Składki ZUS nie są jednakowe co roku. W przypadku pracowników i pracodawców ich wysokość zależy podstawy wymiary, a ta wiąże się z kilkoma czynnikami. Składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe różnią się od podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Podstawa wymiaru składek dla początkujących przedsiębiorców
Jeśli przedsiębiorca zakłada dopiero firmę, ma prawo do opłacania tzw. małego ZUS-u. W tym przypadku podstawa wymiaru składek zależna jest od wynagrodzenia minimalnego w danym roku. Dokładnie jest to 30 proc. wynagrodzenia minimalnego.
Pełne składki ZUS dla przedsiębiorców
Procentowo składki społeczne dla wszystkich przedsiębiorców są jednakowe. Chodzi tu zarówno od tych, którzy płacą preferencyjne składki, jak i pełny ZUS. To, co je wyróżnia, to inna podstawa. Przedsiębiorcy, którzy opłacają pełny ZUS, obliczają jego kwotę według podstawy wymiaru określanej jako prognozowane przeciętne wynagrodzenie za dany rok. Podstawą składek ZUS jest 60 proc. tej kwoty. Składka zdrowotna niezależnie od tego, czy przedsiębiorca ma preferencję, czy nie, jest zawsze taka sama.
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne zależy od przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorców. Podstawę składki stanowi 75 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Składka zdrowotna to 9 proc. tej kwoty.
Składka ZUS pracownika
Wynagrodzenie zasadnicze, określone w umowie o pracę nie jest jedynym źródłem środków, które otrzymuje pracownik. Podczas pracy można też np. otrzymać premie czy nagrody. Część z nich wiąże się z tym, że zmienią wysokość składki ZUS pracownika.
Podstawowa zasada mówi, że wymiar składki ubezpieczenia emerytalnego i rentowego to przychód, który jest osiągany przez pracownika z tytułu stosunku pracy. Wliczamy tutaj wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, dodatki, nagrody, a nawet ekwiwalent za niewykorzystany urlop.
Innymi słowy, w przypadku pracownika składka ZUS zależna jest od wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika. Część składek jest opłacanych przez pracownika (potrąca się je z wynagrodzenia), a pozostałą płaci pracodawca, poza wynagrodzeniem pracownika.
Co nie wlicza się do podstawy wymiaru składki?
Do podstawy wymiaru składki nie wlicza się wynagrodzenia, które jest wypłacane w momencie niezdolności do pracy na skutek choroby. Nie zalicza się do niej też nagród jubileuszowych przysługujących nie częściej niż co 5 lat, a także odpraw pieniężnych przysługujących za przejście na emeryturę lub rentę.
Podstawa wymiaru dla zleceniobiorcy
W przypadku umowy zlecenia na wysokość podstawy wymiaru składki będzie miało wpływ to, w jaki sposób została określona odpłatność. Jeśli będzie ona określona kwotowo za całe zlecenie, jako stawka godzinowa lub prowizja to podstawą wymiaru składek będzie całkowity przychód. Jeśli wynagrodzenie będzie określone inaczej, to wtedy podstawą wymiaru składek będzie zadeklarowana kwota. Nie może ona być jednak niższa niż minimalne wynagrodzenie.
W sytuacji, gdy ubezpieczenia trwają jedynie część miesiąca, zleceniodawca proporcjonalnie obniża kwotę najniższej podstawy wymiaru składek. Może do tego dojść np. w przypadku dołączenia do ubezpieczenia już w trakcie miesiąca. Prawidłowe wyliczenie polega na podzieleniu kwoty minimalnego wynagrodzenia przez liczbę dni danego miesiąca (bez zaokrąglenia) i pomnożenie wyniku przez liczbę dni objętych ubezpieczeniami. Kwota uzyskana w tym działaniu zostaje zaokrąglona w górę do pełnych groszy, gdy końcówka jest równa lub wyższa od 0,5 grosza, albo w dół, jeśli końcówka będzie niższa od 0,5 grosza.