Kodek pracy jest zbiorem przepisów, które określają i regulują prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Kodeks pracy określa np. zasady związane z zatrudnieniem, wynagrodzeniami, czasem pracy, bezpieczeństwem itd.
Polski kodeks pracy był kilkukrotnie zmieniany. Określa on zasady wynagradzania pracowników, zatrudniania, zasady udzielania urlopów, bezpieczeństwa i higieny pracy, odpowiedzialności materialnej w przypadku łamania praw pracowniczych.
Urlop w kodeksie pracy
Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że według zapisów kodeksu pracy urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany w całości, jednorazowo. Dopiero gdy pracownik złoży wniosek, można taki urlop podzielić na części, z tym że jedna musi mieć przynajmniej 14 dni kalendarzowych.
Mówiąc o zaległym urlopie, czyli takim, który nie został wykorzystany w danym roku kalendarzowym, to trzeba wiedzieć, że musi on być wykorzystany do końca września. Kodeks pracy zezwala też na wzięcie przez ojca urlopu 2 tygodniowego, zanim dziecko ukończy 2 lata. Urlop taki może być wykorzystany jednorazowo albo w dwóch częściach.
Kodeks pracy a wynagrodzenie
Kodeks pracy zakłada, że niezdolność do pracy pozwala zachować pracownikowi prawo do wynagrodzenia. Standardowo jest to 80 proc. podstawy takiego wynagrodzenia. Całą kwotę, czyli 100 proc. otrzymują kobiety ciężarne, a także ci, którzy ulegli wypadkowi w drodze do i z pracy albo ci, którzy chcą zostać dawcami narządów, to na czas, gdy uczestniczą w badaniach i zabiegach. Kodeks pracy zawiera również informację o tym, że jeśli umowa o pracę zostanie rozwiązana z powodu* upadłości albo likwidacji pracodawcy* lub przyczyn, które nie leżą po stronie pracowników, to okres wypowiedzenia może zostać skrócony do miesiąca.
Praca młodocianych
Kodeks pracy określa też, kto jest młodocianym. Od 1 września 2018 roku, osoba młodociana to ta, która jest w wieku 15-18 lat. Można zatrudnić osobę poniżej 16 roku życia, ale tylko w ramach działalności kulturalnej, artystycznej albo sportowej. Młode osoby można też zatrudnić w reklamie.
Zgodnie z zapisami kodeksu pracy pracownik może też skorzystać z dni wolnych na poszukiwanie pracy. Zachowuje wtedy prawo do wynagrodzenia.
Komisja pojednawcza
Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że kodeks pracy umożliwia stworzenie tzw. komisji pojednawczej. Powołuje się taką komisję, by polubownie załatwiać sporne sprawy na linii pracownik-pracodawca.
Jeśli pracownik pracuje przynajmniej 6 godzin, ma prawo do przerwy, która powinna trwać minimum 15 minut. Przerwa ta wlicza się do czasu pracy. Jeśli pracujemy dłużej, to jedynie pracodawca może wyrazić zgodę na dłuższą przerwę. Kodeks Pracy o dłuższym odpoczynku nie mówi.
Już niedługo ma zostać wprowadzony dodatkowy rozdział w kodeksie pracy. Ma on określać warunki zatrudnienia u pracodawców, którzy zatrudniają mniej niż 10 pracowników, a także u pracodawców, którzy są osobami fizycznymi, ale nie prowadzą działalności gospodarczej.