Jakie są uprawnienia kontrolne Służby Celnej?

Struktura organizacyjna Służby Celnej określona została w zarządzeniu Nr 30 Ministra Finansów z dnia 29 października 2009 r. w sprawie nadania statutów izbom celnym i urzędom celnym (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 13, poz. 72 ). Składa się ona z izb celnych, urzędów celnych oraz oddziałów celnych, nad którymi nadzór pełni Departament Podatku Akcyzowego i Ekologicznego, Departament Kontroli Celno-Akcyzowej i Kontroli Gier oraz Departament Polityki Celnej. Ponadto w skład kontroli celnej wchodzą też laboratoria celne.

Najmniejszymi jednostkami organizacyjnymi aparatu celnego są oddziały celne. która znajdują się przy urzędach celnych oraz na terenach przygranicznych. Łącznie jest ich 159. Do ich głównych zadań należy obsługa przejść granicznych i nadzór nad prawidłowością ustaleń akcyzowych i celnych.

Jednostki o zasięgu regionalnym są urzędy celne, które pełnią bezpośrednią kontrolę nad właściwym funkcjonowaniem oddziałów celnych. Obecnie jest ich w Polsce. 46 lecz ilość ta stale się zmienia wraz z nowelizacjami przepisów.

Terminem izby celne określa się różne jednostki organizacyjne o charakterze państwowym, społecznym, samorządowym, gospodarczym i sądowniczym. Znajdują są w każdym z 16-tu polskich województw. Pełnią szereg funkcji o charakterze fiskalnym, kontrolnym i ochronnym, takich jak:

• pobór należności celnych i innych opłat związanych z przywozem i wywozem towarów,
  • pobór podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów,
  • pobór podatku akcyzowego,
  • kontrola przestrzegania przepisów prawa celnego oraz innych przepisów związanych z przywozem i wywozem towarów,
  • sprawowanie dozoru celnego i kontroli celnej,
  • kontrola legalności pobytu i zatrudnienia cudzoziemców,
  • zwalczanie i ściganie przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych, przestępstw i wykroczeń związanych z przywozem i wywozem towarów oraz ściganie ich sprawców w zakresie określonym innymi ustawami,
  • rozpoznawanie, wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń związanych z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony dóbr kultury, ochrony praw własności intelektualnej, ochrony przyrody, a także przestępstw i wykroczeń związanych z wprowadzaniem na polski obszar celny, a także wyprowadzaniem z polskiego obszaru celnego towarów objętych ograniczeniami lub zakazami, w szczególności takich jak: odpady szkodliwe, substancje chemiczne, materiały jądrowe i promieniotwórcze, środki odurzające i substancje psychotropowe oraz broń, amunicja, materiały wybuchowe i technologie objęte kontrolą międzynarodową.

Poza realizacją zadań określonych przepisami prawa celnego, izby celne pełnią również kontrolę nad urzędami celnymi i oddziałami celnymi. Na ich czele stoi dyrektor izby celnej, który powoływany jest przez ministra finansów.

W związku z wymogami Unii Europejskiej, w Polsce działa 6 laboratoriów celnych. Zajmują się one przede wszystkim wykonywaniem badań laboratoryjnych w celu wsparcia kontroli:

• wyrobów akcyzowych,
  • przestrzegania klasyfikacji taryfowej towarów,
  • przestrzegania Wspólnej Polityki Rolnej,
  • przestrzegania ograniczeń pozataryfowych szczególnie ze względu na ochronę życia i zdrowia ludzi, ochronę środowiska bezpieczeństwo państwa.

Do zadań tego departamentu należy:

1) prowadzenie i nadzorowanie spraw w zakresie:

1. dozoru i kontroli celnej,
2. kontroli akcyzy,
3. szczególnego nadzoru podatkowego,
4. zwalczania przestępczości w obrocie towarowym,
5. kontroli urządzania i prowadzenia gier i zakładów wzajemnych,
6. kontroli transportu drogowego,
7. legalności pobytu i wykonywania pracy przez cudzoziemców,
8. kontroli wewnętrznej w Służbie Celnej,
9. profilaktyki i eliminowania zjawisk niepożądanych w Służbie Celnej,
10. Wspólnej Polityki Rolnej;

2) prowadzenie i koordynowanie prac z zakresu analizy ryzyka w jednostkach organizacyjnych Służby Celnej;

3) realizacja zadań Służby Specjalnej odpowiedzialnej za stosowanie rozporządzenia Rady (EWG) Nr 4045/89;

4) prowadzenie spraw w zakresie udzielania i występowania o pomoc administracyjną, w zakresie rozporządzeń Rady Nr 515/97 i 2073/2004;

5) realizacja w ramach właściwości Służby Celnej instrumentów prawnych z zakresu III filaru UE;

6) koordynacja i udział w operacjach międzynarodowych prowadzonych w zakresie właściwości departamentu;

7) nadzór nad realizacją zadań merytorycznych Biura Łącznikowego ds. akcyzy (ELO) w zakresie kontroli podatku akcyzowego.

Do zadań Departamentu Polityki Cenowej należy natomiast:

1) opracowywanie założeń polityki celnej;

2) koordynowanie współpracy w zakresie spraw celnych z KE, Radą UE, Światową Organizacją Celną oraz innymi organizacjami międzynarodowymi i z zarządami ceł innych krajów;

3) prowadzenie spraw dotyczących negocjacji i zawierania umów międzynarodowych w sprawach celnych;

4) prowadzenie, nadzorowanie i zapewnienie jednolitości postępowania w sprawach dotyczących przepisów w zakresie:

1. przeznaczeń celnych,
2. zgłoszeń celnych,
3. zabezpieczeń i długu celnego,
4. elementów kalkulacyjnych,
5. przedstawicielstwa i postępowania celnego,
6. środków taryfowych, pozataryfowych, wymogów zawartych w odrębnych przepisach,
7. tworzenia i znoszenia wolnych obszarów celnych,
8. operacji uprzywilejowanych,
9. opłat związanych z przywozem towarów,
10. praw własności intelektualnej,
11. obrotu z zagranicą towarami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa lub utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa,
12. przepisów dotyczących postępowania egzekucyjnego w administracji, w tym związanych z likwidacją towarów,
13. przepisów dotyczących przestępstw i wykroczeń skarbowych w zakresie zadań Służby Celnej,
14. nadzoru nad prawidłowością i jednolitością postępowania organów celnych przy stosowaniu systemu INTRASTAT;

5) wdrożenie cła elektronicznego w Służbie Celnej;

6) koordynacja zadań w zakresie utrzymywania eksploatacji i rozwoju systemów elektronicznych w administracji celnej;

7) nadzór nad funkcjonowaniem informacji celnej w Służbie Celnej;

8) koordynacja działań związanych z naliczaniem i przekazywaniem do budżetu UE wpłat ze środka własnego z ceł odpowiednio;

9) prowadzenie i koordynacja spraw związanych z udziałem administracji celnej w międzynarodowych programach szkoleniowych;

10) prowadzenie Regionalnego Zespołu Wymiany Informacji Celnej - Regional Intelligence Liaison Office (RILO);

11) obsługa Rady Celno - Akcyzowej;

12) reprezentowanie Ministra przed sądami administracyjnymi i innymi organami orzekającymi w zakresie właściwości departamentu oraz przygotowywanie stosownych dokumentów.

Departament ten realizuje założenia polityki podatkowej w zakresie podatku akcyzowego, podatku ekologicznego i innych obciążeń o podobnym charakterze. W tym celu monitoruje rynek wyrobów akcyzowych i samochodów osobowych, współpracuje z państwami członkowskimi Unii Europejskiej w zakresie wymiany informacji o podatku akcyzowym i wyrobach akcyzowych. Prowadzi nadzór merytoryczny nad wdrożeniem i funkcjonowaniem informatycznych systemów dotyczących podatku akcyzowego. Realizuje politykę związaną ze znakami akcyzy.

Szef Służby Celnej jest jednocześnie podsekretarzem stanu w Ministerstwie Finansów i kieruje Służbą Celną oraz zapewnia sprawne i efektywne wykonywanie jej zadań, przede wszystkim przez:

• sprawowanie nadzoru nad działalnością dyrektorów izb celnych i naczelników urzędów celnych;
  • realizację budżetu państwa w zakresie ustalonym dla Służby Celnej;
  • kształtowanie polityki kadrowej i szkoleniowej w Służbie Celnej;
  • współpracę z właściwymi organami innych państw oraz z organizacjami międzynarodowymi.

Ogólny nadzór nad Służba Celną, która wchodzi w skład systemu aparatury skarbowej, pełni minister finansów.