Na początek kilka podstawowych zasad dotyczących wypłaty świadczeń pracowniczych:
Zawsze na czas
Wypłata wynagrodzenia następuje w miejscu, terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy.
Pracodawcy, którzy nie ustalają regulaminu pracy powinni wręczyć pracownikom (nie później niż w ciągu 7 dni od zawarcia umowy o pracę) pisemne informacje o terminie, miejscu, czasie i częstotliwości wypłaty wynagrodzenia.
Zgodnie z Kodeksem pracy wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. Wynagrodzenie wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.
Nie ma przeciwwskazań, by wynagrodzenie płatne było z góry. Wszystko zależy od ustaleń w danym zakładzie pracy.
Gdy wypłata przelewana jest na rachunek bankowy pracownika – musi tam trafić najpóźniej w dniu ustalonym jako dzień wypłaty.
Gdy termin wypłaty wypada w dzień wolny
Tutaj obowiązuje inna zasada niż przy płatnościach wysyłanych do urzędu skarbowego. Jeżeli ustalony dzień wypłaty pensji jest dniem wolnym od pracy, wynagrodzenie wypłaca się odpowiednio wcześniej – np. w dniu poprzedzającym.
Nie ujawniaj ile zarabia Kowalski...
Pracodawca nie powinien ujawniać, ile zarabiają jego pracownicy. Może to zrobić wówczas, gdy podmiot występujący o udzielenie takich informacji wskaże konkretny przepis prawa, który nakłada na pracodawcę obowiązek ujawnienia czy dostarczenia danych dotyczących dochodów pracownika.
...chyba że ujawniasz Kowalskiemu
Na żądanie pracownika pracodawca musi udostępnić mu dokumenty, na podstawie których zostało obliczone jego wynagrodzenie. Pracownik ma bowiem prawo zapoznania się ze sposobem, metodą oraz podstawą prawną dokonanych obliczeń wynagrodzenia, w tym także wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, wynagrodzenia za urlop, odprawy pieniężnej, odszkodowania itp.
Gotówka przede wszystkim
Co do zasady pensje należy wypłacać w gotówce. Inne formy wypłaty, w szczególności przelew na rachunek bankowy – wymagają uprzedniej zgody pracownika wyrażonej na piśmie.
Nie można płacić pracownikom w naturze, np. w towarach produkowanych przez dany zakład pracy. Wypłaty wynagrodzenia dokonuje się bowiem w formie pieniężnej. Częściowe spełnienie wynagrodzenia w innej formie niż pieniężna jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy.
Gwarantowane minimum
Pracownik zatrudniony na pełen etat nie może zarabiać mniej niż wynosi kwota minimalnego wynagrodzenia – w 2005 roku to 849 zł. Pracodawca może obniżyć pensję pracownikowi wchodzącemu na rynek pracy. W pierwszym roku zatrudnienia wypłacić można takiej osobie 80 proc. minimalnego wynagrodzenia, a w drugim roku 90 proc. tej kwoty.
Opisane zasady zmienią się nieco w 2006 r. Obniżka pensji będzie możliwa tylko w pierwszym roku zatrudnienia, do poziomu 80 proc. ustawowego minimum.
Potrącenia pod kontrolą
Kodeks pracy ogranicza możliwość dokonywania potrąceń z pensji pracownika. Regulacje dot. potrąceń mają charakter bezwzględnie obowiązujący i nie mogą być zmieniane ani przez pracownika, ani przez pracodawcę.
Kary, odsetki i odszkodowania
Pracodawca, który zalega z wypłatą wynagrodzeń może zostać ukarany przez inspekcję pracy mandatem do 1 tys. zł. Sąd pracy może nałożyć karę grzywny w wysokości do 5 tys. zł.
Jeśli pracodawca nadal uchyla się od wypłacenia zaległych pensji - wszczęte zostaje postępowanie egzekucyjne, a na pracodawcę zostają nałożone grzywny "w celu przymuszenia", których wysokość może dojść nawet do kilkudziesięciu tys. zł.
Pewna rekompensata za nieterminową wypłatę wynagrodzenia należy się również pracownikowi. Może on zażądać wypłaty odsetek za czas opóźnienia, nawet wówczas, gdy nie poniósł żadnej szkody i opóźnienie było następstwem okoliczności, za które pracodawca odpowiedzialności nie ponosi.
Jeżeli stopa odsetek nie była z góry ustalona, należą się odsetki ustawowe.
Niezależnie od konieczności zapłaty na rzecz pracownika odsetek za zwłokę, pracodawca może również narazić się na odpowiedzialność odszkodowawczą. Pracownik może zażądać naprawienia szkody jaką poniósł na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku wypłaty wynagrodzenia, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązku wypłaty wynagrodzenia jest następstwem okoliczności, za które pracodawca odpowiedzialności nie ponosi.
Pracownik walczy o swoje
Pracownik, który nie otrzymuje na czas bądź wcale świadczeń pracowniczych może złożyć skargę w Państwowej Inspekcji Pracy. Możne również skierować pozew bezpośrednio do sądu pracy i domagać się wypłaty zaległych wynagrodzeń (np. wraz z odsetkami i odszkodowaniem). Postępowanie sądowe w tym przypadku wolne jest od opłat sądowych.
Częste i celowe uchybianie terminowi wypłaty pensji pracownik potraktować może jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracodawcy i na tej podstawie rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia. Co ważne, pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia umowy o pracę. Jeśli umowa o pracę zawarta była na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy – w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
_ Teraz co środę w portalu Money.pl znajdziesz nowy poradnik. Jeśli masz sugestie dotyczące tego, jakie tematy powinni w nich poruszać nasi dziennikarze, napisz mail na adres poczta@money.pl _