. Eksperci poradnika „Windykacja w praktyce. Zabezpieczanie i odzyskiwanie należności” twierdzą, że jest bardzo prawdopodobnie, że zasadę tę będą stosować w praktyce sądy powszechne.
Przez ostatnich kilka lat, kwestia terminu, w którym mieliśmy prawo dochodzić od dłużnika odsetek wynikających z opóźnienia w zapłacie należności za sprzedany przez nas towar, nie budziła wątpliwości sądów. Orzecznictwo potwierdzało zasadę: należność główna (cena za sprzedany towar) przedawnia się po upływie 2 lat (art. 554 Kodeksu cywilnego) od dnia wymagalności roszczenia (czyli dnia, w którym miała nastąpić zapłata), natomiast odsetki przedawniają się po 3 latach (art. 118 Kodeksu cywilnego).
Jednak sytuacja zmieniła się, gdy Sąd Najwyższy rozpatrzył pytanie prawne, skierowane do niego przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy. Pytanie to pojawiło się przy okazji rozpatrywania przez ten sąd sprawy dość banalnej. Spółka z o.o. wystąpiła przeciwko Skarbowi Państwa o zapłatę kwoty 6.289,90 zł. Kwotę tę stanowiły odsetki powstałe w związku z tym że zakład opieki zdrowotnej nie zapłacił w terminie wierzycielowi ceny za sprzedane mu towary. Sąd I instancji wydał nakaz zapłaty przeciwko Skarbowi Państwa (Wojewodzie Śląskiemu). Jednak pozwany Skarb Państwa – Wojewoda Śląski wniósł sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty i podniósł zarzut przedawnienia. Stwierdził on mianowicie, że odsetki za opóźnienie w zapłacie ceny sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przedawniają się w terminie dwuletnim, jaki wynika z art. 554 k.c. Taki sam pogląd zaprezentował również w apelacji od wyroku Sądu Rejonowego. Zdaniem powoda (czyli spółki z o.o.) natomiast roszczenie o odsetki uzyskuje byt
samodzielny, niezależny od długu głównego i ulega przedawnieniu z upływem 3 lat.
17 czerwca 2003 r. Sąd Najwyższy wydał w tej sprawie uchwałę (sygnatura III CZP 37/03). I stanął po stronie pozwanego, czyli Skarbu Państwa. Stwierdził w niej, że odsetki wynikające z opóźnienia w zapłacie ceny za sprzedane towary przedawniają się po upływie 2 lat. Sąd Najwyższy uzasadnił swoją decyzję m.in. faktem, że występuje ścisły związek pomiędzy należnością główną (ceną) a odsetkami za opóźnienie w jej zapłacie. Odsetki za opóźnienie wynikają bowiem z konkretnego stosunku prawnego (umowy) – tego samego, z którego wynika obowiązek spełnienia świadczenia głównego (zapłaty ceny). Tak więc przyjęcie, że odsetki za opóźnienie przedawniają się w dłuższym terminie niż należność główna byłoby nieracjonalne.
Uchwała Sądu Najwyższego jest wiążąca w tej konkretnej sprawie. Nie stanowi ona prawa obowiązującego. Sądy powszechne (rejonowe i okręgowe) nie muszą się do niej stosować i uwzględniać zasady w niej wyrażonej, gdy będą orzekać w podobnych sprawach. Praktyka jednak pokazuje, że bardzo często, ze względu na autorytet Sądu Najwyższego, sądy powszechne stosują się do zasad wyrażonych w uchwałach tego sądu.
Czy to oznacza, że powinniśmy dochodzić od swoich dłużników odsetek w ciągu 2 lat, a nie 3, tak jak do tej pory? Opinie ekspertów jednoznacznie wskazują, że wierzyciele powinni mieć na uwadze treść przedstawionej powyżej uchwały Sądu Najwyższego i występować z żądaniem zapłaty odsetek wynikających z opóźnienia w zapłacie należności wynikającej z umowy sprzedaży zawartej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przed upływem dwóch lat.
„Dotychczas dominującym w doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego poglądem było, iż odsetki przedawniają się wedle własnych reguł, w terminie trzyletnim, jako świadczenie okresowe. Było to skutkiem przyjęcia założenia, że odsetki zyskują samodzielny byt prawny. Wydaje się jednak, iż argumenty przeciwne, przytoczone w omawianej uchwale Sądu Najwyższego są przekonujące. Podkreślają więź odsetek z roszczeniem głównym.
W praktyce oznacza to duże prawdopodobieństwo stosowania tej uchwały przez sądy powszechne. Oczywiście sądy powszechne nie są związane stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w wyżej wymienionej uchwale, która dotyczy jedynie konkretnej sprawy”- mówi Joanna Kaczmarek – Kęsik sędzia Sądu Rejonowego w Radomiu.
„Wierzyciele powinni jednak się liczyć z tym, iż coraz częściej będą zapadać wyroki, z których będzie wynikać, iż roszczenie o odsetki za opóźnienie w zapłacie ceny wynikającej z umowy sprzedaży zawartej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy przedawnia się z upływem lat dwóch” – konkluduje Joanna Gawkowska prawnik w Kancelarii Kunachowicz, Ślusarek i Wspólnicy.