Pracownik jest ograniczony normami czasu pracy: dobową i średniotygodniową. Jeśli będzie pracował więcej, trzeba mu to wynagrodzić. Jak rozliczyć godziny nadliczbowe? O tym wszystkim piszemy w naszym poradniku.
Godziny nadliczbowe – wynagrodzenie
Jeśli pracownik ma umowę o pracę, to obowiązują go dwie normy czasu pracy:
- dobowa norma pracy, która nie może przekraczać 8 godzin;
- średniotygodniowa, która nie może być wyższa niż 40 godzin.
Jeśli pracownik zostaje w pracy dłużej, musi otrzymać wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych. To każde takie zadanie, które wykracza ponad dobową normę czasu pracy. W godzinach nadliczbowych można pracować, jeśli istnieje konieczność przeprowadzenia akcji ratowniczej, która ma chronić życie lub zdrowie, lub jeśli jest awaria, którą trzeba usunąć. Praca w godzinach nadliczbowych wymaga wyższego wynagrodzenia. Oprócz zwykłego wynagrodzenia musi zostać wypłacony dodatek: 100 proc. lub 50 proc. wynagrodzenia.
100 proc. dodatku przysługuje za nadgodziny:
- nocne;
- odbywane w niedziele i święta, jeśli są normalnie wolnymi dniami dla pracownika;
- odbywane w dzień wolny pracownika.
50 proc. dodatek naliczany jest za nadgodziny przypadające w każdym innym dniu.
Dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia jest przyznawany także w sytuacji, gdy dojdzie do przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy, chyba że przekroczenie tej normy wynikało z pracy w nocy czy niedzielę lub święto.
Ograniczenie godzin nadliczbowych
Liczba godzin nadliczbowych nie może być większa niż 150 godzin, jeśli weźmiemy pod uwagę rok kalendarzowy, 8 godzin w tygodniu i 5 godzin w trakcie jednej doby. W sytuacji, gdy pracodawcę nie obejmuje układ zbiorowy pracy, może ustalić inną liczbę godzin nadliczbowych niż 150 rocznie.
Czas wolny w zamian za godziny nadliczbowe
Zamiast wypłacać dodatkowe wynagrodzenie, pracodawca może udzielić pracownikowi dodatkowych dni wolnych od pracy, w takim samym zakresie, w jakim przepracował nadgodziny. Pracownik może sam wystąpić z taką prośbą do pracodawcy.
Jeśli pracodawca nie chce wypłacać takiego wynagrodzenia, a woli dać dzień wolny może to zrobić bez wniosku składanego przez pracownika. Wtedy dzień wolny musi przypaść, zanim skończy się okres rozliczeniowy. Co ważne, czas okresu wolnego musi koniecznie być przynajmniej połowę wyższy niż liczba godzin, które były nadliczbowymi. Skorzystanie z takiego wolnego nie wpływa na obniżenie pensji zasadniczej.
W obliczaniu godzin nadliczbowych trzeba wiedzieć, jak prawidłowo obliczyć wymiar czasu pracy. Żeby to zrobić, przede wszystkim odejmujemy liczbę usprawiedliwionych nieobecności. Wynik będzie konkretnym czasem pracy pracownika w danym okresie. Wtedy odejmujemy od tego liczbę godzin, którą pracownik faktycznie przepracował. Jeśli wynik wyjdzie ujemny, znaczy to, że doszło do przekroczenia czasu pracy i istnieje duże prawdopodobieństwo, że były to godziny nadliczbowe.
Jeśli dojdzie do rozwiązania umowy o pracę, zanim skończy się okres rozliczeniowy, za który powinny być wypłacone dodatki za nadgodziny, to czas pracy liczy się do momentu rozwiązania umowy o pracę i dopiero wtedy rozlicza godziny nadliczbowe.