Konsument nie będzie już musiał udowadniać przed sądem, że został wprowadzony w błąd przez sprzedawcę. Przedsiębiorcy stosującemu nieuczciwe praktyki w systemie argentyńskim może grozić nawet osiem lat więzienia.
W tym tygodniu posłowie zajmą się sprawozdaniem Senatu *na temat ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. *
Ustawa ma dostosować polskie przepisy do unijnej dyrektywy.
Głównym jej celem jest *zwiększenie ochrony konsumentów przed nierzetelnym działaniem przedsiębiorców. *
Jednak, zdaniem ekspertów, nowe przepisy mogą wywołać nieporozumienia.
- _ Implementacja dyrektywy niewątpliwie zapewni osiągnięcie zgodności prawa krajowego z dyrektywą, jednak spowoduje wiele trudności systemowych. Wiążą się one z problematyką ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji _- wyjaśnia Paweł Podrecki, adwokat w Kancelarii Prawnej Traple Konarski Podrecki.
Zgodnie z nowymi przepisami praktyka handlowa jest nieuczciwa, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami i w sposób istotny zniekształca lub może zniekształcać zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta w trakcie lub po zawarciu umowy.
ZOBACZ TAKŻE: Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów
Za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się w szczególności praktykę rynkową wprowadzającą w błąd oraz agresywną praktykę rynkową, a także stosowanie sprzecznego z prawem kodeksu dobrych praktyk.
Dodatkowo za nieuczciwą praktykę rynkową uznaje się prowadzenie działalności w formie systemu konsorcyjnego lub organizowanie grupy z udziałem konsumentów w celu finansowania zakupu w systemie konsorcyjnym.
Nieuczciwe praktyki rynkowe nadal występują na rynku. Ich skutkiem bywa podejmowanie przez konsumentów niekorzystnych decyzji kupna towaru lub usługi oraz wystąpienie szkody konsumenta.
- Z_ głaszają się do nas osoby, które dopiero w trakcie naszej porady uzyskują informacje, że towar przez nich zakupiony nie zawiera wskazywanych przez przedsiębiorcę walorów, właściwości leczniczych. W dodatku jest kilkakrotnie droższy od towarów o podobnych cechach _ - wyjaśnia Aleksandra Frączek, prawnik z Federacji Konsumentów.
Dodaje, że sprzedawca chroni się przed swoją odpowiedzialnością, zamieszczając klauzule, że reklama czy ogłoszenie nie jest ofertą w rozumieniu kodeksu cywilnego.
Konsument nie musi udowadniać
Ustawa ma przyczynić się do stworzenia skutecznych metod zwalczania nieuczciwych praktyk rynkowych. W myśl jej przepisów ciężar dowodu przed sądem został przerzucony z konsumenta na przedsiębiorcę.
-_ To rozwiązanie zdecydowanie zwiększy ochronę konsumenta _ - mówi dr Arkadiusz Michalak z Kancelarii Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak.
Przerzucenie ciężaru dowodu dotyczy tylko sytuacji, gdy działania przedsiębiorcy stanowiące nieuczciwą praktykę wprowadzają klienta w błąd. W takim przypadku to przedsiębiorca będzie musiał udowodnić przed sądem, że twierdzenia konsumenta są nieprawdziwe.
W pozostałym zakresie rozkład ciężaru dowodu poddany został ogólnym zasadom prawa cywilnego.
- _ Z reguły konsumentowi jest trudno udowodnić, że dana praktyka wprowadza go w błąd _- mówi Izabela Szewczyk, radca prezesa w departamencie polityki konsumenckiej w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
- _ Dodatkowo jest on narażony na ponoszenie kosztów związanych z podstępowaniem dowodowym, na przykład z przedstawieniem specjalistycznej ekspertyzy _ - dodaje.
- _ Przeniesienie ciężaru dowodu jest słuszne i ułatwi konsumentom korzystanie z instrumentów ochronnych przewidzianych w ustawie. Może jednak być zachętą do wnoszenia bezzasadnych powództw _ - mówi Paweł Podrecki.
Ustawa określa również termin przedawnienia roszczeń z tytułu nieuczciwej praktyki rynkowej. Wynosi on trzy lata, a jego bieg rozpoczyna się oddzielnie, co do każdego naruszenia. Ten szczególny termin dotyczy tylko niektórych wymienionych w ustawie roszczeń.
- _ Nie można wymagać, aby przedsiębiorcy przechowywali przez długi czas dokumentację związaną z reklamami. Dlatego też dłuższy termin przechowywania materiałów, które mogłyby stanowić dowód w postępowaniu, byłby niewskazany i uciążliwy dla przedsiębiorców. Przyjęte rozwiązanie zabezpiecza interesy konsumentów i przedsiębiorców _ - tłumaczy Izabela Szewczyk.
Odpowiedzialność cywilna
Ustawa zapewnia konsumentom możliwość skutecznego egzekwowania uprawnień, przyznając im prawo występowania z indywidualnymi roszczeniami z tytułu nieuczciwych praktyk rynkowych.
- _ Konsument może żądać więc: zaniechania praktyki, usunięcia jej skutków, złożenia oświadczenia w odpowiedniej treści i formie, naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych. W szczególności może domagać się unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu, a także zasądzenia pieniędzy na cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów _- wyjaśnia Paweł Podrecki.
Zdaniem Michała Trowskiego z Kancelarii Radców Prawnych Adamczyk i Spółka na szczególną uwagę zasługuje możliwość indywidualnego wnoszenia powództwa na drodze cywilnej w przypadku zagrożenia lub naruszenia interesu konsumenta przez nieuczciwą praktykę rynkową.
Odpowiedzialność przedsiębiorcy
Sankcje karne, jakimi może zostać ukarany przedsiębiorca na gruncie tej ustawy, to *grzywna lub pozbawienie wolności od trzech miesięcy do pięciu lat lub od sześciu miesięcy do lat ośmiu. *
Kara w postaci grzywny została przewidziana dla przedsiębiorców stosujących agresywną praktykę rynkową. Kary więzienia zostały zarezerwowane dla stosujących nieuczciwe praktyki w systemie konsorcyjnym.
- _ Przepisy te dotyczą tzw. systemu argentyńskiego. Biorąc pod uwagę kwoty, na jakie konsumenci są oszukiwani w tym systemie, to przewidziane kary nie są wysokie, odpowiadają one dotychczasowym sankcjom w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji _- komentuje Izabela Szewczyk.
Ściganie przestępstw określonych w ustawie ma następować na wniosek pokrzywdzonego.
- _ Sankcje karne mają na celu karanie najbardziej jaskrawych nieuczciwych praktyk handlowych. Mogą odegrać prewencyjną rolę, oczywiście przy założeniu świadomości ich istnienia wśród przedsiębiorców _ - tłumaczy Arkadiusz Michalak.
SZERSZA PERSPEKTYWA