Obowiązujące przepisy, poza ścieżką upadłościową, stwarzają przedsiębiorcom wiele możliwości restrukturyzacji długów. Postępowanie upadłościowe to rozwiązanie, na które firmy powinny decydować się w ostateczności.
W wielu polskich przedsiębiorstwach, mimo wdrożenia polityki oszczędnościowej, zanotowano spowolnienie obrotów i napływu przychodów. Dodatkowo pojawiło się widmo bankructw spowodowanych działaniami zniecierpliwionych wierzycieli i nierzetelnych kontrahentów.
Jednakże postępowanie upadłościowe może okazać się koniecznością dopiero wtedy, gdy inne dostępne środki nie pomogą utrzymać firmy na rynku.
Lepiej więc zawczasu sięgnąć po profesjonalne mechanizmy prawne i ekonomiczne, aby zrestrukturyzować długi przedsiębiorstwa. Tym bardziej, że niestabilna sytuacja na rynku może spowodować kłopoty finansowe każdego przedsiębiorstwa, nawet tego, które dziś cieszy się dobrą kondycją ekonomiczną.
Restrukturyzacja finansowa
Podstawowym celem restrukturyzacji finansowej jest poprawa portfela przedsiębiorstwa poprzez wyeliminowanie tzw. złych długów, czyli wzajemnych zobowiązań podmiotów (zatorów płatniczych), przeterminowanych kredytów, pożyczek i zaległości publicznoprawnych.
Propozycje restrukturyzacyjne polegają w takich przypadkach na wynegocjowaniu z wierzycielami redukcji zadłużenia, wydłużenia terminów spłat zaległych zobowiązań poprzez ustalenie nowych terminów wymagalności, zmiany stopy procentowej, zmiany waluty czy ustaleniu spłaty w ratach. Następuje to poprzez zastosowanie środków prawnych przewidzianych w kodeksie cywilnym, czyli przez (1) ugodę, (2) porozumienie z wierzycielami, (3) konwersję długu oraz (4) obrót wierzytelnościami. Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych regulują przepisy ordynacji podatkowej.
Księgowanie długu
Należy pamiętać, że kurczowe utrzymywanie księgowej wartości zadłużenia, które przekracza kwotę możliwą do odzyskania, może zablokować dalsze funkcjonowanie firmy. Proponując swoim wierzycielom odzyskanie chociażby części wierzytelności, warto zawczasu podjąć negocjacje z własnymi dłużnikami i podpisać harmonogram spłat, pozwalający precyzyjniej zarządzać płynnością finansową.
Warto też zebrać przynajmniej część należności, a dłużnikowi dostosować możliwości spłaty do jego faktycznych możliwości. Wielkość umorzonego zadłużenia powinna umożliwić obsługę i spłatę pozostałej część długu oraz odzwierciedlać jego rzeczywistą wartość. Lepiej ustalić plan sprawnego i możliwego dla dłużnika spłacenia długu, niż utrzymywać dług ze względu na niechęć do rezygnacji z wygórowanych odsetek czy kosztów windykacji.
Restrukturyzacja własnościowa
W praktyce najtrudniej jest podjąć decyzję o zmianach organizacyjno - własnościowych. Zasadniczym celem restrukturyzacji własnościowej jest pozyskanie nowego kapitału oraz wiążące się z tym zmiany w strukturze kapitałów własnych, a także zmiany personalne. Nowy inwestor podejmując ryzyko udziału w planie ratunkowym, często chce mieć możliwość realnego kierowania firmą, co w praktyce oznacza wymianę kadry kierowniczej - zarządu a nawet rady nadzorczej.
Jednym z elementów restrukturyzacji własnościowej (wspomagającym jednocześnie tę finansową) może być konwersja długów na kapitały własne, w efekcie której dotychczasowy wierzyciel w zamian za pakiet udziałów (akcji) uzyskuje status wspólnika (akcjonariusza). Zanim jednak oddamy firmę w _ obce ręce _, warto najpierw zaproponować pakiet własnościowy kadrze zarządzającej bądź pracownikom firmy.
Metody restrukturyzacji długów na podstawie przepisów kc:
Restrukturyzacja operacyjna
Obok działań podejmowanych w stosunkach zewnętrznych, należy uruchomić program ratujący wewnętrzne funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Obejmuje on zabezpieczenie sfery techniczno - technologicznej, zarządzania i organizacji, struktur i poziomu zatrudnienia, kwestii produkcyjno - asortymentowych, rynków zaopatrzenia i zbytu. Podstawowym warunkiem skutecznego przeprowadzenia tego rodzaju restrukturyzacji jest dostosowanie strategii rozwojowej przedsiębiorstw do zmian zachodzących w otoczeniu. Chodzi o tzw. _ ucieczkę do przodu _.
Nie warto czekać
Zdiagnozowanie niepokojącej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa powinno skłonić zarząd firmy do wzmożonego działania. Czekanie na koniec marca, kiedy to dla większości firm upływa termin sporządzania bilansów i zatwierdzanie planu ratunkowego w czerwcu przy okazji Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników czy Zwyczajnego Walnego Zgromadzenia, może okazać się błędem.
Niezależnie od terminów przewidzianych w prawie upadłościowym i naprawczym, które obligują zarząd do złożenia wniosku w przypadku wystąpienia przesłanek upadłości, przepisy kodeksu spółek handlowych nakładają na członków zarządu obowiązek niezwłocznego zwołania zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia w celu powzięcia uchwały dotyczącej dalszego istnienia spółki. Chodzi o sytuacje, w których przedsiębiorstwo zanotowało stratę, która przewyższa sumę kapitałów zapasowego i rezerwowych oraz połowę kapitału zakładowego w przypadku z spółek z o.o., a jedną trzecią kapitału zakładowego w przypadku spółek akcyjnych.
Autorka jest radcą prawnym w BSJP Legal and Tax Advice