O czym pamiętać organizując konkursy i loterie

Urządzanie gier, loterii oraz konkursów jest wśród przedsiębiorców bardzo popularnym sposobem na reklamę swoich produktów i usług – przyciąga klientów i promuje firmę. Należy jednak pamiętać, że konkurs, gra i loteria to różne pojęcia. Loteria jest jedną z gier losowych i podlega regulacji ustawowej, która określa dopuszczalność i zasady jej organizowania, podczas gdy konkurs i jego zasady można dowolnie organizować i ustalać.

Za urządzenie gier losowych bez wymaganych prawem zezwoleń grozi kara pieniężna (_ vide _ art. 89 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych) i kara grzywny, a nawet kara pozbawienia wolności (_ vide _ art. 107 k.k.s.). Uczestnikom takich gier grozi z kolei kara pieniężna w wysokości 100 proc. wygranej. Należy podkreślić, że nie ma do końca jasnych kryteriów rozróżnienia, czy dana gra jest grą losową w rozumieniu ustawy o grach hazardowych czy konkursem niepodlegającym reżimowi ustawy.

Zgodnie z ustawą o grach hazardowych (dalej _ ustawa hazardowa _ lub _ ustawa _), grą losową jest taka gra, w której wygrana jest pieniężna lub rzeczowa, jej wynik w szczególności zależy od przypadku, a warunki tej gry określa regulamin. Ustawa zawiera zamknięty katalog gier losowych; wśród nich największym zainteresowaniem wśród przedsiębiorców cieszą się loterie promocyjne (szczególnie upodobane przez supermarkety) i audiotekstowe (popularne loterie sms-owe i telefoniczne z wygranymi pieniężnymi lub rzeczowymi).

W loterii promocyjnej uczestniczy się przez nabycie towaru, usługi lub innego dowodu udziału w grze i tym samym nieodpłatnie bierze się udział w loterii, a podmiot urządzający loterię oferuje wygrane pieniężne lub rzeczowe.

Loterie audiotekstowe i promocyjne mogą być urządzane pod warunkiem uzyskania zezwolenia właściwego dyrektora izby celnej, z tym, że loterie promocyjne mogą urządzać osoby fizyczne, prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, a loterie audiotekstowe tylko spółki akcyjne lub z o.o. z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Te loterie mogą być urządzane jednorazowo w skali ogólnokrajowej lub lokalnej, a ich regulamin musi być zatwierdzony.

Starając się o zezwolenie, należy udokumentować legalność pochodzenia źródeł kapitału, niezaleganie z zapłatą podatków stanowiących dochód budżetu państwa, należności celnych, a także składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Do wniosku o wydanie zezwolenia należy dołączyć szereg dokumentów, w tym m.in. wspomnianą gwarancję bankową, zaś jego rozpatrywanie może potrwać do 2 miesięcy.

Konkurs jest czymś innym niż gra losowa. Konkurs i gra losowa są podobne w tym, że nagrodami w nich mogą być wygrane pieniężne lub rzeczowe. Do obu też jest wydawany regulamin. W loterii audiotekstowej, w przeciwieństwie do loterii promocyjnej, nie może uczestniczyć osoba poniżej 18 roku życia; nie ma przeszkód, by w konkursie uczestniczyły osoby niepełnoletnie. Istotna różnica objawia się jednak dopiero w zależności wyniku od przypadku w grze losowej.

Wynik gry losowej w znacznym stopniu zależy od zdarzeń niedających się przewidzieć. Ustawowy zwrot _ wynik w szczególności zależy _ wskazuje, iż prócz elementu przypadkowości, na wynik danej gry mogą mieć wpływ także inne zdarzenia. W konkursie na przykład wygrana może być uzależniona od podjęcia określonych działań przez uczestników konkursu lub od określonych umiejętności lub wykazania się przez uczestników wiedzą.

Jeżeli jednak w grze chociaż jeden z etapów będzie zależał od przypadku, uznaje się, że gra ma charakter losowy. W konsekwencji w przypadku, gdy uczestnik konkursu otrzymuje nagrodę wybraną losowo (uczestnik otrzymuje przypadkowo wybraną nagrodę spośród różnych rodzajów nagród przygotowanych przez organizatora), to taki konkurs też będzie mógł być traktowany jak gra losowa w rozumieniu ustawy hazardowej. Jeżeli jednak nagrodę da się przewidzieć, tj. będzie wcześniej wiadomo, jaką nagrodę konkretnie można za udział w zabawie uzyskać, to konkurs nie będzie już traktowany jak gra losowa, gdyż pozbędziemy się elementu przypadkowości.

O tym, jak powinien przebiegać konkurs, dowiesz się na następnej stronie.

W każdym konkursie mogą być określane warunki precyzujące sposób zachowania się osoby pragnącej w nim uczestniczyć. Do warunków takich można zaliczyć np. obowiązek udzielenia odpowiedzi na zadane w czasie konkursu pytanie, zwłaszcza gdy nie wymaga to od uczestnika szczególnej wiedzy i zręczności (_ vide _ wyrok NSA z 5 maja 2003 r., sygn. II SA 453/99).

Konkurs powinien mieć wiarygodny przebieg, być oparty na wiedzy lub umiejętnościach uczestników, a otrzymanie nagrody powinno być uzależnione wyłącznie od wykazania się umiejętnościami lub wymaganą wiedzą, sprawdzaną w odpowiednim trybie przez właściwe podmioty (niezależne komisje konkursowe).

Zgodnie z interpretacjami ministra finansów za grę losową uznaje się też taki konkurs, którego zwycięzcą zostaje osoba, która poda odpowiedź najbliższą odpowiedzi prawidłowej lub gdy nagrodę otrzymuje osoba, wylosowana spośród osób, które udzielą prawidłowej odpowiedzi lub odpowiedzi najbardziej zbliżonych do odpowiedzi prawidłowej.

Jeszcze pod rządami starej ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych został wydany wyrok Najwyższego Sądu Administracyjnego z dnia 5 lipca 2007 r. (sygn. II GSK 87/2007), w którym uznano, że internetowa gra lub zabawa może być uznana w drodze decyzji ministra finansów za grę losową w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz.U. 2004 r., nr 4, poz. 27 ze zm.), pomimo iż nie jest grą wymienioną wprost w katalogu określonym w art. 2 ust. 1 i ust. 3 tej ustawy. W przedmiotowej sprawie zabawy organizowanej przez powoda nie można było zaliczyć do żadnej zdefiniowanej w ww. ustawie gry losowej, gry na automatach czy do zakładu wzajemnego. Skutkiem tego stanu rzeczy był wydany przez ministra właściwego ds. finansów publicznych zakaz prowadzenia takiej działalności.

Należy jeszcze pamiętać, że przy organizowaniu gry (loterii) czy konkursu musimy zadbać o bezpieczeństwo danych osobowych ich uczestników. Jeżeli organizujemy konkurs, loterię czy inną grę, powinniśmy wziąć pod uwagę ewentualny obowiązek rejestracji zbioru danych ich uczestników.

Ważny jest tutaj cel i czas przetwarzania danych. Jeżeli dane uczestników będą przechowywane długo, konkurs lub gra będą organizowane cyklicznie, do tego będą dodawane dane nowych uczestników, zwłaszcza, gdy organizator będzie pozyskiwał zgodę na przetwarzanie danych do celów marketingowych, to taki zbiór danych podlega obowiązkowi rejestracji, zgodnie z art. 40 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych.

Jeżeli natomiast konkurs czy gra odbędą się jednorazowo, a po wyłonieniu zwycięzcy dane zostaną trwale usunięte, to taki zbiór danych może być zakwalifikowany jako _ doraźny _, zgodnie z art. 2 ust. 3 ustawy o ochronie danych osobowych. Jednakże należy podejść do tego ostrożnie, gdyż kwalifikacja takiego zbioru danych może być różna, jak pokazuje fragment opinii Małgorzaty Kałużyńskiej-Jasak z zespołu Rzecznika Prasowego Biura GIODO: - _ Jeżeli dane tworzące określoną strukturę służą realizacji zasadniczego, głównego celu przetwarzania, trudno uznać tę strukturę za zbiór doraźny, nawet wówczas, gdy okres przetwarzania danych jest relatywnie krótki _.