Zakaz handlu w święta

Święta w handlu będą wolne, jeśli posłowie poprą senacką poprawkę. Sklepy będą mogły być nadal otwarte, jeśli obowiązuje w nich system pracy zmianowej. Zakaz pracy w święta może spowodować zwolnienie od 18 do 27 tys. pracowników.

Na rozpoczynającym się jutro posiedzeniu Sejm zdecyduje o tym, czy dozwolona będzie praca w placówkach handlowych w 12 dni świątecznych w roku.
Jeśli posłowie odrzucą poprawkę, jaką do nowelizacji kodeksu pracy zgłosił Senat, *zakaz pracy w handlu w święta w praktyce nie będzie obowiązywał. *Z przyjętej przez Sejm nowelizacji kodeksu pracy nie wynika bowiem jednoznacznie, że pracownicy zatrudnieni w tej branży rzeczywiście będą mieli dodatkowe 12 dni wolne w roku.

Więcej zmian w prawie pracy- _ Przeciwnie, wydaje się, że nadal można uznać za dopuszczalną pracę w placówkach handlowych w święta ze względu na użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności _- uważa Bożena Langner, główny specjalista ds. legislacji w Kancelarii Senatu.

Wynika to z błędu, jaki popełnili posłowie w trakcie prac nad nowelą. Sejm chciał bowiem wprowadzić zakaz pracy w handlu w święta poprzez usunięcie z art. 151(10) pkt 9 kodeksu pracy lit. a), czyli placówek handlowych jako miejsc, w których dozwolona jest praca w niedziele i święta.

ZOBACZ TAKŻE:
Kiedy można pracować w niedziele i święta

- _ Tymczasem katalog zawarty w pkt 9 nie ma charakteru zamkniętego, wymienia jedynie przykładowe prace, których wykonywanie w niedziele i święta jest konieczne ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności _ - mówi prof. Andrzej Patulski z Uniwersytetu Warszawskiego.

W jego opinii, zbieżnej ze stanowiskiem Biura Legislacyjnego Senatu, nowelizacja uchwalona przez Sejm nie wprowadza więc absolutnego zakazu pracy w handlu w święta, bo pracodawcy mogą wykazać, że praca w sklepie służy np. zaspokojeniu codziennych potrzeb konsumentów.

Dodatkowo posłowie zapomnieli, że w święta nadal mogą pracować osoby zatrudnione w systemie zmianowym, czyli zdecydowana większość pracowników *hiper- i supermarketów. *
Zgodnie bowiem z art. 151(10) kodeksu pracy, praca w niedzielę i święta jest dozwolona m.in. w ruchu ciągłym, przy niezbędnych remontach czy właśnie przy pracy zmianowej.
W Polsce funkcjonuje obecnie około 3 tys. sklepów wielkopowierzchniowych. Tylko w pięciu największych sieciach pracuje obecnie 90 tys. osób. Hiper- i supermarkety realizują w Polsce około 50 proc. sprzedaży (we Francji 96 proc., w Hiszpanii 78 proc.).

Błędy posłów naprawili senatorowie, zgłaszając do ustawy poprawkę, która wprowadzi do kodeksu pracy nowy art. 151(9a), zawierający *absolutny zakaz pracy w święta, a także w niedziele, jeśli święto wypada w taki dzień. *
Aby mógł on obowiązywać, senacką poprawkę musi poprzeć Sejm.

_ Zakazem pracy w święta nie będą objęte apteki i stacje benzynowe. _- _ Będzie to przepis szczególny, który rzeczywiście zakaże pracy w handlu w dni świąteczne. Trzeba bowiem pamiętać, że przy interpretacji przepisów należy kierować się także wykładnią celowościową, a celem wspomnianych jest właśnie całkowity zakaz pracy w handlu w święta _ - mówi Maciej Chakowski z firmy doradczej C&C Chakowski i Ciszek.

Prawnicy nie są natomiast pewni, czy przyjęcie senackiej poprawki uniemożliwi sklepom wielkopowierzchniowym otwieranie placówek w święta, jeśli stosują zmianowy system pracy.
W opinii Bartłomieja Raczkowskiego, adwokata i partnera w Kancelarii Prawa Pracy Bartłomiej Raczkowski, nawet jeśli posłowie przyjmą poprawkę Senatu, to nowy przepis 151(9a) w powiązaniu z art. 151(10) nie da jednoznacznej odpowiedzi, czy praca w handlu w święta jest zawsze zakazana czy nie.

- _ Jeśli bowiem przyjmiemy, że art. 1519a ma charakter przepisu szczególnego wobec art. 15110, to oznacza to tylko, że praca w handlu będzie zakazana w sytuacjach określonych w art. 15110, czyli np. przy pracy zmianowej. Powstaje jednak pytanie, dlaczego praca zmianowa lub w ruchu ciągłym ogólnie jest usprawiedliwieniem pracy w święta, a w handlu już nie _ - mówi Bartłomiej Raczkowski.

Jego zdaniem senacka poprawka łagodzi więc błędy legislacyjne posłów, ale nie daje jednoznacznej wykładni nowych przepisów. Będą musiały ją wypracować doktryna i orzecznictwo.

Wprowadzenie zakazu pracy w handlu w 12 dni świątecznych dla pracodawców oznacza utratę części zysków, a dla pracowników - redukcję miejsc pracy.
_ Zatrudnienie może stracić od 18 do 27 tys. osób. _ Zdaniem Polskiej Organizacji Handlu i Dystrybucji najbardziej zagrożone będą miejsca pracy w średnich i małych placówkach handlowych, a nie w wielkich sklepach, bo dla nich koszty dodatkowych 12 wolnych dni w ciągu roku nie wpłyną zasadniczo na działalność firmy.
POHiD zwraca uwagę, że *zakaz pracy w święta najbardziej uderzy w niewielkie sklepy *o profilowanym asortymencie, np. te sprzedające zabawki, prezenty, ubrania, dewocjonalia, sprzęt RTV-AGD, kwiaty.
Z utratą zysków muszą liczyć się nie tylko sklepy, ale także firmy świadczące usługi na ich rzecz - np. agencje ochrony, firmy logistyczne, sprzątające.

W opinii POHiD większość handlowców, nawet jeśli nie będzie zwalniać pracowników (w handlu pracuje obecnie około 1,1 mln osób, o 6,8 proc. więcej niż w 1995 roku), to na pewno będzie renegocjowała z pracownikami warunki pracy i płacy.
Możliwe, że jeśli firmy ograniczą liczbę stałych pracowników, to w okresach zapotrzebowania będą np. częściej korzystać z usług agencji pracy tymczasowej.

- _ Jeśli klienci będą zainteresowani zakupami w okresie przedświątecznym, to na pewno zrobimy wszystko, aby mogli skorzystać z naszych usług. O tym, czy będziemy np. zatrudniać z tego powodu pracowników tymczasowych, zdecyduje praktyka najbliższego roku _ - tłumaczy Przemysław Skory, rzecznik prasowy Tesco.

- _ Skutki zakazu handlu w 12 dni w roku będą widoczne dopiero wówczas, kiedy firmy zreorganizują czas pracy placówek _ - dodaje Renata Juszkiewicz, dyrektor przedstawicielstwa Metro AG.

Konsekwencje wprowadzenia zmian w czasie pracy w święta mogą mieć także wpływ na zasady zatrudniania pracowników handlowych. Nowela kodeksu nie wprowadza bowiem zakazu handlu w dni świąteczne, a jedynie zakaz pracy w placówkach świadczących tego typu usługi.

- _ Pracodawcy z branży handlowej mogą więc coraz częściej zatrudniać pracowników na podstawie umowy cywilnoprawnej, a nie umowy o pracę. Wtedy nie będzie ich łączył stosunek pracy, więc nie będzie też obowiązywał zakaz pracy w święta _- mówi Krzysztof Kajda, ekspert Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych Lewiatan.

Zakaz pracy w handlu nie obejmie wszystkich placówek handlowych. Zamknięte będą tylko te sklepy, które prowadzą działalność w sposób trwały i zatrudniają pracowników.

- _ W naszym rozumieniu placówkami handlowymi nie są więc np. stragany czy małe rodzinne sklepy niezatrudniające pracowników _ - uważa Halina Olendzka, wiceminister pracy i polityki społecznej.

Z kolei Stanisław Szwed, poseł sprawozdawca projektu nowelizacji kodeku pracy, zapewniał w trakcie debaty sejmowej, że zakazem pracy w święta nie będą objęte np. apteki i stacje benzynowe.

Pracodawcy mogą jednak uznać taką interpretację za niezgodną z konstytucyjną zasadą równości podmiotów wobec prawa i starać się o to, aby zakaz pracy w święta obowiązywał wszystkich pracodawców świadczących usługi handlowe.

Jak pracują w Unii?