Art. 1. 1. Ustawa określa zasady tworzenia w zakładach pracy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, zwanego dalej "Funduszem", i zasady gospodarowania środkami tego Funduszu, przeznaczonego na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z Funduszu oraz na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych.

2. Minister Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrami Pracy i Polityki Socjalnej oraz Finansów w stosunku do pracowników zatrudnionych w podległych mu jednostkach sfery budżetowej, nie będących funkcjonariuszami lub żołnierzami zawodowymi, a Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrami Pracy i Polityki Socjalnej oraz Finansów w stosunku do pracowników zatrudnionych w jednostkach sfery budżetowej więziennictwa, nie będących funkcjonariuszami służby więziennej, określą w drodze rozporządzenia:

3. Minister Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrami Pracy i Polityki Socjalnej oraz Finansów może określić, w drodze rozporządzenia, sposób tworzenia i gromadzenia środków Funduszu oraz wysokość odpisu na Fundusz - jednak nie wyższą od określonej w ustawie - w stosunku do pracowników cywilnych wojska.

Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

Art. 3. 1. Fundusz tworzą, z zastrzeżeniem art. 4, zakłady pracy, które przed dniem wejścia w życie ustawy miały obowiązek tworzenia zakładowych funduszy socjalnego i mieszkaniowego.

2. Przepis ust. 1 dotyczy również zakładów utworzonych lub przejętych w drodze przekształcenia przedsiębiorstw państwowych.

3. Zakłady pracy, które przed dniem wejścia w życie ustawy nie były objęte przepisami o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym, mogą tworzyć Fundusz na zasadach określonych w ustawie.

4. Zakłady pracy, o których mowa w ust. 3, mogą stosować niższe odpisy lub nie tworzyć Funduszu, nie dłużej jednak niż przez dwa lata od dnia wejścia w życie ustawy.

Art. 4. 1. Układy zbiorowe pracy mogą dowolnie kształtować wysokość odpisu na Fundusz, mogą również postanawiać, że Fundusz nie będzie tworzony.

2. Po upływie dwóch lat od dnia wejścia w życie ustawy zakłady pracy, które nie zostały objęte układem zbiorowym pracy, mają obowiązek tworzenia Funduszu na zasadach określonych w ustawie.

Art. 5. 1. Fundusz tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych.

2. Wysokość odpisu podstawowego, o którym mowa w ust. 1, wynosi na jednego zatrudnionego, z zastrzeżeniem ust. 3, 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu stanowiło kwotę wyższą.

3. Wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika zatrudnionego w szczególnie uciążliwych warunkach pracy wynosi 50% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2.

3a. Wysokość odpisu, o której mowa w ust. 3, może być stosowana na wszystkich pracowników w zakładzie pracy zlokalizowanym na obszarze, na którym występują szkodliwe uciążliwości dla środowiska.

3b. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, obszary, na których występują szkodliwe uciążliwości dla środowiska.

4. Wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2, na każdą zatrudnioną osobę, zaliczoną do I lub II grupy inwalidzkiej.

5. Zakłady pracy sprawujące opiekę socjalną nad emerytami i rencistami, w tym także ze zlikwidowanych zakładów pracy, mogą zwiększyć Fundusz o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2, na każdego emeryta i rencistę uprawnionego do tej opieki.

6. Minister Pracy i Polityki Socjalnej w porozumieniu z ogólnokrajowymi organizacjami międzyzwiązkowymi oraz ogólnokrajowymi związkami zawodowymi - reprezentatywnymi dla pracowników większości zakładów pracy określi, w drodze rozporządzenia, sposób ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych oraz przeciętnej liczby zatrudnionych w szczególnie uciążliwych warunkach pracy, w celu naliczania odpisu na Fundusz.

7. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne, o którym mowa w ust. 2, ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" nie później niż do dnia 20 lutego każdego roku.

8. Przepisów ust. 1-7 nie stosuje się do:

8a. W zakładzie pracy odpisy i zwiększenia, o których mowa w art. 5, 13 i 14, tworzą jeden Fundusz.

Art. 6. 1. Odpisy i zwiększenia, o których mowa w art. 4 i 5, obciążają koszty działalności zakładu pracy.

2. Równowartość dokonanych odpisów i zwiększeń naliczonych zgodnie z art. 5 na dany rok kalendarzowy kierownik zakładu pracy przekazuje na rachunek bankowy Funduszu w terminie do dnia 30 września tego roku, z tym że w terminie do dnia 31 maja tego roku przekazuje kwotę stanowiącą co najmniej 75% równowartości odpisów, o których mowa w art. 5 ust. 1-3.

3. W zakładzie pracy rozpoczynającym działalność w roku kalendarzowym równowartość odpisów i zwiększeń, o których mowa w art. 5, za ten rok kalendarzowy kierownik zakładu pracy przekazuje na rachunek bankowy Funduszu w terminie do dnia 31 grudnia, z tym że w terminie 3 miesięcy licząc od końca miesiąca, w którym rozpoczął działalność, przekazuje kwotę stanowiącą co najmniej 75% rocznego odpisu podstawowego, o którym mowa w art. 5 ust. 1-3.

Art. 7. 1. Środki Funduszu zwiększa się o:

1a. Za przychód ze sprzedaży lub likwidacji, o którym mowa w ust. 1 pkt 7 i 8, uważa się przychód ze sprzedaży lub likwidacji pomniejszony o koszty tej sprzedaży lub likwidacji.

2. Zwiększenia, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 8, nie dotyczą zakładów pracy postawionych w stan upadłości lub likwidowanych przedsiębiorstw państwowych, z wyłączeniem likwidacji w celu prywatyzacji.

3. W przypadku likwidacji przedsiębiorstwa państwowego, w celu wniesienia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części do spółki zgodnie z przepisami o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, Fundusze podmiotów przejmujących mienie przedsiębiorstwa zwiększa się odpowiednio o środki Funduszu likwidowanego przedsiębiorstwa.

4. Podmioty gospodarcze mogą dodatkowo zwiększać środki Funduszu z zysku netto do podziału, a spółdzielnie - z nadwyżki bilansowej.

Art. 8. 1. Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.

2. Zasady przeznaczania środków Funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej oraz zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, z uwzględnieniem ust. 1, określa kierownik zakładu pracy w regulaminie uzgodnionym z zakładowymi organizacjami związkowymi. W zakładach pracy, w których nie działają zakładowe organizacje związkowe, regulamin uzgadnia się z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

3. Związkom zawodowym przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z roszczeniem o zwrot Funduszowi środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami ustawy lub o przekazanie należnych środków na Fundusz.

Art. 9. 1. Zakłady pracy mogą prowadzić wspólną działalność socjalną na warunkach określonych w umowie.

2. Zawarcie umowy o prowadzeniu wspólnej działalności socjalnej wymaga uprzedniej zgody wszystkich organizacji związkowych działających w zakładach pracy zamierzających prowadzić wspólną działalność socjalną. W przypadku braku zgody wszystkich organizacji związkowych umowa może zostać zawarta za zgodą tych organizacji związkowych, które zrzeszają co najmniej połowę pracowników w każdym z zakładów pracy zamierzających zawrzeć umowę o wspólnej działalności socjalnej.

3. Umowa, o której mowa w ust. 1, określa w szczególności przedmiot wspólnej działalności, zasady jej prowadzenia, sposób rozliczeń oraz tryb wypowiedzenia i rozwiązania umowy. Umowa może także określać warunki odstąpienia od jej stosowania oraz odpowiedzialność stron z tego tytułu.

Art. 10. Środkami Funduszu administruje kierownik zakładu pracy.

Art. 11. Środki Funduszu nie wykorzystane w danym roku kalendarzowym przechodzą na rok następny.

Art. 12. 1. Środki Funduszu są gromadzone na odrębnym rachunku bankowym.

2. Środki Funduszu nie podlegają egzekucji, z wyjątkiem przypadków, gdy egzekucja jest prowadzona w związku z zobowiązaniami Funduszu.

Art. 12a. 1. Kto, kierując zakładem pracy lub będąc odpowiedzialnym za wykonywanie przepisów ustawy, nie wykonuje przepisów ustawy albo podejmuje działania niezgodne z przepisami ustawy, podlega karze grzywny.

2. W sprawach, o których mowa w ust. 1, wszczynają postępowanie i orzekają inspektorzy pracy. W sprawach tych stosuje się przepisy art. 284-290 Kodeksu pracy.

Art. 13. W ustawie z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19, Nr 25, poz. 187 i Nr 31, poz. 214, z 1983 r. Nr 5, poz. 33, z 1988 r. Nr 19, poz. 132, z 1989 r. Nr 4, poz. 24 i Nr 35, poz. 192, z 1990 r. Nr 34, poz. 197 i 198, Nr 36, poz. 206 i Nr 72, poz. 423, z 1991 r. Nr 95, poz. 425 i Nr 104, poz. 450, z 1992 r. Nr 53, poz. 252, Nr 54 poz. 254 i Nr 90, poz. 451 oraz z 1993 r. Nr 129, poz. 602) w art. 53: (zmiany pominięte).

Art. 14. W ustawie z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385, z 1992 r. Nr 54, poz. 254 i Nr 63, poz. 314 oraz z 1994 r. Nr 1, poz. 3) art. 122 otrzymuje brzmienie: (zmiany pominięte).

Art. 15. W ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 16. W ustawie z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (Dz. U. z 1991 r. Nr 44, poz. 194 i Nr 107, poz. 464, z 1992 r. Nr 54, poz. 254 i z 1994 r. Nr 1, poz. 3) w art. 15 ust. 2 otrzymuje brzmienie: (zmiany pominięte).

Art. 17. W ustawie z dnia 22 grudnia 1990 r. o opodatkowaniu wzrostu wynagrodzeń (Dz. U. z 1991 r. Nr 1, poz. 1, z 1992 r. Nr 21, poz. 85, Nr 73, poz. 361 i Nr 100, poz. 498 oraz z 1993 r. Nr 28, poz. 127) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 18. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 1993 r. Nr 90, poz. 416 i Nr 134, poz. 646) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 19. W ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 1993 r. Nr 106, poz. 482 i z 1994 r. Nr 1, poz. 2) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 20. Ilekroć w innych ustawach jest mowa o zakładowym funduszu socjalnym i zakładowym funduszu mieszkaniowym, oznacza to zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzony na zasadach określonych w ustawie.

Art. 21. Nie wykorzystane środki zakładowego funduszu socjalnego i zakładowego funduszu mieszkaniowego przechodzą na Fundusz.

Art. 21a. W rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i innych spółdzielniach zajmujących się produkcją rolną przepisy ustawy stosuje się również do członków tych spółdzielni.

Art. 22. Traci moc ustawa z dnia 24 października 1986 r. o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym w jednostkach gospodarki uspołecznionej (Dz. U. z 1990 r. Nr 58, poz. 343, z 1991 r. Nr 80, poz. 350 i z 1992 r. Nr 21, poz. 85).

Art. 23. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od dnia 1 stycznia 1994 r.