Zbycie przedsiębiorstwa a przeniesienie własnośc majątku

Wprowadzając w dniu 1 maja 2004 r. ustawę o podatku od towarów i usług (VAT) Polska skorzystała z opcjonalnego prawa do rezygnacji z objęcia tym podatkiem m.in. transakcji zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa (w brzmieniu obowiązującym przed 1 grudnia 2008 r.: zakładu samodzielnie sporządzającego bilans).

Jednakże, z wyżej wymienionym wyłączeniem od opodatkowania związane były i są nadal wątpliwości, co do rodzajów składników majątkowych, jakie muszą zostać zbyte, aby uznać, iż w danym przypadku doszło do zbycia zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Wątpliwości te jedynie w pewnym stopniu zostały ograniczone wskutek wprowadzenia do ustawy o VAT definicji pojęcia: _ zorganizowana część przedsiębiorstwa _ (art. 2 pkt 27e ustawy o VAT).

Istotną pomocą dla podatników staje się orzecznictwo polskich sądów administracyjnych, oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, w tym m.in. zapadły w dniu 10 listopada 2011 r. wyrok ETS w sprawie Christel Schriever (sygn. C-444/10). W orzeczeniu tym stwierdzono, że w przypadku działalności do prowadzenia, której niezbędna jest nieruchomość nie wymaga się, by właściciel przedsiębiorstwa był jednocześnie właścicielem nieruchomości. Jeżeli zatem zbycie zapasu towarów i wyposażenia wystarcza do kontynuowania samodzielnej działalności gospodarczej, przekazanie nieruchomości nie ma decydującego znaczenia z punktu widzenia uznania transakcji za przekazanie aktywów (zorganizowanej części przedsiębiorstwa). W sytuacji, gdy okaże się, że kontynuacja działalności gospodarczej wymaga, by nabywca użytkował ten sam lokal co zbywca, co do zasady nic nie stoi na przeszkodzie, aby udostępnić ten lokal nabywcy w drodze zawarcia umowy dzierżawy.

Również możliwość rozwiązania umowy dzierżawy tego lokalu zawartej na czas nieoznaczony przy zachowaniu krótkiego terminu wypowiedzenia nie oznacza sama w sobie, że nabywca miał zamiar natychmiast zlikwidować przekazane przedsiębiorstwo lub jego część. Nie można zatem odmówić wówczas zastosowania przepisów unijnych przewidujących opcjonalne wyłączenie spod opodatkowania transakcji zbycia części aktywów, z których co wskazano na wstępie, Polska skorzystała.

Warto w tym miejscu zauważyć, iż ww. wyrok ETS potwierdza zasadność stanowiska prezentowanego przez sąd krajowe. Tytułem przykładu, Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 10 marca 2011 r. (sygn. I FSK 1062/10) uznał, że zagwarantowanie korzystania z nieruchomości na podstawie umowy najmu, sprawia, że wyłączenie ze składników przedsiębiorstwa nieruchomości nie niweczy możliwości kontynuowania działalności gospodarczej w dotychczasowym zakresie. Podobne tezy można odnaleźć także w orzecznictwie wojewódzkich sądów administracyjnych (vide: m.in.: wyrok WSA w Krakowie z dnia 23 kwietnia 2010 r., I SA/Kr 332/10).

Reasumując, najważniejszym wnioskiem płynącym dla podatników ze wszystkich powyższych orzeczeń jest stwierdzenie, że w pewnych sytuacjach sprzedaż majątku przedsiębiorstwa bez nieruchomości może być uznana za zbycie całego przedsiębiorstwa bądź jego zorganizowanej cześć. Uwaga ta dotyczy w szczególności przypadku, gdy w związku ze zbyciem zorganizowanej części przedsiębiorstwa, nabywcy zostanie zagwarantowane (np. w ramach umowy najmu) prawo do korzystania z nieruchomości dotychczas wykorzystywanej do działalności gospodarczej przez sprzedawcę.