Brzmi niewiarygodnie, ale jak przekonuje KRIR, problem jest realny i dotyczy ciągników, które trafiły na polski rynek od stycznia 2016 r.
Choć były fabrycznie nowe, to nie spełniały warunków technicznych wymaganych w UE w odniesieniu do emisji spalin (norma Stage V). KRIR informuje, że takich maszyn według danych CEPIK jest nawet kilka tysięcy.
- Chodzi o ciągniki marki Belarus - informuje money.pl Izba.
W sprawie maszyn rolniczych poselskie interpelacje składa Agnieszka Hanajczyk - najpierw w maju 2020 r. do ministra infrastruktury, a potem we wrześniu 2020 r. do ministra cyfryzacji.
Hanajczyk pyta, jak to możliwe, że "mimo postanowień dyrektywy 2003/37/WE do Polski masowo (stając się liderem rynku) trafiają pojazdy importowane, przede wszystkim typów Belarus MTZ z silnikami z normą Stage 0 czy Stage I". Normy Stage 0 i I oznaczają, że już dawno ich sprzedaż jest w naszym kraju, jak i całej Unii, zakazana.
"Nie składamy broni"
- Dyrektywa unijna nakłada na państwo, w którym dochodzi do pierwszej rejestracji, obowiązek sprawdzenia całości spełniania wymagań przez dany pojazd warunków niezbędnych do dopuszczenia na terenie Unii Europejskiej - mówi money.pl Hanajczyk.
Posłanka rozumie, że dla kupujących są atrakcyjnie cenowo, ale dlatego, że "są wykonane w technologiach starszych, tańszych, zastępowanych przez nowoczesne, ekologiczne, wymagane na poziomie unijnym".
- Niestety z interpelacji, korespondencji i rozmów wyłania się obraz niekontrolowanego sektora gospodarki - podsumowuje Hanajczyk.
Najbardziej do tego kompetentny organ - Departament Transportu Drogowego przy Ministerstwie Infrastruktury - wskazuje jako odpowiedzialne za rejestrację starostwa.
Winny starosta?
- Przez kilkanaście miesięcy zgromadziliśmy bardzo dużo materiału, nadal piszemy do kolejnych instytucji. Niestety NIK nie przyjął tego tematu do planu kontroli, ale nie składamy broni - podsumowuje posłanka.
Jej zdaniem, być może wizja sankcji gospodarczych wobec Białorusi pomoże rozwiązać ten problem. O ciągniki pytaliśmy w Ministerstwie Infrastruktury i Ministerstwie Rolnictwa.
- Dyrektor Departament Transportu Drogowego nie wydał od 2014 r. świadectwa homologacji typu WE (potwierdzenie spełniania wymagań technicznych) pojazdu dla ciągnika rolniczego marki MTZ Belarus - mówi Szymon Huptyś, rzecznik MI. Oznacza to, że te ciągniki nigdy nie powinny być do Polski sprowadzane, sprzedawane, rejestrowane oraz użytkowane.
Tyle przepisy. Polska wieś i polscy handlarze mają swoje metody i tanie ciągniki nadal sprzedają.
Dariusz Mamiński z Ministerstwa Rolnictwa poinformował z kolei, że po analizie pisma od KRIR szef resortu zwrócił się do Ministra Infrastruktury oraz Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z prośbą o wyjaśnienie zgłaszanych zastrzeżeń.
Lepiej o tym nie mówić?
O ciągnikach niespełniających norm nikt w branży pod nazwiskiem rozmawiać nie chce. Jednego z dużych graczy na rynku udało nam się przekonać do rozmowy, ale po autoryzacji wypowiedzi przekazał redakcji, że zarząd firmy nie zezwolił na publikowanie opinii i analiz w tej sprawie. Poprosił również, by nie używać nazwy firmy i jego nazwiska.
- Ciągniki są przywożone już zarejestrowane w Unii Europejskiej np. w latach 2019 i 2020 z pominięciem norm dotyczących emisji spalin, które obowiązują już od 2016 r. Nie wiemy, które państwo jest tym pierwszym dokonującym rejestracji. Potem w Polsce są przerejestrowywane na np. MTZ Belarus, a potem sprzedawane jako ciągniki nowe, używane - mówi nasz anonimowy informator.
Niespełniające unijnych norm ciągniki są znacznie tańsze. Przez co atrakcyjne dla kupującego.
- Dobrze to widać na prostych przykładach. Ciągnik o mocy 80 KM MTZ Belarus kosztuje w granicach 70 tys. zł. Ceny innych, spełniających normy zaczynają się od 120 tys. zł - tłumaczy nam anonimowo przedstawiciel branży.
Jak dodaje inny ekspert rynku maszyn rolniczych, który również prosi o anonimowość, bo "można się wielu narazić", właściciel takiego ciągnika rzeczywiście mógłby mieć kłopot. Powód? Ciągniki zostały sprzedane nielegalnie, teoretycznie więc powinny zostać wycofane z rynku. Problem w tym, że nikt do kilkunastu tysięcy rolników nie pójdzie i nie powie: oddaj ciągnik, ale dalej spłacaj za niego raty.
- Nikt nie chce, by potracili maszyny. Z mocy prawa powinny zostać odkupione przez producenta. Jednak fabryka jest w Mińsku. Dlatego jest to wirtualne roszczenie - wyjaśnia.
Belarus odpowiada
Z pytaniami o ciągniki z interpelacji poselskiej zwróciliśmy się do autoryzowanego dilera tej marki w Polsce MTZ Belarus Traktor Sp. z o.o.
"Dziękujemy za zainteresowanie sprawą, czas poświęcony na analizę sytuacji i chęć wyjaśnienia jej. Niemniej jednak nie możemy odnosić się do każdych przypuszczeń rozmówców z branży czy naszej konkurencji" - czytamy w odpowiedzi.
Biuro prasowe odsyła po odpowiedzi do artykułu w "Tygodniku Poradnika Rolniczego" i do wywiadu z prezesem spółki. Jak zatem prezes wyjaśnia sytuację maszyn, co do których są wątpliwości?
- Ciągniki Belarus, które są importowane i sprzedawane w Polsce, zostały wprowadzone do obrotu legalnie, nie posiadają żadnej wady prawnej – zapewnia prezes spółki MTZ Belarus Traktor Dzmitrijej Adamowicz we wspomnianym wywiadzie.
Jak dodaje, tylko w 2020 r. zarejestrowanych zostało około 1000 ciągników Belarus, z czego tylko 467 przez MTZ Belarus Traktor. Więcej niż połowa została sprowadzona poza oficjalną siecią sprzedaży.
- Na szczęście tak jak każdy klient ma wolny wybór co do marki, modelu i stanu technicznego traktora, jaki chce kupić, tak samo dozwolony jest samodzielny import ciągników - podsumowuje Adamowicz.
Biznes więc kwitnie. Aż do momentu, gdy ktoś powie stop, np. w Brukseli, a rolnicy rzeczywiście zaczną tracić maszyny i zostaną jedynie z kredytami.