Praca na czarno, czyli praca bez podpisywania jakiejkolwiek umowy, czy to o pracę, czy też cywilnoprawnej, wciąż się zdarzają. Wszystko dlatego, że niosą za sobą korzyści dla pracodawców. Jednak wiąże się to z konsekwencjami zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy.
Co to jest praca na czarno?
Praca na czarno, czyli inaczej nielegalne zatrudnienie, to sytuacja, jeśli:
- pracownik jest zatrudniony bez żadnego potwierdzenia tego faktu na piśmie odpowiednią umową i wypisanymi warunkami;
- pracodawca nie zgłosił osoby zatrudnionej do ubezpieczenia społecznego;
- bezrobotny podejmuje zatrudnienie bez powiadomienia urzędu pracy;
- przedsiębiorca zatrudnia cudzoziemca, który nie ma zezwolenia na pracę.
Praca na czarno – konsekwencje dla pracodawcy
Jeśli praca na czarno zostanie wykryta, to konsekwencje takie będą dotykały w większym zakresie pracodawcę niż pracownika. Największe konsekwencje związane są z naruszeniem obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne pracownika. Jeśli składki nie są odprowadzane, to grozi za to odpowiedzialność karna, a także wiąże się z koniecznością zapłaty odsetek.
Praca na czarno – konsekwencje dla pracownika
Pracownikowi zatrudnionemu na czarno nie grozi nic, o ile nie jest on osobą bezrobotną. W sytuacji, gdy jest jednak wpisany do rejestru bezrobotnych, podejmie pracę na czarno, a nie powiadomi o tym urzędu pracy, może być ukarany grzywną, która nie będzie niższa niż 500 zł.
Inspektor pracy, który przeprowadza kontrolę w firmie i stwierdzi, że pracują tam osoby zatrudnione "na czarno", musi zawiadomić urząd kontroli skarbowej. Wszystko dlatego, że w takiej sytuacji istnieje podejrzenie naruszenia przepisów podatkowych.
Kary i odpowiedzialności nie uniknie też osoba, która nie posiadając pisemnej umowy o pracę, a także nie zostanie zgłoszona do ubezpieczenia społecznego. W takiej sytuacji całkowite konsekwencje zostaną poniesione przez pracodawców. Wszystko dlatego, że to on ma obowiązek zawrzeć umowę i zgłosić pracownika do ZUS-u.
W sytuacji, gdy pracownik zgłosi do Inspekcji Pracy, że nie jest zatrudniony legalnie, czyli że jego praca jest pracą na czarno, to w imieniu pracownika, inspektor pracy ma prawo wniesienia skargi do sądu pracy, o to, żeby sąd ustalił istnienie stosunku pracy. Dzięki temu osoba, która jest zatrudniona „na czarno”, będzie mogła domagać się odsetek od ubezpieczeń społecznych oraz zaliczek, które nie były odprowadzone na podatek dochodowy.
Jak udowodnić pracę na czarno?
W przypadku badania, czy praca jest pracą na czarno, ważne, by wiedzieć, jaki rodzaj umowy powinien wiązać strony. Jeśli pracodawca nie wypłaca wynagrodzenia (a tak może się zdarzyć w przypadku pracy na czarno) to można takie wynagrodzenie odzyskać. Trzeba wtedy złożyć pozew do sądu, potem udowodnić, że pracę wykonywaliśmy, a także udowodnić kwotę wynagrodzenia.
Jako dowody w sądzie można uznać zeznania kolegi z pracy lub innych osób albo klientów firmy, zdjęcia pracownika z miejsca pracy, a także e-maile. W przypadku wykrycia pracy na czarno, konsekwencje będzie ponosił pracodawca.