Dostosowując polskie przepisy dot. spółek do dyrektywy 2005/56/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 2005 r. w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych (Dz. Urz. UE L 310 z 25.11.2005, str. 1) parlament uchwalił zmianę kodeksu spółek handlowych, wprowadzając obok łączenia spółek osobowych, kapitałowych i osobowych z kapitałowymi, możliwość łączenia spółek polskich z zagranicznymi.
Połączenia transgraniczne nie są oczywiście bezwarunkowe tj. nie każda spółka polska będzie mogła połączyć się z zagraniczną. Łączyć się będą mogły polskie spółki kapitałowe ze spółkami zagranicznymi, utworzonymi zgodnie z prawem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa-strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym i mającymi siedzibę statutową, zarząd główny lub główny zakład na terenie Unii Europejskiej lub państwa-strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
_ Znowelizowane przepisy dopuszczają również możliwość połączenia transgranicznego z polską spółką komandytowo-akcyjną, choć nie należy ona do grupy spółek kapitałowych. Spółka komandytowo-akcyjna nie będzie mogła być spółką przejmującą lub tworzoną w wyniku fuzji. _
Procedura połączeń transgranicznych przebiegać będzie tak jak dotychczas uregulowane w kodeksie spółek handlowych postępowanie połączeniowe. Procedura ta składa się z trzech etapów: przygotowawczego, właścicielskiego (podejmowania uchwał) i rejestracyjnego.
Procedura przygotowawcza
Podobnie, jak to przewidują przepisy dot. łączenia spółek krajowych, przy połączeniu transgranicznym sporządzany jest plan połączenia. Obok typowych dla łączenia krajowego danych tj. dokładnego określenia łączących się spółek, sposobu łączenia, stosunków dot. wymiany udziałów czy akcji, przyznanych wspólnikom/udziałowcom praw itd, nowe przepisy zobowiązują do umieszczenia w planie połączenia danych mających na celu jasne określenie zasad ochrony wierzycieli łączących się spółek oraz konsekwencji połączenia dla pracowników łączących się spółek.
Plan transgranicznego połączenia spółek powinien zawierać warunki wykonywania praw wierzycieli i wspólników mniejszościowych każdej z łączących się spółek oraz adres, pod którym można bezpłatnie uzyskać pełne informacje na temat tych warunków.
Ponadto zawierać on powinien procedury, według których określone będą zasady udziału pracowników w ustaleniu ich praw uczestnictwa w organach spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej, prawdopodobny wpływ połączenia na stan zatrudnienia w spółce przejmującej bądź spółce nowo zawiązanej, a także dzień, od którego czynności łączących się spółek będą uważane za czynności dokonywane na rachunek spółki przejmującej bądź spółki nowo zawiązanej oraz dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych spółek.
Każda ze spółek powinna ogłosić plan połączenia transgranicznego nie później niż na miesiąc przed datą zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia, na którym ma być podjęta uchwała o połączeniu. W przypadku gdy w połączeniu transgranicznym uczestniczy więcej niż jedna spółka krajowa, możliwe jest złożenie wspólnego wniosku o ogłoszenie planu połączenia, przy czym ogłoszenie powinno nastąpić nie później niż na miesiąc przed datą zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia, na którym ma być podjęta pierwsza uchwała o połączeniu.
Zarządy spółek sporządzają pisemne sprawozdanie uzasadniające połączenie wskazujące min. konsekwencje połączenia dla pracowników. Do sprawozdania dołączana jest opinia przedstawicieli pracowników.
Plan połączenia badany jest przez biegłego wyznaczanego przez sąd, przy czym łączące się spółki mogą wystąpić ze wspólnym wnioskiem do sądu rejestrowego właściwego dla spółki krajowej albo do organu właściwego dla spółki zagranicznej o wyznaczenie wspólnego biegłego lub biegłych w celu zbadania planu połączenia. Istotnym novum, upraszczającym postępowanie połączeniowe jest możliwość rezygnacji przez wspólników łączących się spółek z badania planu połączenia.
Etap podejmowania uchwał
Przed podjęciem uchwał przez zgromadzenia wspólników, zarówno wspólnicy, jak i pracownicy łączących się spółek będą mieli prawo przeglądać dokumenty przygotowywane w związku z połączeniem. Będą oni mogli również żądać bezpłatnego udostępnienia im odpisów tych dokumentów. Łączenie się spółek wymaga uchwały zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia każdej z łączących się spółek.
W polskich spółkach uchwała połączeniowa powinna być powzięta większością trzech czwartych głosów, reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego, chyba że umowa lub statut spółki przewidują surowsze warunki. W spółkach zagranicznych biorących udział w połączeniu trans granicznych warunki podejmowania uchwał będą wynikały z ich przepisów krajowych.
Nowe przepisy pozwalają na uzależnienie skuteczności połączenia od zatwierdzenia przez zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie warunków uczestnictwa przedstawicieli pracowników w organach spółki powstałej po połączeniu.
Jeżeli spółką przejmującą lub spółką nowo zawiązaną jest spółka zagraniczna, wspólnik spółki krajowej, który głosował przeciwko uchwale o połączeniu i zażądał zaprotokołowania sprzeciwu, może żądać odkupu jego udziałów lub akcji. Żądanie odkupu powinno zostać złożone w terminie dziesięciu dni od dnia podjęcia uchwały o połączeniu. Odkupu udziałów lub akcji dokonuje spółka na rachunek własny bądź na rachunek wspólników pozostających w spółce.
Spółka może nabyć na rachunek własny udziały lub akcje, których łączna wartość nominalna, wraz z udziałami lub akcjami nabytymi dotychczas przez nią, przez spółki lub spółdzielnie od niej zależne lub przez osoby działające na jej rachunek, nie przekracza 25% kapitału zakładowego. Cena odkupu nie może być niższa niż wartość ustalona dla celów połączenia.
| Udziały lub akcje w spółce przejmowanej nie podlegają zamianie na udziały lub akcje w spółce przejmującej, jeżeli są one w posiadaniu: |
| --- |
| * 1) spółki przejmującej albo osoby działającej we własnym imieniu, ale na rachunek tej spółki, * * 2) spółki przejmowanej albo osoby działającej we własnym imieniu, ale na rachunek tej spółki. |
Postępowanie rejestrowe
Zarząd spółki biorącej udział w połączeniu zwraca się do właściwego dla tej spółki sądu o wydanie zaświadczenia o zgodności z prawem połączenia transgranicznego w zakresie spełnienia procedury połączeniowej. Sąd niezwłocznie wydaje takie zaświadczenie i wpisuje do rejestru wzmiankę o połączeniu. Zaświadczenie zachowuje ważność przez 6 miesięcy. Do wniosku o wydanie zaświadczenia dołącza się:
- plan połączenia,
- sprawozdanie zarządu uzasadniające połączenie,
- opinię przedstawicieli pracowników, jeżeli zarząd otrzymał ją w odpowiednim czasie,
- opinię biegłego,
- dowód wyznaczenia wspólnego biegłego, jeżeli został on wyznaczony,
- odpis zgody wszystkich wspólników łączących się spółek na odstąpienie od wymogu badania planu połączenia przez biegłego i sporządzenia przez niego opinii,
- dowód zawiadomienia wspólników o zamiarze połączenia,
- odpis uchwały o połączeniu,
- oświadczenie podpisane przez wszystkich członków zarządu, że uchwała o połączeniu nie została zaskarżona w wyznaczonym terminie względnie powództwo o jej zaskarżenie zostało prawomocnie oddalone bądź odrzucone albo minął termin do wniesienia środka odwoławczego, bądź,
- odpis oświadczenia o zrzeczeniu się na piśmie przez wszystkich uprawnionych prawa zaskarżenia uchwały o połączeniu lub odpis postanowienia sądu, zezwalającego na połączenie,
- oświadczenie podpisane przez wszystkich członków zarządu o sposobie realizacji uprawnień wierzycieli i wspólników wynikających z przepisów prawa oraz uchwały o połączeniu.
Poprzez wydanie zaświadczenia o zgodnym z przepisami przeprowadzeniu procedury połączeniowej, realizowany jest pierwszy etap kontroli połączenia transgranicznego.
Warunkiem wydania zaświadczenia potwierdzającego spełnienie przesłanek koniecznych do połączenia transgranicznego jest złożenie przez zarząd oświadczenia o niezaskarżeniu uchwały połączeniowej w kodeksowym terminie względnie o ostatecznym rozstrzygnięciu sporu. Sąd rejestrowy powinien więc odmówić wydania zaświadczenia do czasu rozstrzygnięcia sporu.
Zarząd może złożyć takie oświadczenie po upływie miesięcznego terminu na zaskarżenie uchwały, dodając do niego czas potrzebny na uzyskanie informacji o braku zaskarżenia uchwały. Zamiast oświadczenia możliwe jest pisemne zrzeczenie się przez wszystkich uprawnionych prawa zaskarżenia uchwały, dzięki czemu skraca się czas postępowania łączeniowego.
Kolejnym krokiem fazy rejestrowej jest zgłoszenie przez zarząd spółki przejmującej lub zarządy względnie organy administrujące spółek łączących się w drodze zawiązania nowej spółki połączenie transgraniczne do sądu rejestrowego właściwego według siedziby spółki przejmującej lub spółki nowo zawiązanej w celu wpisania do rejestru.
- Do zgłoszenia należy dołączyć:
- 1) zaświadczenia organów właściwych dla łączących się spółek o zgodności połączenia transgranicznego z prawem właściwym dla każdej z łączących się spółek w zakresie procedury podlegającej temu prawu,
- 2) plan połączenia,
- 3) odpisy uchwał o połączeniu,
- 4) porozumienie określające warunki uczestnictwa pracowników, jeżeli jest ono wymagane.
Sąd rejestrowy bada w szczególności, czy łączące się spółki zatwierdziły plan połączenia na tych samych warunkach oraz czy zostały określone warunki uczestnictwa pracowników. Jest to drugi etap kontroli połączenia. Po zakończeniu badania sąd zawiadamia o wpisie połączenia organ rejestrowy właściwy dla spółki przejmowanej bądź każdej ze spółek łączących
Po dniu połączenia niedopuszczalne jest uchylenie albo stwierdzenie nieważności uchwały o połączeniu. Postępowania w tym zakresie są umarzane. Nie oznacza to oczywiście, iż zainteresowani nie mogą dochodzić odszkodowania za szkodę wyrządzoną uchwałą o połączeniu sprzeczną z ustawą, umową bądź statutem spółki lub dobrymi obyczajami. Za wyrządzoną szkodę odpowiada spółka.
W razie wniesienia pozwu o uchylenie albo stwierdzenie nieważności uchwały przed wydaniem postanowieniem o połączeniu, spółka może wystąpić o wydanie postanowienia zezwalającego na rejestrację połączenia. Wydanie takiego postanowienia będzie jednak możliwe, jeżeli powództwo będzie niedopuszczalne albo oczywiście bezzasadne, bądź sąd uzna, że interes spółki uzasadnia przeprowadzenie połączenia bez zbędnej zwłoki.
Autorka jest _ radcą prawnym i wspólnikiem w BSO Prawo & Podatki Kancelaria Prawna sk we Wrocławiu _