Ulga na dzieci - co się zmieniło?

*Wzrasta kwota odliczenia z tytułu ulgi na dzieci. Ale to nie jedyna zmiana. *

Ustawą z 6 listopada 2008 r. (Dz.U. Nr 209, poz. 1316) znowelizowano przepisy dotyczące ulgi na dzieci. W niektórych elementach nowa regulacja radykalnie zmienia zasady korzystania z tej ulgi. Warto zatem kompleksowo prześledzić wprowadzone zmiany, tym bardziej, że niektóre z nich znajdą zastosowanie już w rozliczeniu za 2008 r.

Po pierwsze, wzrośnie kwota maksymalnego odliczenia z tytułu ulgi prorodzinnej. W rozliczeniu za 2008 r. podatnicy będą mogli odliczyć do 1173,70 zł (poprzednio kwota ta wynosiła 1145,08 zł). Podwyższenie wysokości ulgi nie wynika jednak z nowelizacji ustawy o PIT, lecz jest spowodowane wzrostem wysokości tzw. kwoty zmniejszającej podatek.

Po drugie, rozszerzony został zakres podatników uprawnionych do skorzystania z ulgi. Przypomnijmy, że w rozliczeniu za 2007 r., prawo do skorzystania z ulgi prorodzinnej przysługiwało jedynie rodzicom dzieci: małoletnich (czyli do 18 roku życia); otrzymujących zasiłek pielęgnacyjny (bez względu na wiek) i uczących się w szkołach polskich (do ukończenia 25 roku). Na mocy znowelizowanych przepisów w 2008 r. z ulgi będą mogli dodatkowo skorzystać rodzice dzieci:
- otrzymujących rentę socjalną (bez względu na wiek dzieci);
- uczących się w szkołach zagranicznych (do ukończenia 25 roku).

Należy jednak pamiętać, że nie w każdym wypadku rodzice dzieci pełnoletnich (do 25 lat), które wciąż się kształcą, zyskają prawo do ulgi. Dotychczas możliwość ta była uzależniona od wysokości dochodów osiąganych przez dzieci - jeśli przekroczyły one kwotę wolną od podatku (w 2007 r. - 3013,37 zł) to rodzice tracili prawo do ulgi. Także w tym zakresie podatników czekają zmiany.

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami, utrata prawa do ulgi zależy nie tylko od wysokości dochodów uzyskanych przez dzieci, ale również od ich rodzaju.

W 2008 r. prawo do ulgi stracą ci rodzice, których dzieci uzyskały dochody:

- podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 i art. 30b ustawy o PIT (czyli głownie dochody z umowy o pracę, zlecenie, dzieło oraz dochody z papierów wartościowych), z wyjątkiem renty rodzinnej;
- w wysokości przekraczającej kwotę stanowiącą iloraz kwoty zmniejszającej podatek oraz stawki podatku określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej (w 2008 r. limit ten wyniesie 3088,68 zł).

Utratę prawa do ulgi powoduje jedynie spełnienie obu powyższych warunków łącznie. Oznacza to, że osiągnięcie przez dziecko dochodów na podstawie umowy zlecenia lub umowy o pracę nie pozbawia rodziców prawa do ulgi tak długo, jak dochody dzieci nie przekroczą kwoty 3088,68 zł. Z drugiej strony, jeśli dzieci osiągają dochody z innych źródeł niż te określone w art. 27 lub 30b ustawy o PIT, to bez względu na kwotę osiągniętego dochodu nie będzie to wpływać na prawo rodziców do ulgi. Zatem jeśli w 2008 r. dziecko uzyskało dochód np. w postaci odsetek od lokat bankowych/kont oszczędnościowych, dochód w formie dywidendy lub zyski z tytułu udziału w funduszach inwestycyjnych to nawet, gdy dochody te przekroczą 3088,68 zł, rodzice zachowają prawo do ulgi.

Pewne wątpliwości wzbudza natomiast możliwość skorzystania z ulgi w 2008 r. w przypadku dzieci prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną wg 19-proc. stawki lub osiągających dochody opodatkowane ryczałtem. Wprawdzie znowelizowana ustawy o PIT przewiduje, że uzyskanie tego typu dochodów wyłącza prawo do ulgi (bez względu na ich wysokość), jednak art. 27f ust. 7 ustawy o PIT, który w tym zakresie odsyła do art. 6 ust. 8 ustawy o PIT, wchodzi w życie dopiero w 2009 r. Zatem kierując się literalnym brzmieniem przepisów można twierdzić, że w 2008 r. osiąganie przez dzieci dochodów z działalności gospodarczej lub działalności opodatkowanej ryczałtem (niezależnie od ich wysokości), nie ma wpływu na prawo rodziców do ulgi.

Począwszy od 2009 r., poszerzona zostanie kategoria podatników uprawnionych do skorzystania z ulgi. Poza podatnikami wykonującymi władzę rodzicielską nad dziećmi, prawo do ulgi zyskają osoby, które:
- pełnią funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nimi zamieszkiwało;
- sprawują opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą.

Przyznanie prawa do ulgi opiekunom prawnym oraz osobom pełniącym funkcję rodziny zastępczej (obok osób wykonujących władzę rodzicielską) skutkowało koniecznością zmiany zasad korzystania z ulgi. Nowe zasady mają na celu wyeliminowanie przypadków dublowania ulgi, np. w sytuacji gdy przez część roku podatkowego dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską, a w pozostałych miesiącach ma ustalonego opiekuna prawnego.

*Proporcjonalne odliczenie *

| Od 2009 r. radykalnie zmienią się zasady rozliczania ulgi. |
| --- |
| Zgodnie z nowymi zasadami ulga będzie przysługiwała za miesiące, w których dziecko pozostawało pod władzą rodzicielską, opieką prawną lub w rodzinie zastępczej. Zatem, za każdy miesiąc przysługuje po 1/12 wysokości ulgi (w 2009 r. będzie to 92,67 zł). Przykładowo, jeśli w 2009 r. dziecko przez 4 miesiące znajdowało się pod opieką prawną, a przez 8 miesięcy pod władzą rodzicielską, to opiekun może odliczyć 370,68 zł, zaś rodzice 741,36 zł. |

Nowe przepisy w sposób szczegółowy określają również zasady rozliczania ulgi w ramach poszczególnych miesięcy. Jeśli w trakcie miesiąca w stosunku do dziecka wykonywana była władza rodzicielska, sprawowana opieka albo dziecko znajdowało się w rodzinie zastępczej, wówczas ulgę rozlicza się proporcjonalnie do okresu sprawowania władzy rodzicielskiej lub opieki tj. w wysokości 1/30 ulgi przysługującej na 1 miesiąc, za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem. Dla przykładu jeśli w marcu 2009 r. przez 15 dni dziecko znajdowało się w rodzinie zastępczej, a przez
16 dni było pod władzą rodzicielką, to za ten miesiąc rodzice zastępczy mogą odliczyć 46,34 zł (15 x 92,67 zł x 1/30), zaś ulga rodziców wyniesie 49,42 zł.

Podatnicy powinni zwrócić uwagę, że ulga dotyczy łącznie obojga rodziców, opiekunów lub rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Mogą oni rozliczyć ulgę w częściach równych lub w dowolnie ustalonej przez siebie proporcji.

Podatników może zaskoczyć fakt, że od 2009 r. będą musieli samodzielnie rozliczyć ulgę na dzieci. Z mocą od 1 stycznia 2009 r. zlikwidowano bowiem możliwość rozliczenia ulgi za pośrednictwem płatnika (pracodawcy). Zatem zeznanie za 2008 r. jest ostatnim, w którym za podatnika ulgę może odliczyć płatnik.

Wprowadzenie zmian w zasadach rozliczania ulgi nie obyło się bez obciążenia podatników dodatkowymi obowiązkami formalnymi. Rodzice zostali zobligowani do przedstawienia, na wezwanie organu podatkowego, dowodów niezbędnych do ustalenia prawa do ulgi (np. odpisu aktu urodzenia dziecka, zaświadczenia sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego). Dodatkowo, rodzice (opiekunowie) pragnący skorzystać z ulgi powinni wskazać w deklaracji PIT/O liczbę dzieci i ich numery PESEL (w przypadku braku tego numeru trzeba podać imię i nazwisko dziecka oraz jego datę urodzenia).

Należy zwrócić uwagę, że zmiany w zakresie obowiązków formalnych dotyczą zeznań składanych począwszy od 2009 r., zatem w zeznaniu za 2008 r. podatnicy nie muszą uzupełniać PIT/O o szczegółowe dane dzieci.

Autorka jest starszym konsultantem w Accreo Taxand