nie więcej niż 4 pracowników. Zaledwie 5% badanych zatrudniało więcej niż 10 osób. Większość ankietowanych reprezentowało sektor usług. Co szósty badany miał tylko jednego kontrahenta – w grupie tej mogli znajdować się samozatrudnieni. Jedną piątą ankietowanych stanowili eksporterzy.

Patrząc na prognozy na 2014 r. trudno nie odnieść wrażenia, że drobni przedsiębiorcy przewidują poprawę warunków do prowadzenia działalności gospodarczej. Świadczą o tym oczekiwania odnośnie obrotów, zatrudnienia oraz sytuacji gospodarczej. Poprawę nastrojów widać też w planach inwestycyjnych, te jednak zostały dość mocno zaburzone przez wprowadzenie od nowego roku możliwości odliczenia pełnego VATu przy zakupie tzw. aut z kratką. W zasadzie jedynym czynnikiem tonującym optymistyczny wydźwięk badania są dość ostrożne plany korzystania z kredytu bankowego.

Wedle aż 59% ankietowanych, rok 2014 przyniesie wzrost obrotów realizowanych przez firmę. Oznacza to, że większość firm spodziewa się w tym zakresie poprawy względem obecnego roku. W żadnym z cokwartalnych badań przeprowadzonych w 2013 r. i odnoszących się do bieżącego roku, odsetek firm spodziewających się wzrostu obrotów (względem roku 2012 r.) - choć był relatywnie wysoki - nie przekraczał 50%. Dane za IV kwartał br., które z uwagi na termin badania można już uznać bardziej za fakt niż prognozę, wskazują, że wzrost obrotów w br. odnotowało 43% badanych firm, co jest wynikiem wyraźnie gorszym niż przed rokiem, ale zbieżnym z prognozami formułowanymi w III kwartale.

W 2014 r. spadku obrotów spodziewa się zaledwie 6% badanych, co oznacza spadek odsetka pesymistów względem poprzednich badań. Takie odczucia przedsiębiorców mogą być spowodowane ogólną poprawą koniunktury gospodarczej, ale też większymi przychodami ze sprzedaży w grudniu, który dla wielu branż jest najbardziej gorącym okresem w roku. A do branż tradycyjnie przeżywających w tym okresie żniwa (np. handel czy gastronomia) dołączają w tym roku kolejne np. turystyka.

Oceniając koniunkturę w mikrobiznesie zawsze trzeba mieć na względzie, że rządzi się on specyficznymi prawami. Przede wszystkim koncentruje się na bieżącej aktywności, pozyskiwaniu i realizacji zamówień czy zapewnieniu krótkoterminowej płynności, a mniej na strategicznym planowaniu charakterystycznym dla korporacji. W mikrobiznesie szczególną rolę, często determinującą wysokość osiąganych dochodów, odgrywają osobiste kontakty przedsiębiorcy i jego pozycja społeczna w lokalnym środowisku. Większy wpływ na opłacalność prowadzonego biznesu, niż ogólna koniunktura rynkowa, mogą mieć ponadto czynniki jednorazowe. Najlepiej obrazuje to przykład osiedlowego sklepu spożywczego, dla którego dużo większym zagrożeniem będzie budowa w okolicy dyskontu niż spadek popytu konsumpcyjnego w gospodarce.

Uzasadnienia dość optymistycznych prognoz odnoszących się do obrotów można częściowo szukać w przewidywaniach odnośnie koniunktury w polskiej gospodarce. Dokładnie połowa badanych twierdzi, że w przyszłym roku gospodarka będzie się rozwijać szybciej niż w bieżącym, a ponad jedna trzecia twierdzi, że będzie to wzrost zbliżony do 2013 r. Widać przy tym wyraźną zależność, że firmy, które lepiej oceniają perspektywy dla swojego biznesu lepiej postrzegają też możliwości rozwoju całej gospodarki. Oczekiwania przedsiębiorców odnośnie koniunktury gospodarczej można przy tym uznać za zbieżne z oczekiwaniami ekonomistów.

Tradycyjnie najwięcej emocji w badaniu Idea Banku i Tax Care budzą plany inwestycyjne mikroprzedsiębiorców. To one są bowiem rzeczywistym odbiciem nastrojów ekonomicznych małych firm. Tym razem wyniki badania zostały jednak zniekształcone przez zamieszanie związane z odliczaniem VATu od zakupu samochodów osobowych.

Stosowane obecnie ograniczenie w odliczaniu VAT-u przy nabyciu samochodów osobowych oraz zakaz odliczania VAT-u od paliwa do takich aut będą obowiązywać tylko do końca tego roku. Od stycznia, ale tylko na pewien czas, wróci możliwość całkowitego odliczenia VATu (zarówno od ceny zakupu auta, jak i od ceny paliwa) dla tzw. samochodów z kratką. Wynika to stąd, że Polska nie otrzymała na czas zgody Rady Unii Europejskiej na stosowanie zasad innych niż określa unijna dyrektywa (decyzja została już wydana jednak wymaga jeszcze wdrożenia do polskiego porządku prawnego). Po tym okresie _ przejściowym _ możliwość pełnego odliczenia VATu od zakupu samochodu osobowego i paliwa będą mieć najprawdopodobniej tylko przedsiębiorcy, którzy wykorzystują auta wyłącznie na cele firmowe. Pozostali będą mogli odliczyć jedynie 50% VATu (od zakupu auta i paliwa oraz innych wydatków związanych z eksploatacją).

| Obecnie nabywając samochód osobowy przedsiębiorca może dokonać odliczenia do 60% VAT-u wykazanego na fakturze, nie więcej jednak niż 6 tys. zł. Nie ma także w ogóle prawa do odliczenia VAT-u z faktury zakupu paliwa do takiego auta. Odliczenie nie jest natomiast ograniczone w zakresie pozostałych kosztów związanych z eksploatacją. Można więc zmniejszyć VAT np. odliczając VAT z faktur za naprawę firmowego samochodu. |
| --- |

Jak ta sytuacja przekłada się na skłonność do inwestowania w środki trwałe? Przede wszystkim widać przesunięcie takich zakupów na przyszły rok. O ile brak wydatków o charakterze inwestycyjnym w 2013 r. deklaruje obecnie 43% badanych, to w przyszłym roku odsetek ten powinien spaść do 30%. Wynik 43% jest co prawda zbieżny z prognozą formułowaną kwartał wcześniej, ale trzeba pamiętać, że standardowo, o ile nie występują nietypowe sytuacje, jak ta z VATem na samochody, ostatni kwartał roku jest okresem wzmożonych zakupów inwestycyjnych ze względu na rozliczenie podatku dochodowego. A samochody, jak pokazują kolejne badania prowadzone przez Idea Bank i Tax Care – są najczęściej kupowanym środkiem trwałym. W 2014 r. taką inwestycję zamierza poczynić 24% badanych.

Kolejnym optymistycznym wnioskiem z badania są dość ambitne plany mikroprzedsiębiorców odnośnie zmian zatrudnienia w przyszłym roku. Zwiększyć liczbę pracowników planuje 43% ankietowanych, a zmniejszyć - zaledwie 2%. Liczba planujących powiększenie załogi jest jednak mniejsza niż odnotowana w formułowanych w III kw. prognozach na 2013 r. (wtedy zatrudniać chciało aż 63% przedsiębiorców). Bardziej skłonne do zatrudniania są przy tym firmy, które już dziś mają pracowników.

Mniej optymistyczne i nie do końca spójne z przewidywaniami odnośnie obrotów oraz inwestycji są plany dotyczące korzystania z kredytu. Pytanie o tę kwestię zadaliśmy po raz pierwszy, nie dysponujemy więc bazą porównawczą. 54% ankietowanych przedsiębiorców przyznało, że zamierza w przyszłym roku korzystać z kredytu przy odsetku planujących zakupy środków trwałych na poziomie 70% i odsetku oczekujących wzrostu obrotów na poziomie 59%. Czynnik ten może oznaczać, że mimo oczekiwanej poprawy koniunktury przedsiębiorcy wolą się do niej przekonać zanim podejmą decyzje odnośnie zadłużania się. Ostrożność w podejściu do kredytowania może być też przejawem obaw o płynność firmy.

Więcej o zmianach w VAT