Jeśli w firmie działają związki zawodowe, zwolnienie ich członka zarządu nie jest dla pracodawcy łatwe. Nawet jeśli pracownik, który jest chroniony (jest w zarządzie związków zawodowych) wykonuje nagannie swoje obowiązki służbowe.
_ Pytanie _
Jakie możliwości w tej sytuacji ma pracodawca, czy istnieją jakieś okoliczności, w których pracodawca takiej osobie może wypowiedzieć warunki płacy i jaki powinien być tryb postępowania wręczając wypowiedzenie zmieniające?
_ Odpowiedź _
Zgodnie z art. 32 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 z późn. zm.) - dalej u.z.z., pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść imiennie wskazanego uchwałą zarządu członka zarządu zakładowej organizacji związkowej lub innego pracownika będącego członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, z wyjątkiem gdy dopuszczają to odrębne przepisy.
Art. 32 ust. 1 pkt 2 u.z.z. odnosi się do wszelkich jednostronnych działań pracodawcy zmieniających na niekorzyść status pracownika. W rachubę wchodzi tu zarówno wypowiedzenie warunków pracy lub/i płacy w trybie art. 42 § 1-3 k.p. jak i czasowe powierzenie innej pracy na podstawie § 4 tegoż artykułu (K.W. Baran, Komentarz do ustaw o związkach zawodowych, o organizacjach pracodawców, o sporach zbiorowych, Gdańsk 2004, s. 137). Pewne wyjątki od zakazu zmiany warunków pracy lub płacy bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej chronionym działaczom związkowym przewiduje ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. Nr 90, poz. 844 z późn.. zm.) - dalej u.s.z.r.s.p. Zgodnie z art. 5 ust. 5 u.s.z.r.s.p. w razie zwolnień grupowych pracodawca może wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy pracownikowi będącemu członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej oraz będącemu członkiem zakładowej organizacji
związkowej upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy. Zgodnie z art. 5 ust. 6 u.s.z.r.s.p. jeżeli wypowiedzenie warunków pracy i płacy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikom, o których mowa w ust. 5 przysługuje, do końca okresu, w którym korzystaliby ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy, dodatek wyrównawczy obliczony według zasad wynikających z Kodeksu pracy.
Zgodnie z art. 10 u.s.z.r.s.p. przepisy art. 5 ust. 3-7 i art. 8 stosuje się odpowiednio w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczb pracowników niż określone w art. 1 (jest to tzw. indywidualne zwolnienie z przyczyn niedotyczących pracowników). Na mocy wyraźnego odesłania zawartego w cytowanym przepisie również w przypadku indywidualnego zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracowników zastosowanie znajduje art. 5 ust. 5 u.s.z.r.s.p. Zatem również pracownikowi chronionemu ze względu na pełnienie funkcji członka zarządu zakładowej organizacji związkowej można wypowiedzieć warunki pracy lub płacy w trybie indywidualnym z przyczyn niedotyczących pracowników. Jeżeli jednak zmiana warunków pracy lub płacy
spowoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługiwał będzie dodatek wyrównawczy (art. 5 ust. 6 w zw. z art. 10 u.s.z.r.s.p.). Należy również zauważyć, że z przypadku zwolnienia w trybie indywidualnym, zgodnie z art. 10 u.s.z.r.s.p., przyczyny niedotyczące pracowników powinny stanowić wyłączną przyczynę uzasadniającą wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie.
Autorka współpracuje z Serwisem Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, Dom Wydawniczy ABC