Umowa o dzieło, i umowa zlecenia, pomimo iż są dwoma różnymi rodzajami umów, regulującymi i dotyczącymi różnego rodzaju świadczeń, często są mylone i błędnie stosowane w obrocie gospodarczym.
Umowa zlecenie
Nie każdy wie, że kodeksowa definicja umowy zlecenia jest ograniczona tylko do wykonywania czynności prawnych. W świetle art. 734 § 1 kodeksu cywilnego przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (zleceniodawca).
Nie są więc objęte tą definicją umowy o wykonywanie na czyjąś rzecz usług, których przedmiotem może być także wykonywanie czynności faktycznych. Niemniej jednak nie oznacza to, że takie umowy są _ wadliwe _. Zgodnie bowiem z art. 750 kodeksu cywilnego, do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
Domniemuje się, że za wykonanie zlecenia, zleceniobiorcy należy się wynagrodzenie. Zlecenie może być nieodpłatne, jednak wtedy brak wynagrodzenia powinien być zawarty w umowie. Przy braku dokładnego określenia wysokości wynagrodzenia, należy się _ wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy _, przy ustalaniu którego bierze się pod uwagę czas poświęcony na wykonanie
Umowę zlecenia określa się jako umowę starannego działania. Oznacza to, iż w umowie zlecenia ważna jest wykonywana praca (wykonywanie czynności) na rzecz zleceniodawcy, która niekoniecznie będzie prowadzić do określonego rezultatu. Wynagrodzenie z umowy zlecenia przysługuje za samo - _ staranne działanie _ nie zaś za jego rezultat.
Niewątpliwie umowa zlecenia ma bardzo szerokie zastosowanie w obrocie gospodarczym. Często jest ona wykorzystywana przez przedsiębiorców jako umowa, która zastępuję umowę o pracę. Wynika to z tego, iż co do zasady ,,faktyczny" efekt wykonywania pracy przez zleceniobiorcę, a wykonywania pracy przez pracownika jest tak sam. W obu bowiem wypadkach podmiot wykonujący określone czynności otrzymuje wynagrodzenie nie za efekt (rezultat) pracy, ale fakt starannego działania przy wykonywaniu pracy. Oznacza to, że wykonywanie czynności niekoniecznie musi być zwieńczone określonym, z góry zamierzonym rezultatem. Co więcej, osoba świadcząca określone czynności na podstawie umowy zlecenia jest zdecydowanie ,,tańsza" niż pracownik, zatrudniony na podstawie umowy o pracę.
Taka konstrukcja umowy pozwala na zastosowanie umowy zlecenia np. w samozatrudnieniu, bądź przy zawieraniu tzw. kontraktów menadżerskich. Niemniej jednak, przy konstruowaniu i formułowaniu zapisów takiej umowy trzeba być ostrożnym, aby w ewentualnym sporze czy to ze zleceniobiorcą czy to z organami państwowymi umowa taka nie została zakwalifikowana jako umowa o pracę.
Umowa o dzieło
Z inną sytuacją mamy do czynienia w przypadku gdy zawieramy umowę o dzieło. Zgodnie z art. 627 kodeksu cywilnego przypada przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Oznacza to, że w umowie o dzieło ważny jest efekt końcowy, rezultat - dzieło, którego osiągniecie zakładają strony umowy.
Tym samym istnieje tutaj istotna różnica pomiędzy umową zlecenia umową o dzieło. Chodzi mianowicie o kwestie, za co się należy wynagrodzenie. W przypadku umowy o dzieło wynagrodzenie należy się, co do zasady, za skończenie pewnej pracy, osiągnięcie określonego rezultatu. W przypadku, umowy zlecenia, samo wykonywanie pracy już jest ,,nagradzane".
Co więcej, umowę o dzieło można zastosować w praktyce, tylko gdy strony chcą osiągnąć jakiś rezultat, a przyjmujący zamówienie ma wykonać, stworzyć jakieś dzieło. Doprowadzenie do określonego z góry rezultatu dla zamawiającego może być także przedmiotem umowy o dzieło, jeżeli taki rezultat możliwy jest do zdefiniowania. Dziełem może być dowolna rzecz, utwór, którego wykonanie strony umowy określiły w treści umowy. Materialny rezultat umowy powinien być z góry określony (uszycie ubrania, remont budynku, naprawa powierzonej rzeczy). Za dzieło można również uznać rezultat niematerialny, gdy przedmiotem świadczenia jest np. nauczenie określonej umiejętności czy przeszkolenie do zawodu. Przedmiotem umowy o dzieło może być np. sporządzenie raportu, wykonanie zdjęć, opracowanie koncepcji architektonicznej, witryny internetowej (dzieło materialne) lub organizacja koncertu, konferencji, prezentacji nowego produktu firmy (dzieło niematerialne).
Podsumowanie
Umowy o dzieło oraz umowa zlecenie mimo podobieństw spełniają definitywnie różne role w obrocie. Co więcej, umowa zlecenia, często stosowana jako ,,substytut" umowy o pracę, poprzez nieumiejętne jej sformułowanie może wywołać odmienny skutek w postaci nawiązania stosunku pracy. Wiąże się to z dodatkowym obciążeniami finansowymi dla przedsiębiorców, którzy stają mogą się stać pracodawcami. Tym samym, najlepiej przy zawieraniu takich umów skorzystać z pomocy profesjonalnego doradcy.
_ Autor jest aplikantem radcowskim w kancelarii BSO Prawo & Podatki - Bramorski Szermach Okorowska Kancelaria Prawna Sp. k. we Wrocławiu _