ZUS może zwrócić się do osób które kierowały spółką o zapłatę zaległych składek nawet wiele lat po zaprzestaniu pełnienia funkcji członka zarządu spółki z o.o. lub spółki akcyjnej.
Jak uchronić się przed sytuacją, gdy ZUS ma roszczenia skierowane przeciwko majątkowi prywatnemu, np. prezesa spółki, i okazuje się, że musi on zapłacić np. kilkaset tysięcy złotych zaległości?
Termin rozpoczęcia procedur upadłościowych ma istotny wpływ na rozwiązanie takich problemów.
Niekorzystne przepisy o odpowiedzialności osób trzecich
Jeszcze kilka lat temu duża część członków zarządów spółek z o.o. lub spółek akcyjnych nie zdawała sobie sprawy, że na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaległe składki mogą obciążyć np. prezesa spółki - tak samo jak zaległe podatki.
| Sąd Najwyższy staje po stronie ZUS |
| --- |
| Zmieniło się to po serii wyroków sądowych, w których np. Sąd Najwyższy stanął po stronie ZUS dochodzącego często - wiele lat po likwidacji spółki z o.o. - zaległych składek. Podstawowa pułapka, jaka czyha tutaj na prezesów, to fakt rozpoczęcia procedur upadłościowych za późno. |
Niebezpieczne zasady odpowiedzialności osób trzecich
Odpowiedzialność osób trzecich to jeden z najbardziej kontrowersyjnych sposobów ściągania zaległych podatków (ale także i składek), jaki przewiduje Ordynacja podatkowa. Zaległość ma zapłacić inny podmiot niż podatnik lub płatnik.
Za zaległości podatkowe spółek kapitałowych odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu oraz byli członkowie zarządu (art. 116 Ordynacji podatkowej).
Odpowiedzialność ta dotyczy członków zarządu:
- spółki z o.o. lub spółki z o. o. w organizacji
- spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji
| Sytuacje warunkujące odpowiedzialność takich osób: |
| --- |
| 1. Egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe). 2. Egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykazał, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy. 3. Egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części. |
Zasady odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o. za składki, których spółka nie wpłaciła na konta ZUS, uregulowana jest w przepisach Ordynacji podatkowej.
Od lat problemy interpretacyjne sprawia relacja między Ordynacją podatkową a ustawą systemową. Wątpliwości budzi to, czy przepisy Ordynacji podatkowej, które dotyczą podatków mają też odniesienie do składek ubezpieczeniowych. Aby nie było żadnych wątpliwości, że ZUS ma możliwość dochodzenia składek na zasadzie odpowiedzialności osób trzecich, art. 31 ustawy systemowej stanowi, że do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio m.in. art. 108 § 1 i 4, art. 110 § 1, § 2 pkt 2, § 3, art. 111 § 1-4 i 5 pkt 1, art. 112, art. 113, art. 114, art. 115, art. 116, art. 116a, art. 117, art. 118 § 1 i 2 oraz art. 119 Ordynacji podatkowej. Sama liczba tych przepisów pokazuje skalę zagrożenia odpowiedzialnością osób trzecich.
*Uwaga! Szczególnie niebezpieczny dla członków zarządu jest wymóg, że to oni muszą wykazać, że we właściwym czasie uruchomili procedury upadłościowe. Koniec uwagi*
Nie opłaca się czekać z ogłoszeniem upadłości firmy!
Często ofiarami ZUS zostają ci zarządzający firmami, którzy zwlekali z ogłoszeniem upadłości z uwagi na próbę uratowania spółki i miejsc pracy dla pracowników. Wiadomo, że wniosek uruchamiający procedury upadłościowe to często utrata kredytów handlowych u kontrahentów i obostrzenia ze strony banków.
Art. 299 ksh, podobnie jak Ordynacja podatkowa, stanowi, że jeżeli egzekucja przeciwko spółce z o.o. okazała się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. A więc w odróżnieniu od Ordynacji podatkowej obejmującej należności podatkowe odpowiedzialność na podstawie art. 299 ksh dotyczy wszelkich zobowiązań.
| Podstawa prawna |
| --- |
| 1. Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tekst jedn.: Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 ze zm.). 2. Ustawa z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. nr 94, poz. 1037 ze zm.) w tekście: Ksh. 3. Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.). |
Autorka jest specjalistką w zakresie ubezpieczeń społecznych