Pytanie dotyczy rozpoznania przychodu przy sprzedaży bonów towarowych wymienialnych na towary w salonach sprzedaży Podatnika.

sygnatura: BD-P/423-14/06/Z

autor: Izba Skarbowa w Poznaniu

data: 2000-09-28

Pismem z 5 kwietnia 2006r. Spółka zwróciła się z wnioskiem o udzielenie, w trybie art. 14a § 1 Ordynacji podatkowej, pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) w sprawie rozpoznania przychodu przy sprzedaży bonów towarowych wymienialnych na towary w salonach sprzedaży Podatnika.

Spółka jest emitentem i akceptantem bonów towarowych. Sprzedaż bonów Podatnik dokumentuje notą księgowo - obciążeniową, na której jest uwzględniony przysługujący nabywcy rabat. Wysokość udzielonego rabatu jest określona przez Spółkę i jest uzależniona od wysokości zamówień na bony towarowe, formy i terminu płatności za nie (gotówka, przelew).

W zamian za bony towarowe Spółka otrzymuje zapłatę w wysokości różnicy pomiędzy ich wartością nominalną a ustalonym rabatem.

Każdy bon towarowy posiada numer identyfikacyjny, oznaczoną wartość nominalną oraz termin ważności.

Podmioty nabywające bony towarowe (jako płatnicy świadczeniodawcy) przekazują je (na zasadach nie znanych Spółce) innym podmiotom - beneficjentom, np. kontrahentom, pracownikom itp.

Ostateczni nabywcy (beneficjenci) nie są informowani o faktycznej cenie uiszczanej za poszczególne bony, mogą natomiast je wymienić na dowolny towar w salonie Spółki, zgodnie z jego wartością nominalną.

Bon towarowy może być potencjalnie wymieniony na towary/usługi o różnej stawce podatku VAT. W praktyce wygląda to w ten sposób, że za bon towarowy o wartości nominalnej 100 zł, użytkownik tego bonu, może nabyć towar w cenie 100 zł brutto, to jest z podatkiem od towarów i usług. Gdy wartość bonu przewyższa wartość nabywanego towaru, nie istnieje możliwość zwrotu nadwyżki. Natomiast osoba realizująca bon towarowy ma możliwość częściowej zapłaty za nabywany towar bonem a częściowo pieniężnie.

Spółka prowadzi dokładną ewidencję bonów towarowych, która pozwala jednoznacznie określić za jaką kwotę został sprzedany bon o określonym numerze identyfikacyjnym oraz kiedy upływa termin realizacji każdego bonu. Bony traktowane są jako druki ścisłego zarachowania i objęte są pozabilansową ewidencją ilościową. Realizacja bonów towarowych, to jest wymiana bonów na towar, jest dokumentowana w kasie fiskalnej, a na paragonie jest wyraźnie oznaczony bon towarowy, stanowiący podstawę nabycia towaru.

Zdaniem Spółki, rozpoznanie przychodu należnego, w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, związane ze sprzedażą bonów towarowych, w myśl przepisu art. 12 ust. 3a pkt 1 i pkt 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), następuje w dacie wydania rzeczy (w omawianym przypadku towaru), bądź wykonania usługi.

Postanowieniem z dnia 4 lipca 2006r. Naczelnik Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu uznał za nieprawidłowy pogląd Podatnika wyrażony we wskazanym wyżej wniosku.

Organ podatkowy, na podstawie przepisów art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych uznał, że przychodem do opodatkowania jest kwota otrzymanych pieniędzy w całości. Natomiast art. 12 ust 4 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do opisanego stanu faktycznego nie znajduje zastosowania. W przepisie tym bowiem stanowi się, że do przychodów nie zalicza się należnego podatku od towarów i usług. Podatek należny VAT w omawianej transakcji nie wystąpi.

Na postanowienie Naczelnika Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu Spółka wniosła zażalenie, w którym podtrzymała swoje stanowisko przedstawione w złożonym zapytaniu, wskazując, iż jest ono zasadne na gruncie obowiązujących przepisów, w szczególności przepisu art. 12 ust. 3a ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Otrzymane kwoty pieniężne przy sprzedaży bonów towarowych są w istocie należnościami otrzymanymi za towary, które zostaną wydane w zamian za realizowane bony. Zdaniem Podatnika nie znajduje podstawy prawnej pogląd organu pierwszej instancji, iż art. 12 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy uzasadnia rozpoznanie przychodu uzyskanego ze sprzedaży bonu w dacie otrzymania zapłaty za ten bon.

Po przeanalizowaniu stanu faktycznego przedstawionego we wniosku, postanowienia Naczelnika Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego w Poznaniu oraz zażalenia Podatnika, zauważam:

W opisanym stanie faktycznym kwestią sporną jest rozpoznanie w Spółce (będącej jednocześnie emitentem i akceptantem) przychodów związanych ze sprzedażą bonów towarowych uprawniających do dokonania zakupów towarów bądź usług, to jest ustalenie czy przychód powstaje w dacie otrzymania zapłaty za sprzedane bony, czy też w momencie realizacji bonu związanym z wydaniem towaru.

Stosownie do przepisu art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), przedmiotem opodatkowania jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich ten dochód został osiągnięty. Dochodem jest nadwyżka przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym. Oznacza to, iż przychód i koszty uzyskania przychodów mają zasadnicze znaczenie przy ustalaniu podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych w przepisach art. 12 nie zawiera definicji przychodu, wskazuje jednakże przykładowe sytuacje skutkujące jego powstaniem (w ust. 1) oraz enumeratywnie reguluje zdarzenia, w których przychód podatkowy nie powstaje (w ust. 4), a także normuje pojęcie przychodów (należnych) związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej (w ust. 3). Natomiast w art. 12 ust. 3a, 3c-3d powołanej ustawy została określona data, w której ten przychód winien być rozpoznany.

Stosownie do regulacji zawartej w przepisie art. 12 ust. 3 ustawy, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. Powyższe oznacza, że przychody te będą należne nawet jeśli wystąpią takie okoliczności jak: pozostawanie nabywcy rzeczy, praw majątkowych lub usług w zwłoce w zapłacie należności, odroczenie przez podatnika terminu płatności, oraz gdy podatnik zrezygnuje z otrzymania należności.

Natomiast, stosownie do przepisu art. 12 ust. 3a wskazanej ustawy, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, ( ... ), dzień wystawienia faktury (rachunku), nie później jednak niż ostatni dzień miesiąca, w którym:

1/ wydano rzecz, zbyto prawo majątkowe lub

2/ wykonano usługę, ( ... ) lub

3/ otrzymano zapłatę za wykonanie świadczenia - w pozostałych przypadkach.

Z powyższej regulacji wynika, że podstawową przesłanką rozpoznania przychodu należnego jest data wystawienia faktury. W sytuacji natomiast, kiedy faktura nie została wystawiona, ustalenie przychodu należnego jest uzależnione od wskazanych, w punktach od 1-3 tego przepisu, czynności.

W przedstawionej we wniosku sytuacji Spółka dokonuje sprzedaży. Przedmiotem sprzedaży nie są natomiast ani usługi ani rzeczy (towary czy produkty Podatnika), o których mowa we wskazanym wyżej przepisie.

Spółka sprzedaje bony towarowe, które uprawniają ich posiadacza (beneficjenta) do wymiany na towar w Jej salonach sprzedaży.

W omawianym zatem przypadku nie zachodzi żadna z sytuacji wymienionych w art. 12 ust. 3a. Bon towarowy (pomimo, iż jest przedmiotem sprzedaży) nie jest ani rzeczą, ani prawem majątkowym, nie mieści się, także w pojęciu "usługa".

Bon towarowy stanowi rodzaj znaku legitymacyjnego.

Znaki legitymacyjne stosownie do regulacji zawartych w przepisie art. 92(115) KC są niepieniężnymi środkami (dowodami cywilnoprawnymi) emitowanymi przez podmioty będące jednocześnie akceptantami, bądź na zlecenie tzw. płatnika (podmiotu zamawiającego znaki), uprawniającymi użytkowników tych znaków (beneficjentów) do otrzymania określonego świadczenia (dobra lub usługi). Najczęściej występują w postaci wspomnianych wyżej bonów towarowych, talonów, kuponów żywieniowych, biletów, przepustek, karnetów itp. Ważne jest odróżnienie znaków legitymacyjnych od papierów wartościowych. Znaki legitymacyjne od strony prawnej są jedynie poświadczeniem przysługującego posiadaczowi określonego uprawnienia (najczęściej jest to prawo do uzyskania pewnego świadczenia). Nie są zaś instrumentem, który by to uprawnienie nadawał, jak ma to miejsce w przypadku akcji, czeków, obligacji itp. Określone świadczenie następuje w wyniku okazania, bądź przekazania znaku legitymacyjnego, mimo, iż z punktu prawnego taka procedura mogłaby nie nastąpić.

Z definicji znaku legitymacyjnego wynika także, iż w zamian za znaki legitymacyjne nie przysługuje ekwiwalent pieniężny. Innymi słowy znaki legitymacyjne są wyłącznie przeznaczone do uzyskania określonych produktów lub usług, a nie środków pieniężnych.

W opisanym stanie faktycznym, każdy ze sprzedawanych przez Spółkę bonów ma określony termin realizacji oraz określoną wartość nominalną. Jednocześnie, bez względu na ten termin realizacji oraz wartość nominalną bonu, Podatnik sprzedając bon otrzymuje określoną kwotę pieniędzy. Bony towarowe nabywane są przez podmioty trzecie za określoną cenę. Cena ta zależy na przykład od tego czy podmiot nabywający płaci za bon gotówką czy też przelewem, zależna może być także od wielkości zamówienia. Oznacza to, że za bon o nominalnej wartości 100 zł, Spółka może otrzymać zapłatę w wysokości 100 zł, może też otrzymać kwotę niższą niż wartość nominalna bonu. Powyższe wskazuje jednoznacznie na fakt, iż przy sprzedaży bonów Podatnik uzyskuje przychód w postaci otrzymanych pieniędzy. Faktu otrzymania zapłaty za sprzedane bony przez Spółkę nie zmieni również okoliczność nie skorzystania przez podmiot trzeci z możliwości zrealizowania bonu, a więc wymiany bonu na towar.

Stosownie do regulacji art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodami, ( ... ), są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym różnice kursowe.

Organ odwoławczy podzielając pogląd organu pierwszej instancji wyrażony w zaskarżonym postanowieniu, stwierdza, iż wyżej wskazany przepis stanowi podstawę do zwiększenia przychodów Spółki, w momencie otrzymania zapłaty za sprzedane bony towarowe.

Skoro sprzedaż bonów jest czynnością nie podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług - na co wskazuje Podatnik - to przychodem dla celów podatku dochodowego od osób prawnych będzie kwota otrzymanych pieniędzy w całości.

Jednocześnie, odnosząc się do podniesionych w zażaleniu zarzutów niewłaściwej wykładni prawa podatkowego, w szczególności naruszenia przez organ pierwszej instancji zasady racjonalnego ustawodawcy, organ odwoławczy zauważa, iż zgodnie z ugruntowanymi w prawoznawstwie regułami wykładni prawa oraz zasadami logiki prawniczej - założenie racjonalności ustawodawcy jest jedynie pomocniczą regułą wykładni. Pierwszeństwo spośród wszystkich sposobów interpretacji norm prawa ma wykładnia językowa, ta zaś w rozpoznawanej sprawie prowadzi do wniosku, iż przychód z tytułu sprzedaży bonów towarowych powstaje w dacie otrzymania zapłaty (art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy). Jednocześnie, na podstawie przedstawionego przez Podatnika stanu faktycznego, stwierdzić należy, iż przepis szczególny, jakim jest, wobec art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przepis art. 12 ust. 3a określający datę powstania przychodu należnego z działalności gospodarczej, nie znajduje w niniejszej sprawie zastosowania. Zakres jego normowania nie obejmuje takiego stanu faktycznego, jaki przedstawiła Skarżąca, bowiem w opisanej sytuacji nie dochodzi do wydania rzeczy, zbycia prawa (art. 12 ust 3a pkt 1), wykonania usługi (art 12 ust. 3a pkt 2), Skarżąca nie otrzymała także zapłaty za wykonanie świadczenia (art. 12 ust. 3a pkt 3). W sytuacji zatem, gdy nie istnieje przepis prawa, który w sposób szczególny normowałby daną sytuację, należy stosować normę o charakterze ogólnym, a więc w rozważanym stanie faktycznym, przepis art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Odnosząc się natomiast do zarzutu, iż rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji w przedmiotowej sprawie, nakazuje rozpoznawać dochód w podatku dochodowym, w innej dacie niż obrót w zakresie podatku od towarów i usług, organ odwoławczy może przychylić się jedynie do opinii wyrażonej przez Podatnika, iż istotnie, przepisy obu ustaw nie są koherentne, niemniej zarzut ów można potraktować li tylko jako wskazówkę pod adresem ustawodawcy. Organ podatkowy dokonując na wniosek Podatnika interpretacji prawa podatkowego, czynił to w oparciu o aktualny stan prawny, a więc de lega lata, nie zaś de lege ferenda, to jest z punktu widzenia pożądanej zmiany lub uzupełnienia istniejącego prawa. Nadto, należy zwrócić uwagę, iż Skarżąca formułując zarzuty odnośnie przedmiotowego rozstrzygnięcia, wskazała jednocześnie, iż cyt.: "zasadne będzie przyjęcie, że jeżeli cały dochód uzyskany ze sprzedaży bonu powstanie w dacie otrzymania zapłaty za bon, to następnie, po zrealizowaniu bonu (wymianie bonu na towar), winien on dokonać korekty przychodu o VAT należny. Bony niezrealizowane będą natomiast już opodatkowane w dacie sprzedaży bonu", co pozwala na stwierdzenie, iż wbrew tym zarzutom, dopuszcza możliwość uznania stanowiska organu podatkowego za prawidłowe.

Niniejsza interpretacja prawa podatkowego została wydana w oparciu o przedstawiony przez wnioskodawcę stan faktyczny oraz obowiązujący w dniu jej wydania stan prawny.