Na podstawie art. 38 pkt 1-4 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz. U. Nr 27, poz. 111, z 1982 r. Nr 45, poz. 289, z 1984 r. Nr 52, poz. 268, z 1985 r. Nr 12, poz. 50, z 1988 r. Nr 41, poz. 325, z 1989 r. Nr 4, poz. 23, Nr 33, poz. 176, Nr 35, poz. 192 i Nr 74, poz. 443, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, z 1991 r. Nr 100, poz. 442 i Nr 110, poz. 475 oraz z 1992 r. Nr 21, poz. 86 i Nr 53, poz. 251) oraz art. 1 ust. 1, art. 10 ust. 2 i art. 12 ustawy z dnia 16 grudnia 1972 r. o podatku obrotowym (Dz. U. z 1983 r. Nr 43, poz. 191, z 1985 r. Nr 12, poz. 50, z 1989 r. Nr 3, poz. 12 i Nr 74, poz. 443, z 1991 r. Nr 9, poz. 30 i Nr 35, poz. 155 oraz z 1992 r. Nr 21, poz. 86 i Nr 68, poz. 341) zarządza się, co następuje:

§ 1. 1. Osoby fizyczne i spółki cywilne osób fizycznych wykonujące pozarolniczą działalność gospodarczą, a także działalność w zakresie wolnych zawodów, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, zwaną dalej "księgą", według wzoru ustalonego w załączniku do rozporządzenia.

2. Obowiązek prowadzenia księgi dotyczy również osób:

3. Obowiązek prowadzenia księgi nie dotyczy osób, które:

4. Obowiązek prowadzenia księgi nie dotyczy rolników prowadzących gospodarstwo rolne bez zatrudnienia w nim pracowników, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz pracowników rolnych wykonujących - osobiście lub z udziałem członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym - działalność gospodarczą w warunkach uprawniających do zwolnienia od podatku obrotowego na podstawie odrębnych przepisów.

§ 2. Przez użyte w rozporządzeniu określenia:

§ 3. 1. Podatnicy obowiązani są prowadzić ewidencję wyposażenia. Ewidencja powinna zawierać co najmniej następujące dane: datę nabycia, numer rachunku, nazwę wyposażenia, cenę nabycia wyposażenia lub koszt wytworzenia, numer pozycji, pod którą wpisano w księdze koszt związany z nabyciem wyposażenia, datę likwidacji (w tym również datę sprzedaży lub darowizny) oraz przyczynę likwidacji wyposażenia. W wypadku wytworzenia wyposażenia we własnym zakresie wartość wycenia się według kosztu wytworzenia.

2. Ewidencją obejmuje się wyposażenie, którego jednostkowa cena nabycia przekracza 10% kwoty dolnej granicy zaliczania składników majątkowych do środków trwałych.

3. Podatnicy, którzy prowadzili działalność przed dniem 1 stycznia 1993 r., obowiązani są wpisać do tej ewidencji posiadane wyposażenie nie później niż do dnia 31 marca 1993 r. W tym wypadku wyceny wyposażenia dokonuje się według cen rynkowych z dnia założenia ewidencji. Zasadę wyrażoną w ust. 2 stosuje się odpowiednio.

§ 4. 1. Podatnicy wypłacający wynagrodzenia ze stosunku pracy obowiązani są prowadzić indywidualne (imienne) karty wynagrodzeń, zwane dalej kartami wynagrodzeń pracowników. Karta ta powinna zawierać co najmniej następujące dane: imię i nazwisko pracownika, kwotę wypłaconych w danym miesiącu wynagrodzeń brutto (w gotówce i w naturze), koszty uzyskania przychodu, wynagrodzenie netto, razem wynagrodzenie netto narastająco od początku roku i należną zaliczkę na podatek dochodowy.

2. Za wynagrodzenie ze stosunku pracy uważa się przychody pracowników w rozumieniu art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

§ 5. Osoby obowiązane do prowadzenia księgi, zwane dalej "podatnikami", jeżeli wykonują działalność w zakresie:

§ 6. W wypadkach uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, takimi jak np.: rodzaj i rozmiary wykonywanej działalności, wiek oraz stan zdrowia, urząd skarbowy na wniosek podatnika może zwolnić go od obowiązku prowadzenia księgi, jak również od poszczególnych czynności z zakresu prowadzenia ksiąg. Wniosek powinien być złożony co najmniej na 30 dni przed rozpoczęciem miesiąca, od którego zwolnienie miałoby być zastosowane, a w razie rozpoczęcia wykonywania działalności lub powstania obowiązku prowadzenia księgi w ciągu roku podatkowego - w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia tej działalności lub powstania obowiązku prowadzenia księgi.

§ 7. 1. Jeżeli na zlecenie podatnika prowadzenia księgi zostało powierzone biuru rachunkowemu, podatnik obowiązany jest:

2. Ewidencja zakupu i sprzedaży, o której mowa w ust. 1 pkt 2, powinna zawierać następujące dane: liczbę porządkową wpisu, datę wpisu, nie udokumentowany rachunkami przychód, numer dowodu zakupu oraz wartość zakupionych materiałów podstawowych i towarów handlowych. W przedsiębiorstwach wielozakładowych w ewidencji tej powinna być również wykazana wartość otrzymanych towarów z innego zakładu podatnika.

§ 8. 1. Księga oraz dowody, na których podstawie są dokonywane w niej zapisy, powinny znajdować się na stałe w miejscu wykonywania działalności lub miejscu wskazanym przez podatnika jako jego siedziba, z zastrzeżeniem ust. 4, a jeżeli prowadzenie księgi zostało zlecone biuru rachunkowemu - w miejscu wskazanym przez podatnika stosownie do § 7 ust. 1 pkt 1.

2. W wypadku prowadzenia przedsiębiorstwa wielozakładowego księgi powinny znajdować się w każdym zakładzie. Podatnik może jednak prowadzić jedną księgę w miejscu wskazanym jako jego siedziba, pod warunkiem że w poszczególnych zakładach prowadzona jest co najmniej ewidencja zakupu i sprzedaży, o której mowa w § 7 ust. 1 pkt 2, a w razie wykonywania działalności określonej w § 5 - również ewidencje określone w tym przepisie.

3. W wypadku dokonywania przesunięć (przerzutów) towarów handlowych oraz materiałów podstawowych między zakładami należącymi do tego samego podatnika w księdze lub ewidencji zakupu i sprzedaży, podatnik dokumentuje te zdarzenia dowodami wewnętrznymi, zwanymi "dowodami przesunięć". Dowody przesunięć powinny być sporządzone w dwóch egzemplarzach, z których jeden stanowi podstawę zapisu w ewidencji zakupu i sprzedaży wartości otrzymanego towaru, a drugi podatnik przechowuje łącznie z rachunkiem zakupu.

4. U podatników prowadzących działalność w zakresie handlu obnośnego i obwoźnego w miejscu wykonywania działalności powinna znajdować się księga. Jeżeli podatnik prowadzi ewidencję, o której mowa w § 7 ust. 1 pkt 2, w miejscu wykonywania działalności powinna znajdować się co najmniej ta ewidencja. W tym wypadku zasadę, o której mowa w ust. 3, stosuje się odpowiednio.

5. Podatnik obowiązany jest przechowywać przez okres 5 lat dowody stanowiące podstawę księgowania i wszystkie dokumenty wystawione w ramach istniejącego w przedsiębiorstwie systemu kontroli wewnętrznej, licząc od końca roku podatkowego, którego dotyczą.

§ 9. 1. Przed rozpoczęciem zapisów księga, wraz z ewidencjami, o których mowa w § 5 pkt 1 i 3 oraz w § 7 ust. 1 pkt 2, powinna być przedstawiona przez podatnika do poświadczenia urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach podatku dochodowego.

2. Jeżeli działalność jest prowadzona w formie spółki cywilnej, obowiązku, o którym mowa w ust. 1, dopełnia jeden ze wspólników. W wypadku gdy jeden ze wspólników ma miejsce zamieszkania na terenie właściwego organu podatkowego, na którego obszarze znajduje się siedziba spółki, obowiązek, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, ciąży na tym wspólniku.

§ 10. Księga powinna być prowadzona prawidłowo, zarówno pod względem formalnym (niewadliwie), jak i materialnym (rzetelnie). Prawidłowa pod względem formalnym (niewadliwa) jest księga prowadzona zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia i objaśnieniami zamieszczonymi we wzorze księgi. Prawidłowa pod względem materialnym (rzetelna) jest księga prowadzona zgodnie ze stanem rzeczywistym.

§ 11. 1. Zapisy w księdze powinny być dokonywane w języku polskim i w walucie polskiej w sposób staranny, czytelny i trwały (np. atramentem, długopisem), na podstawie prawidłowych i rzetelnych dowodów. Omyłki prostuje się przez przekreślenie błędnego zapisu i wpisanie właściwej treści w ten sposób, aby poprzedni zapis był czytelny. Sprostowanie omyłki powinno być podpisane przez osobę, która dokonała sprostowania.

2. Zapisy w księdze mogą być dokonywane w pełnych stu złotych. Jeżeli podlegające księgowaniu dowody wystawione zostały w złotych, kwoty stanowiące przedmiot zapisów w księdze zaokrągla się w ten sposób, że kwoty do 49 złotych pomija się, a kwoty od 50 do 99 złotych zaokrągla się do pełnych stu złotych. Zaokrąglone kwoty zamieszcza się na dowodach podlegających wpisaniu do księgi w sposób ustalony dla dokonywania poprawek w treści dowodów. Prowadzenie ksiąg w pełnych stu złotych nie może spowodować podwyższenia cen detalicznych lub obniżenia wynagrodzeń.

3. Podstawą zapisów w księdze są dowody księgowe, którymi są rachunki lub inne dokumenty wymienione w § 12 i 13:

4. Dowód księgowy powinien być sporządzony w języku polskim. Może on być sporządzony w języku obcym, jeżeli dowód dotyczy operacji gospodarczej z kontrahentem zagranicznym. Treść dowodu powinna być pełna i zrozumiała; dopuszczalne jest stosowanie skrótów ogólnie przyjętych. Jeżeli w dowodzie podane jest wartościowe określenie operacji gospodarczej tylko w walucie obcej, podatnik posiadający ten dowód jest obowiązany przeliczyć walutę obcą na złote po obowiązującym w dniu dokonania operacji kursie zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wynik przeliczenia należy zamieścić w wolnych polach dowodu lub w załączniku do dowodu sporządzonego w walucie obcej.

5. Błędy w dowodach księgowych poprawiać można wyłącznie przez skreślenie niewłaściwie napisanego tekstu lub liczby, w sposób pozwalający odczytać tekst lub liczbę pierwotną i wpisanie tekstu lub liczby właściwej. Dokonana poprawka w dowodzie księgowym powinna być potwierdzona datą i podpisem osoby dokonującej poprawki.

6. Zasad, o których mowa w ust. 5, nie stosuje się do dowodów księgowych, dla których ustalono odrębnymi przepisami zakaz dokonywania jakichkolwiek poprawek, oraz do dowodów obcych. Dowody obce mogą być poprawione przez wystawienie i przesłanie kontrahentowi dowodu korygującego (noty). Dowody własne zewnętrzne przesłane uprzednio kontrahentowi mogą być poprawione tylko przez wystawienie dowodu korygującego (noty).

§ 12. Za dowody księgowe uważa się również:

§ 13. 1. Na udokumentowanie zapisów w księdze dotyczących niektórych kosztów (wydatków) mogą być sporządzone dokumenty zaopatrzone w datę i podpisy osób, które bezpośrednio dokonały wydatków (dowody wewnętrzne), określające: przy zakupie - nazwę towaru oraz ilość, cenę jednostkową i wartość a w innych wypadkach - przedmiot operacji gospodarczych i wysokość koszty (wydatku). Dowody takie mogą dotyczyć wyłącznie:

2. Zakup w jednostkach handlu detalicznego materiałów, środków czystości, bhp, materiałów biurowych oraz wyposażenia może być, z zastrzeżeniem ust. 1 pkt 3, dokumentowany paragonami zaopatrzonymi w datę i stempel (oznaczenie) jednostki wydającej paragon i określającymi ilość, cenę jednostkową oraz kwotę, za jaką dokonano zakupu. Na odwrocie paragonu podatnik powinien uzupełnić jego treść, wpisując swoje nazwisko (nazwę zakładu) oraz rodzaj (nazwę) zakupionego materiału.

§ 14. Zapisy w księdze dotyczące kosztów związanych z zakupem towarów i usług oraz pozostałych kosztów, z wyjątkiem określonych w § 12 i 13, powinny być udokumentowane rachunkami odpowiadającymi warunkom określonym w odrębnych przepisach. Nie wymaga zaksięgowania materiał powierzony przez zleceniodawcę. Jeżeli jednak podatnik nie może wskazać zleceniodawcy, uważa się, że materiał został przez podatnika zakupiony bez udokumentowania.

§ 15. 1. Otrzymanie materiałów podstawowych i pomocniczych, zwanych dalej "materiałami", i towarów handlowych powinno być potwierdzone na dowodzie zakupu datą i podpisem osoby, która je przyjęła, oraz numerem pozycji księgi (ewidencji zakupu i sprzedaży), pod którym zaewidencjonowano otrzymanie materiałów lub towarów handlowych.

2. Jeżeli materiał lub towar handlowy, którego zakup - zgodnie z przepisami rozporządzenia - dokumentowany jest rachunkami dostawców, został dostarczony do zakładu lub dokonano nim obrotu przed otrzymaniem rachunku, należy sporządzić szczegółowy opis otrzymanego materiału (lub towaru handlowego), podając imię, nazwisko (firmę) i adres dostawcy, ilość i rodzaj oraz cenę jednostkową i wartość materiału (lub towaru handlowego) i dokonać zapisu w księdze (ewidencji) na podstawie opisu. Opis powinien być potwierdzony w sposób określony w ust. 1 oraz przechowywany jako dowód przychodu i połączony z nadesłanym następnie rachunkiem. Ewentualna różnica w stosunku do wartości podanej w rachunku powinna być zaksięgowana w księdze (ewidencji) w dniu otrzymania rachunku.

§ 16. 1. Zakup materiałów podstawowych oraz towarów handlowych powinien być zaksięgowany niezwłocznie po ich otrzymaniu, najpóźniej przed przekazaniem do magazynu, przerobu lub sprzedaży. Zapisy dotyczące przychodów oraz pozostałych kosztów powinny być, z zastrzeżeniem § 12 pkt 3 oraz § 20 ust. 3, dokonywane jeden raz dziennie, po zakończeniu dnia, nie później niż przed rozpoczęciem działalności w dniu następnym.

2. W prowadzonych odrębnie ewidencjach, o których mowa w § 5, niezwłocznie powinno się zaksięgować:

3. Karty wynagrodzeń pracowników powinny być wypełnione najpóźniej w terminie przewidzianym dla przekazania zaliczki do urzędu skarbowego.

4. Zasady prowadzenia księgi określone w § 9-16 stosuje się odpowiednio przy prowadzeniu ewidencji zakupu i sprzedaży, o której mowa w § 7 ust. 1 pkt 2.

§ 17. 1. Przed zaprowadzeniem księgi i na koniec każdego roku podatkowego, a także w razie zmiany osoby podatnika (wspólnika) lub likwidacji działalności, powinien być sporządzony z natury spis towarów i wpisany do księgi. Spis towarów podlega wpisaniu do księgi także wówczas, gdy osoby prowadzące działalność gospodarczą sporządzają go za okresy miesięczne oraz gdy na podstawie odrębnych przepisów jego sporządzenie zarządził urząd skarbowy.

2. W razie likwidacji działalności, spisem z natury należy objąć również wyposażenie.

§ 18. 1. Spis z natury towarów powinien zawierać co najmniej: nazwisko i imię właściciela zakładu (firmy), datę spisu, numer kolejny pozycji arkusza spisu, szczegółowe określenie towaru, jednostkę miary, ilość stwierdzoną w czasie spisu, cenę za jednostkę miary i ogólną wartość wynikającą z pomnożenia ilości towaru przez cenę jednostkową, z tym że przy prowadzeniu:

2. Spis z natury towarów powinien obejmować również towary stanowiące własność podatnika, znajdujące się w dniu sporządzenia spisu poza zakładem podatnika, a także towary obce znajdujące się w zakładzie podatnika. Towary obce nie podlegają wycenie; wystarczające jest ilościowe ich ujęcie w spisie towarów z podaniem, czyją stanowią własność.

3. O zamiarze sporządzenia spisu z natury towarów w innym terminie niż na dzień 31 grudnia podatnicy obowiązani są zawiadomić urząd skarbowy w terminie 7 dni przed datą sporządzenia tego spisu.

§ 19. 1. Materiały i towary handlowe objęte spisem z natury wycenia się według cen zakupu lub nabycia albo według ceny rynkowej z dnia sporządzenia spisu, jeżeli cena ta jest niższa od ceny zakupu lub nabycia; spis z natury półwyrobów (półfabrykatów), wyrobów gotowych i braków własnej produkcji wycenia się według kosztów wytworzenia, a odpadków użytkowych, które w toku działalności utraciły swoją pierwotną wartość użytkową, wycenia się według wartości wynikającej z oszacowania uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania. Spis z natury nie sprzedanych wartości dewizowych wycenia się według cen zakupu z dnia sporządzenia spisu, a w dniu kończącym rok podatkowy - według ceny zakupu, jednak w wysokości nie wyższej niż kurs średni ustalony przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego w dniu kończącym rok podatkowy, a wartość rzeczy zastawionych - według ich wartości sprzedażnej. Przy działalności usługowej i budowlano-montażowej produkcję nie zakończoną wycenia się według kosztów wytworzenia, z tym że nie może to być wartość niższa od kosztów materiałów bezpośrednich zużytych do produkcji nie zakończonej. Produkcję zwierzęcą objętą spisem z natury wycenia się według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, z uwzględnieniem gatunku, grupy i wagi zwierząt.

2. Spis z natury powinien być wpisany do księgi według poszczególnych rodzajów jego składników lub w jednej pozycji (sumie), jeżeli na podstawie spisu zostało sporządzone odrębne szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników. Zestawienie to powinno być złożone urzędowi skarbowemu łącznie z księgą.

3. Spis z natury powinien być wyceniony najpóźniej w terminie 14 dni od jego sporządzenia.

4. W razie przyjęcia wyceny towarów w kwocie niższej od ceny zakupu lub nabycia albo od kosztów wytworzenia, np. z powodu uszkodzenia, wyjścia z mody, należy przy poszczególnych pozycjach uwidocznić również jednostkową cenę zakupu (nabycia) lub koszt wytworzenia.

5. Spis z natury towarów sporządzony na dzień likwidacji działalności wycenia się według cen rynkowych.

§ 20. 1. W wypadku prowadzenia księgi przez biuro rachunkowe, zapisy powinny być dokonywane w porządku chronologicznym na podstawie dowodów, o których mowa w § 11-13, oraz sum miesięcznych przychodu wynikających z ewidencji określonych w § 7 ust. 1 pkt 2, przekazywanych przez podatnika zgodnie z postanowieniami umowy, o której mowa w § 7 ust. 1 pkt 1, w czasie zapewniającym prawidłowe i terminowe rozliczenia z budżetem, lecz nie później niż do dnia każdego czternastego miesiąca za miesiąc poprzedni.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do podatników prowadzących przedsiębiorstwa wielozakładowe.

3. Podatnicy prowadzący księgi samodzielnie (nie korzystający z usług biura rachunkowego) mogą dokonywać wpisów do księgi na zasadach określonych w ust. 1, pod warunkiem prowadzenia równocześnie ewidencji, o której mowa w § 7 ust. 1 pkt 2.

§ 21. W razie prowadzenia księgi w całości lub częściowo za pomocą komputera w formie tabulogramów (wydruków komputerowych), warunkiem uznania ksiąg za prawidłowe jest:

§ 22. Traci moc rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 1991 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 125, poz. 559).

§ 23. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1993 r.

Strona tytułowa podatkowej księgi przychodów i rozchodów

Wzór - obrót według księgi za miesiąc (rok).....................

w tym:

-     według stawki podatku obrotowego.....% zł.............

-     według stawki podatku obrotowego.....% zł.............

-     według stawki podatku obrotowego.....% zł.............

Przykład obliczenia dochodu