dotyczy straty poniesionej w aktywach na skutek wydatkowania środków pieniężnych w wyniku unieważnienia przez sąd umowy kredytowej, i możliwości zaliczenia tej straty na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, do kosztów uzyskania przychodu.

sygnatura: 1401/BP-I/4230Z-108/06/TS

autor: Izba Skarbowa w Warszawie

data: 2006-11-17

DECYZJA

Na podstawie art. 233 w związku z art. 239 i art. 14b § 5 pkt 1ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 z późn. zm.) oraz art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz.654 z późn. zm.), Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie po rozpatrzeniu zażalenia Banku z dnia 5 września 2006 r. na postanowienie Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. Nr 1472/SOI/423-15/06/BLG w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych

orzeka

- zmienić postanowienia Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego z dnia 25 sierpnia 2006 r. Nr 1472/SOI/423-15/06/BLG i uznać stanowisko zawarte we wniosku z dnia 30 maja 2006 r. za prawidłowe.

Uzasadnienie

Bank pismem z dnia 30 maja 2006 r. zwrócił się z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji w trybie art. 14a § 1 Ordynacji podatkowej co do zakresu i sposobu zastosowania przepisu art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych w następującym stanie faktycznym.
Bank w 1991 r. udzielił kredytu na rozbudowę domu jednorodzinnego. Zabezpieczenie spłaty stanowiły ustanowione na rzecz Banku hipoteka oraz poręczenie spłaty przez dwie osoby fizyczne. Z powodu braku spłaty kredytu Bank prowadził działania egzekucyjne w stosunku do dłużnika oraz jednego z poręczycieli. Podczas prowadzonego postępowania egzekucyjnego matka kredytobiorcy wystąpiła o jego ubezwłasnowolnienie i podjęła działania w kierunku unieważnienia umowy kredytowej. Na podstawie wyroku Sądu z września 2001 r. umowa została unieważniona. Wobec takiego rozstrzygnięcia Bank zmuszony został do umorzenia postępowania egzekucyjnego wobec dłużniczki. W wyniku orzeczenia sądu poręczyciele kredytu także zwolnieni zostali z obowiązku spłaty.
W kontekście powyższego Bank pyta, czy stratę poniesioną w wyniku niespłacenia środków finansowych może zakwalifikować do kosztów uzyskania przychodu.
Według Podatnika strata poniesiona w aktywach na skutek wydatkowania środków pieniężnych w wyniku unieważnienia przez sąd umowy kredytowej, na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, może być zakwalifikowana do kosztów uzyskania przychodu. Zaistniała sytuacja mieści się w granicach ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej i związana jest z przychodami osiąganymi przez Bank. Wyjaśniono, że w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego utrwalony jest pogląd, że wydatki poniesione w celu uzyskania przychodu to wydatki, co do których podatnik wykaże ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu lub ewentualność jego powstania. Podkreślono, że poniesione wydatki nie muszą faktycznie zakończyć się uzyskaniem przychodu, aby wydatek ten uznać za koszt uzyskania przychodu. Bank uzasadnia, że takie stanowisko ma zastosowanie w przedmiotowej sprawie, bowiem intencją udzielenia kredytu są wymierne przychody. W ocenie Banku działania w efekcie których poniósł stratę nie można uznać za szkodliwe, nieracjonalne lub sprzeczne z zasadami życia społecznego lecz mieszczą się w granicach ryzyka prowadzonej działalności gospodarczej.

Naczelnik Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w postanowieniu z dnia 25 sierpnia 2006 r. Nr 1472/SOI/423-15/06/BLG uznał za nieprawidłowe stanowisko wnioskodawcy w całości.
W przedstawionej sprawie stwierdzono, że czynność prawna dokonana przez osobę, która nie ma zdolności do czynności prawnych, w świetle Kodeksu cywilnego, jest nieważna. Potwierdzeniem nieważności umowy kredytowej jest wyrok sądu z 2001 r. Przejście pewnej wartości pieniężnej z majątku Banku do majątku klienta nie nastąpiło na podstawie umowy kredytu. Zatem straty w środkach obrotowych powstałej na skutek przekazania przez Bank określonej wartości pieniężnej na podstawie nieważnej umowy kredytowej nie można zaliczyć do kosztów podatkowych. Nie jest ona bowiem związana z przychodami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.

Pismem z dnia 05 września 2006 r. Bank wniósł zażalenie na opisane wyżej postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego. Zarzucono naruszenie materialnego prawa podatkowego poprzez błędną wykładnię przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych i wniesiono o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia oraz potwierdzenie interpretacji przedstawionej przez Bank. Podatnik nie zgodził się ze stwierdzeniem organu podatkowego, iż unieważnienie umowy kredytowej na gruncie Kodeksu cywilnego powoduje, iż straty w środkach obrotowych nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Bank argumentował, że definicja kosztów uzyskania przychodów zawarta w art. 15 ust. 1 ustawy pozwala na odliczenie od przychodów wszelkich poniesionych kosztów, o ile mają one związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiąganego przychodu oraz nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy. Skutek prawny w postaci unieważnienia umowy kredytu, nie znosi podstawy zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym. W ocenie Banku strata poniesiona z opisanego tytułu spełnia niezbędne warunki do zaliczenia jej do kosztów uzyskania przychodów, gdyż wydatek został faktycznie poniesiony, istnieje bezsporny związek pomiędzy jego poniesieniem a prowadzoną działalnością, mógł mieć wpływ na osiągnięcie przez Bank przychodów oraz nie podlega wyłączeniu z kosztów na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy.

Dyrektor Izby Skarbowej po rozpatrzeniu zażalenia Banku na postanowienie Naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. Nr 1472/SOI/423-15/06/BLG stwierdza, co następuje:

Argumenty zażalenia zasługują na uwzględnienie.
Punktem wyjścia do zajęcia stanowiska w ww. postanowieniu Naczelnika Urzędu były przepisy Kodeksu cywilnego tj. dokonanie czynności prawnej w postaci zawarcia umowy kredytowej z osobą nie mającą zdolności do czynności prawnych i uznanie jej za nieważną.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych , kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Oznacza to, że wszystkie poniesione wydatki, oprócz wymienionych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, jeżeli pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami, w tym służą zabezpieczeniu funkcjonowania źródła przychodów. Będą to koszty zarówno bezpośrednio jak i pośrednio związane z uzyskiwanym przychodem oraz koszty związane z całokształtem działalności podatnika, pod warunkiem, że wykaże on ich związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętego przychodu.
Zdarzenie powodujące szkodę z natury rzeczy nie służy osiągnięciu przychodów jak tego wymaga art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Celowi osiągnięcia przychodów służy natomiast sama działalność gospodarcza, a strata jest jedynie ubocznym skutkiem tej działalności. Kosztem uzyskania przychodów są tylko takie straty, których występowanie w toku działalności danego rodzaju jest nieuniknione.
W chwili obecnej katalog kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, zawarty w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera wyłączenia dotyczącego straty w środkach obrotowych. Eliminacja strat w środkach obrotowych z katalogu wyłączeń zapisanych w art. 16 ust. 1 nie oznacza ustawowego wyłączenia z kosztów podatkowych.
Zatem co do zasady, straty te mogą być uznane za koszty uzyskania przychodów, jednak każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie, z uwzględnieniem okoliczności faktycznych towarzyszących sprawie i oceniać pod kątem całokształtu działalności prowadzonej przez podatnika. Możliwość uznania strat w środkach obrotowych za koszty uzyskania przychodów wymaga odpowiedniego ich udokumentowania w sposób nie budzący wątpliwości.
Pojęcie straty jako kosztu uzyskania przychodu nie zostało zdefiniowane w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych. Stratę wyraża nieekwiwalentne i niecelowe zmniejszenie składników majątkowych, pomniejszające wynik działalności podmiotu gospodarczego.
Stratą niewątpliwie będzie wyżej opisany przypadek Banku, a więc utrata środków pieniężnych na skutek unieważnienia przez sąd umowy kredytowej zawartej z osobą upośledzoną umysłowo. W przedmiotowej sprawie nie można również stwierdzić, że udzielony kredyt jest wierzytelnością Banku, z uwagi na unieważnienie umowy. Intencją Strony jak przedstawiono we wniosku i powtórzono w zażaleniu było osiągnięcie przychodu z prowadzonej działalności tj. udzielonego kredytu. Z opisu sprawy przedstawionego we wniosku wynika, że Bank nie dysponował dokumentem w momencie zawierania umowy kredytowej, iż kredytobiorca jest osobą ubezwłasnowolnioną. Fakt ten okazał się dopiero po terminie zawarcia umowy.
Zatem w opisanym przez Podatnika stanie faktycznym w tym konkretnym przypadku poniesioną stratę można uznać za koszt uzyskania przychodu, bowiem zostało udowodnione przez Bank, iż tego typu strata jest normalnym następstwem prowadzonej działalności (por. wyrok NSA z 7.08.2001 r. sygn. akt III S.A. 2041/00, niepubl.).
Wobec powyższego Dyrektor Izby Skarbowej nie potwierdza stanowiska Naczelnika zawartego w zaskarżonym postanowieniu i orzeka jak w sentencji.