Przejście z "małego ZUS-u" na "duży ZUS". Z czym się wiąże?

Obowiązek opłacania składek ZUS dotyczy niemal wszystkich przedsiębiorców. Niektórzy właściciele firm mają jednak prawo do ulgi na początku prowadzenia działalności – jest to tzw. mały ZUS. Jednak po 24 pełnych miesiącach ten okres ulgowy mija. Co i kiedy w takiej sytuacji należy zrobić?

Preferencyjne składki na ubezpieczenie społeczne, zwane potocznie _ małym ZUS-em _, to rozwiązanie, z którego korzystają początkujący przedsiębiorcy. W minionym roku różnica pomiędzy _ dużym _ a _ małym ZUS-em _ wyniosła ok. 570-610 zł miesięcznie (w zależności od tego, czy opłacane jest ubezpieczenie chorobowe). Na początku prowadzenia firmy to znacząca kwota, którą można przeznaczyć np. na rozwój. Jednocześnie przejście na _ duży ZUS _ stanowi poważny test dla wielu przedsiębiorców, zwłaszcza tych, którzy prowadzą działalność na niewielką skalę.

Prawo do _ małego ZUS-u _ mają osoby rozpoczynające prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Ulga w kwotach składek wynika z tego, że są one obliczane od minimalnej miesięcznej podstawy wymiaru wynoszącej 30% minimalnego wynagrodzenia. W przypadku _ dużego ZUS-u _, podstawa wymiaru to 60% przeciętnego wynagrodzenia, czyli kwota znacznie wyższa, co skutkuje wyższymi opłatami na rzecz ZUS-u.

W ubiegłym roku minimalne wynagrodzenie wynosiło 1600 zł brutto. Zatem składki ZUS dla początkujących przedsiębiorców wyliczane były od podstawy o wysokości 480 zł. Dla właściciela firmy bez uprawnień do ulgi podstawa wymiaru składek wynosiła 2 172,60 zł.

Z przywileju płacenia _ małego ZUS-u _ nie mogą jednak korzystać wszyscy przedsiębiorcy, stawiający pierwsze kroki w biznesie. Przepisy wykluczają taką możliwość dla osób, które:

• prowadziły działalność gospodarczą i zamknęły ją w ciągu 5 lat poprzedzających rozpoczęcie nowej działalności gospodarczej,
• wykonują na rzecz byłego pracodawcy czynności, które wchodziły w zakres obowiązków na etacie u pracodawcy w obecnym lub minionym roku podatkowym,
• są wspólnikami spółek jawnych, komandytowych, partnerskich lub jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.

Mimo że długość prawa do _ małego ZUS-u _ wydaje się oczywista, obliczenie kiedy kończą się preferencyjne składki może być trudne. Z tym także wiąże się ważny argument przemawiający przeciwko temu, by zakładać firmę 1 dnia miesiąca.

Prawo do opłacania preferencyjnych składek ZUS przysługuje przez 24 pełne miesiące. To oznacza, że moment rozpoczęcia prowadzenia firmy może zadecydować o dodatkowych tygodniach posiadania uprawnień do ulgi, gdyż jeśli pierwszy miesiąc prowadzenia firmy jest niepełny, to nie wlicza się go do 24-miesięcznego okresu _ małego ZUS-u _.

Przykładowo, jeżeli przedsiębiorca rozpoczął działalność 1 października 2013 r., prawo do preferencyjnego ZUS-u utraci w dniu 30 września 2015 r. Składki za kolejny miesiąc (tj. październik 2015 r.) muszą zostać odprowadzone według zasad _ dużego ZUS-u _.

Rozpoczęcie działalności gospodarczej w trakcie miesiąca, a nie 1-szego dnia, powoduje, że okres prawa do ulgi zaczyna płynąć dopiero od pierwszego pełnego miesiąca. We wspomnianym przykładzie, jeśli przedsiębiorca rozpoczął działalność gospodarczą zaledwie dzień później, czyli 2 października, okres 24 miesięcy zaczyna płynąć od 1 listopada 2013 r. To oznacza, że ostatnim miesiącem obowiązywania _ małego ZUS-u _ jest październik 2015 r., a pełna stawka obowiązuje od 1 listopada 2015 r. W praktyce – aż o miesiąc później.

Przejście z _ małego ZUS-u _ na _ duży _ wymaga dopełnienia kilku obowiązków polegających na złożeniu odpowiednich formularzy w ZUS-ie.

• Złożenie formularza ZUS ZWUA

Znając moment, w którym przestaje przysługiwać preferencyjna składka ZUS, należy przygotować się do wyrejestrowania z _ małego ZUS-u _. Do tego celu służy formularz ZUS ZWUA. Przy wypełnianiu druku jak przyczynę należy podać kod 600, oznaczający _ inną przyczynę wyrejestrowania _.

• Złożenie formularza ZUS ZUA

Drugim krokiem jest ponowna rejestracja do ubezpieczeń jako przedsiębiorca opłacający składki na zasadach standardowych. W tym celu należy wypełnić formularz ZUS ZUA z tą samą datą, co przy wyrejestrowaniu z _ małego ZUS-u _. Na złożenie formularzy ZUS ZWUA i ZUS ZUA przedsiębiorca ma czas do 7 dni od początku miesiąca, w którym obowiązuje go pełna składka ZUS.

• Złożenie deklaracji ZUS DRA

Przejście na _ duży ZUS _ wiąże się również z obowiązkiem złożenia deklaracji ZUS DRA. Tę deklarację należy składać wówczas, gdy:

• składki płacone są od innej podstawy, niż standardowa (np. w wyniku choroby),
• za pierwszy miesiąc opłacania składek standardowych (jeśli składki mają być opłacane standardowo, jednorazowe złożenie deklaracji wystarczy).

Z przejściem na _ duży ZUS _ wiąże się ta druga sytuacja. Co za tym idzie, ZUS DRA należy złożyć jednorazowo, za pierwszy miesiąc opłacania _ dużego ZUS-u _ do 10 dnia następnego miesiąca. Jeśli przedsiębiorca zatrudnia pracowników, termin ten upływa 15 dnia miesiąca.

Szczególnym przypadkiem przejścia z _ małego ZUS-u _ na _ duży _ jest sytuacja, w której przedsiębiorca ma zawieszoną działalność gospodarczą w momencie końca prawa do preferencyjnych składek. Warto bowiem pamiętać, że 24-miesięczny okres prawa do preferencyjnych składek ZUS upływa mimo faktu zawieszenia działalności.

Przykładowo, jeśli firma rozpoczęła działalność 1 października 2013 r. i równo po roku zawiesiła swoją działalność na okres dwóch lat, preferencyjne składki ZUS obowiązują jedynie do 30 września 2015 r. Fakt, że w tym czasie firma nie działa (jest zawieszona) niczego nie zmienia.

Czy jednak obowiązków związanych z przejściem z _ małego _ na _ duży ZUS _ należy dokonać w trakcie zawieszenia działalności? Nie. Przedsiębiorca dopełnia opisanych powyżej obowiązków wówczas, gdy wznowi działalność. Na wyrejestrowanie i rejestrację w ZUS-ie ma 7 dni od daty wznowienia działalności gospodarczej.