Każdy kto prowadzi działalność gospodarczą wie, że żeby firma dobrze prosperowała, niezbędne są nakłady inwestycyjne na jej rozwój. Chodzi tu w szczególności o zakup nowego sprzętu, nowych maszyn i pojazdów. Poniesione wydatki mogą zostać jednak rekompensowane przez ulgi podatkowe oraz pomniejszać zobowiązania podatkowe przez odpisy amortyzacyjne.
Amortyzacji podlegają środki trwałe, stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku, a także budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia i środki transportu oraz inne przedmioty o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, a które będą wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu lub dzierżawy. Nie podlegają jej natomiast zarówno grunty, jak i prawo wieczystego ich użytkowania.
Struktura amortyzacji
Amortyzacja jest wyrażonym w pieniądzu składnikiem kosztów, obrazującym zużycie fizyczne i ekonomiczne środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Polega na rozłożeniu kosztów związanych z zakupem danego środka trwałego na poszczególne miesiące, przypadające na okres eksploatacji tego środka. Natomiast, odpisy amortyzacyjne, będąc elementem kosztów uzyskania przychodów, wpływają na wysokość wyniku finansowego i przyczyniają się do zmniejszenia dochodu podlegającego opodatkowaniu.
Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, według przyjętych stawek amortyzacyjnych, przy czym za wartość początkową środków trwałych uważa się cenę ich nabycia lub koszt ich wytworzenia. Odliczanie podatku VAT następuje wraz z początkiem miesiąca następującego po miesiącu, w którym dany środek został wprowadzony do ewidencji i trwa do końca miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z wartością początkową.
Czynniki wpływające na amortyzację
W celu ustalenia okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej, wylicza się okres ekonomicznej użyteczności danego środka trwałego. Na okres ten wpływ ma m.in.:
- stan techniczny środka trwałego
- tempo postępu techniczno-ekonomicznego,
- wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem,
- prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,
Rodzaje amortyzacji
Na dzień wpisu środka trwałego do ewidencji, należy ustalić metodę jego amortyzacji oraz stawkę dokonywanych odpisów. Podatnik ma prawo wybrać najdogodniejszą dla siebie formę prowadzenia odpisów amortyzacyjnych. Ustawa o podatku od towarów i usług przewiduje następujące ich rodzaje:
- amortyzacja liniowa - polega na równomiernym rozłożeniu początkowych kosztów zakupu środków trwałych na poszczególne miesiące eksploatacji tych środków
- amortyzacja degresywna - według tej metody, przydatność ekonomiczna środka trwałego maleje w miarę jego użytkowania, co przekłada się odpisy amortyzacyjne, które w początkowych latach użytkowania są wyższe niż w kolejnych. Ten sposób prowadzenia amortyzacji pozwala szybciej zaliczyć w koszty większą część wartości początkowej danego środka trwałego
- amortyzacja naturalna - zakłada, że zużycie środka trwałego jest jednakowe na każdą jednostkę pracy (np. sztukę, kilogram, godzinę), a więc kwota amortyzacji jest uzależniona od ilości pracy wykonanej w danym okresie czasu
- amortyzacja progresywna - według tej metody, kwota amortyzacji jest coraz większa wraz z upływem okresu eksploatacji, czyli wraz z upływem lat, odpisy amortyzacyjne będą proporcjonalnie zwiększane
- amortyzacja marży przychodów - zgodnie z tą metodą, w poszczególnych okresach, wartość środka trwałego jest amortyzowana proporcjonalnie do osiąganej marży przychodów netto
- amortyzacja szacunkowa - polega na oszacowaniu bieżącej wartości danego środka trwałego, poprzez porównanie tej wartości z wartością na początek okresu, dzięki temu ustala się kwotę amortyzacji przypadającą na dany okres
- amortyzacja grupowa - służy do amortyzowania środków trwałych, których wartość początkowa jest niższa niż 3 500 zł. Polega na dokonaniu zbiorczej amortyzacji środków trwałych, zbliżonych rodzajem i przeznaczeniem
Raty amortyzacji powinny być teoretycznie równe. Jeżeli podczas podziału amortyzacji na miesięczne lub kwartalne raty powstaną końcówki, to należy zaokrąglić je zgodnie z zasadą zaokrągleń i wyrównać do pełnej kwoty odpisu rocznego w ostatniej racie amortyzacji w danym roku podatkowym. Podatek dochodowy jest bowiem podatkiem rozliczanym rocznie i podstawową zasadą jest, aby roczny odpis amortyzacyjny, czyli suma wszystkich rat amortyzacji w roku, był zgodny z przepisami. Jeżeli przy obliczaniu kwoty odpisu rocznego również powstają zaokrąglenia wynikające z podziału wartości początkowej przez liczbę lat amortyzacji, wówczas zaokrąglenia należy wyrównać przy ostatniej w ogóle racie amortyzacji dotyczącej danego składnika majątku.