INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2012 r. poz. 749) oraz § 4 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko przedstawione we wniosku z dnia 29 grudnia 2012 r. (data wpływu 4 stycznia 2013 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku - jest prawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 4 stycznia 2013 r. został złożony wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od spadków i darowizn w zakresie opodatkowania zachowku.

W przedmiotowym wniosku przedstawiono następujący stan faktyczny.

W dniu 20 czerwca 2006 r. zmarła babcia Wnioskodawcy powołując do całości spadku swojego jedynego syna, a wujka Wnioskodawcy. W dniu 16 listopada 2009 r. Sąd Rejonowy zasądził, na rzecz Wnioskodawcy i Jego siostry, zachowek po babci dla każdego z nich w wysokości 74 999 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 września 2006 r.

Ze względu na fakt, że dłużnik nie spłacał należności wszczęte zostało postępowanie komornicze. W jego efekcie udało się zabezpieczyć odziedziczone przez dłużnika po zmarłej matce nieruchomości. Po przeprowadzonej w 2012 r. licytacji mieszkania, komornik przelał na konto matki Wnioskodawcy w dniu 13 września 2012 r. kwotę 39 937, 39 zł. (do podziału po połowie dla każdego z dzieci). Egzekucja dalszych należności jest w toku. W najbliższym czasie Wnioskodawca zamierza złożyć we właściwym urzędzie skarbowym druk SD-Z2.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy Wnioskodawca ma prawo do zwolnienia z podatku wyegzekwowanej dotychczas sumy pieniężnej tytułem zachowku oraz pozostałej kwoty jeżeli kiedykolwiek dalsza egzekucja co do pozostałej części należności okaże się skuteczna...
2. Czy w druku SD-Z2, który Wnioskodawca planuje złożyć, za datę nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych (poz. 4) można uznać datę rzeczywistego otrzymania środków pieniężnych (a więc 13 września 2012 r.), a nie datę śmierci babci (20 czerwca 2006)... Tym samym czy w opisanym przypadku data nabycia będzie również datą powstania obowiązku podatkowego...

Zdaniem Wnioskodawcy, nie jest zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn, ponieważ może skorzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli spełni wymienione w przepisie warunki formalne, m.in. jeżeli Wnioskodawca zgłosił nabycie zachowku w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego naczelnikowi urzędu skarbowego. Ponadto na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2a ww. ustawy, przy nabyciu tytułem zachowku własności rzeczy lub praw majątkowych, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Wnioskodawca zatem uważa, że kwota otrzymanego zachowku zwolniona jest z opodatkowania i zgodnie z obowiązującymi przepisami za datę powstania obowiązku podatkowego uważa się datę zaspokojenia roszczenia tytułem zachowku tj. 2012 r., a nie datę śmierci spadkodawcy, kiedy to obowiązywały przepisy w brzmieniu sprzed 2007 r. Analogicznie, jeżeli w przyszłości uda się Wnioskodawcy wyegzekwować dalsze części należności, będzie mógł skorzystać ze zwolnienia od zapłaty podatku od spadków i darowizn.

Wnioskodawca ponadto uważa, że osoby uprawnione do zachowku nie nabywają własności rzeczy lub praw majątkowych z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). Zgodnie z przepisami Księgi IV ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16 poz. 93 ze zm.) przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku następuję nie w momencie śmierci spadkodawcy, a z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobiercę na rzecz osoby uprawnionej. Nabycie własności rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku następuje z chwilą otrzymania należności. Tym samym data nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych wykazana przez Wnioskodawcę w druku SD- Z2 w poz. 4 będzie tożsama z datą powstania obowiązku podatkowego umieszczoną w poz. 5 ww. druku i będzie nią dzień 13 września 2012 r.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za prawidłowe.

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. jedn. Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 768 ze zm.) podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem zachowku, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w drodze dziedziczenia albo w postaci zapisu.

Zgodnie z art. 5 ww. ustawy obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy rzeczy i praw majątkowych, natomiast stosownie do art. 6 ust. 1 pkt 2a przy nabyciu tytułem zachowku powstaje on z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części.

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że w dniu 20 czerwca 2006 r. zmarła babcia Wnioskodawcy powołując do całości spadku swojego jedynego syna, a wujka Wnioskodawcy. W dniu 16 listopada 2009 r. Sąd Rejonowy w G. zasądził, na rzecz Wnioskodawcy i Jego siostry, zachowek po babci dla każdego z nich w wysokości 74 999 zł. wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 14 września 2006 r.

Ze względu na fakt, że dłużnik nie spłacał należności wszczęte zostało postępowanie komornicze. W jego efekcie udało się zabezpieczyć odziedziczone przez dłużnika po zmarłej matce nieruchomości. Po przeprowadzonej w 2012 r. licytacji mieszkania, komornik przelał na konto matki Wnioskodawcy w dniu 13 września 2012 r. kwotę 39 937, 39 zł. (do podziału po połowie dla każdego z dzieci). Egzekucja dalszych należności jest w toku. W najbliższym czasie Wnioskodawca zamierza złożyć we właściwym urzędzie skarbowym druk SD-Z2.

W związku z powyższym wyjaśnić należy, że instytucja zachowku ściśle łączy się ze spadkiem i procedurą związaną ze spadkobraniem. Zachowek nie jest jednak składnikiem spadku. Stanowi on swoistą ochronę interesów określonej grupy osób najbliższych zmarłemu, do których zgodnie z art. 991 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 ze zmianami), zalicza się zstępnych, małżonka oraz rodziców spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, jeżeli zostali oni pominięci przy dziedziczeniu tzn. nie zostali powołani do dziedziczenia jako spadkobiercy, nie został też na ich rzecz ustanowiony zapis ani polecenie, nie otrzymali także darowizny od spadkodawcy w wysokości równej należnemu im zachowkowi. Roszczenie o zachowek przysługuje więc, jeżeli uprawniony do zachowku nie otrzymał go w żadnej ze wskazanych korzyści majątkowej, co wynika z art. 991 § 2 Kodeksu cywilnego. Z tego też powodu zachowek jest odrębnym tytułem do opodatkowania, jeżeli uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny lub w postaci powołania do spadku albo w postaci zapisu.

Osoby uprawnione do zachowku nie uzyskują własności rzeczy i praw majątkowych wynikających z ww. prawa z chwilą otwarcia spadku. Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zachowku. Przeniesienie takie następuje z chwilą wykonania tego prawa przez spadkobierców na rzecz osób uprawnionych.

Analiza instytucji zachowku wskazuje zatem, że momentem nabycia rzeczy i praw majątkowych tytułem zachowku jest chwila jego wykonania. Moment ten decyduje z kolei o możliwości stosowania zwolnienia z opodatkowania, o którym mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, wprowadzonego ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 222, poz. 1629) i mającego zastosowanie, stosownie do art. 3 ust. 1 ww. ustawy, do nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych, które nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

W myśl powołanego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 10 października 2008 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. Nr 203, poz. 1267), zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jeżeli:

1. zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, a w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz
2. udokumentują - w przypadku gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę określoną w art. 9 ust. 1 pkt 1 - ich otrzymanie dowodem przekazania na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową lub przekazem pocztowym.

Stosownie do art. 4a ust. 3 ww. ustawy w przypadku niespełnienia warunków, o których mowa w ust. 1 i 2, nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych podlega opodatkowaniu na zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.

Przenosząc powyższe uregulowania na grunt rozpatrywanej sprawy stwierdzić należy, iż w przedstawionej sytuacji obowiązek podatkowy w podatku od spadku i darowizn powstał w momencie otrzymania przez Wnioskodawcę środków pieniężnych tytułem zachowku. Ponadto, ponieważ nabycie środków pieniężnych nastąpiło w roku 2012, zastosowanie znajdują przepisy ustawy o podatku do spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym po 1 stycznia 2007 r. Oznacza to, że opisane we wniosku nabycie będzie mogło korzystać ze zwolnienia, o którym mowa w art. 4a ust. 1 ustawy od spadków i darowizn, pod warunkiem, że w odpowiednim terminie zostanie zgłoszone właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego na formularzy SD-Z2. Pozostała kwota zachowku, jeżeli dalsza egzekucja okaże się skuteczna, również będzie korzystała z ww. zwolnienia, jeżeli Wnioskodawca wypełni dyspozycję zawarte w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku, Al. Zwycięstwa 16/ 17, 80- 219 Gdańsk, po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).

Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Bydgoszczy Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Toruniu, ul. Św. Jakuba 20, 87-100 Toruń.