Profesor Anna Karmańska w swoim projekcie standardu przedstawia etapy aktualizacji wyceny aktywów
Komitet Standardów Rachunkowości przedstawił projekt kolejnego Krajowego Standardu Rachunkowości. Pomoże on księgowym w prawidłowym ujmowaniu i wykazywaniu w sprawozdaniach finansowych odpisów aktualizujących wartość bilansową aktywów. Standard przedstawia wszystkie etapy przeprowadzenia przez księgowych tej procedury. Będzie zawierał m.in. instrukcję dotyczącą oceny celowości dokonania odpisu. Znajdą się w nim też zalecenia dotyczące zapisów, jakich należy dokonać w informacji dodatkowej w sprawozdaniu.
Profesor Anna Karmańska, autorka standardu, wyjaśnia, że przy wycenie bilansowej aktywów trzeba pamiętać o powiązaniu teraźniejszości z przyszłością przedsiębiorstwa. Wycena aktywów w duchu korzyści ekonomicznych nie jest łatwa. Wymaga profesjonalnego osądu i dlatego może budzić kontrowersje, stwarzać problemy z jej weryfikacją. Z tego powodu tak ważne jest, aby zaproponować księgowym wskazówki użyteczne w ich warsztacie zawodowym.
"Przy tworzeniu sprawozdań finansowych księgowi muszą ustalać wartości możliwe do odzyskania dzięki wykorzystywaniu w przedsiębiorstwie (lub posiadaniu) różnych aktywów" - twierdzi rozmówczyni.
Według autorki standardu na tym tle rodzi się potrzeba ustalenia parametrów, które zrealizują się dopiero w przyszłości. Ustaleń tych dokonuje się przy różnych uwarunkowaniach i założeniach, które często są sprawą profesjonalnego osądu w firmie. Następnie parametry te należy wykorzystać do szacowania wartości korzyści ekonomicznych, które dzięki aktywom przedsiębiorstwo uzyska w przyszłości. Jeżeli wartość tych korzyści będzie niższa niż wartość składnika aktywów wynikająca na dzień bilansowy z rachunkowości przedsiębiorstwa, to firma musi zmniejszyć wartość danego składnika majątku. Celem tej operacji jest pokazanie najbardziej prawdopodobnego szacunku korzyści ekonomicznych, które te aktywa wypracują w przyszłości.
"Problematyka standardu nie jest łatwa, a proponowane rozwiązania nie zawsze tanie w zastosowaniu, stąd ocena procedur przedstawionych w standardzie może być w praktyce różna" - mówi profesor Karmańska.
* Wycena aktywów *
Dodaje jednak, że standard jest bardzo potrzebny, ponieważ dotyczy kluczowej kwestii w prawie bilansowym. Ekspert przypomina, że konieczność oceny utraty wartości aktywów na koniec roku wynika z przepisów ustawy o rachunkowości. Wyraża także nadzieję, że praktycy będą ze standardu korzystać, bo został przygotowany właśnie z myślą o nich.
Anna Karmańska twierdzi, że wszystkie kwestie poruszone w standardzie są istotne w takim samym stopniu.
"Punktem wyjścia są tu przesłanki utraty wartości, ponieważ ich ocena rozpoczyna całą procedurę. Kolejne rozdziały standardu prowadzą po tej procedurze: poczynając od identyfikowania aktywów, których problem może dotyczyć, poprzez metodykę szacowania korzyści ekonomicznych, kończąc na ujawnieniach w sprawozdaniu finansowym" - dodaje nasza rozmówczyni.
Wszystko wymaga profesjonalnego osądu, bo może się zdarzyć, że nie wszystkie aktywa będą wymagały przejścia przez procedurę opisaną w standardzie. Te, które ciągle będą miały zdolność do przynoszenia korzyści ekonomicznych, z takiej procedury są zwolnione.
* Pomocne przykłady*
Wojciech Pułkownik, biegły rewident, menedżer w dziale audytu firmy Ernst & Young, uważa, że powstanie krajowego standardu jest sprawą istotną, gdyż ustawa o rachunkowości omawia kwestię utraty wartości aktywów oraz jej pomiaru bardzo ogólnie. Zwraca też uwagę, że większość osób prowadzących księgi zgodnie z polskim prawem bilansowym nie zna Międzynarodowych Standardów Rachunkowości, szczególnie MSR nr 36 Utrata wartości aktywów, który mógłby pomóc w rozwiązaniu problemów w tym zakresie.
Kompleksowe wyjaśnienia
MSR nr 36 znacznie węziej traktuje ten temat, nie zajmuje się niektórymi problemami, takimi jak zapasy czy instrumenty finansowe, ponieważ o utracie wartości takich aktywów mówią inne standardy - takie jak MSR nr 2 czy MSR nr 39. Natomiast standard krajowy traktuje zagadnienie kompleksowo i obejmuje większość aktywów nie tylko trwałych, ale również finansowych i obrotowych.
"To jednak kwestia sporna, a głosy w tej sprawie są podzielone" - twierdzi ekspert.
Wyjaśnia, że wiele osób uważa, że kwestie związane z aktywami obrotowymi, np. zapasami czy należnościami, są wystarczająco regulowane w ustawie. Nie trzeba więc powtarzać tego w standardzie.
Według Wojciecha Pułkownika warte podkreślenia jest natomiast to, że projekt polskiego standardu zawiera znacznie więcej szczegółowych przykładów niż standard międzynarodowy. Dla osób, które wcześniej nie spotykały się z pojęciem utraty wartości dla grupy aktywów jednostki samodzielnie generującej korzyści ekonomiczne, KSR rzeczywiście będzie bardzo pomocny. Ze względu na przykłady zawarte w krajowym standardzie skorzystają na nim również księgowi, którzy znają MSR nr 36.
Profesor Gertruda Świderska, przewodnicząca komitetu, uważa, że o tym, jak ważny jest problem, świadczą wyniki przeprowadzonej w 2005 roku ankiety. Miała ona na celu ustalenie zagadnień znajdujących się w centrum zainteresowania przedsiębiorców, w tym zagadnień budzących najwięcej kontrowersji i wątpliwości w praktyce. Ekspert wyjaśnia, że standard dotyczący utraty wartości aktywów znalazł się w pierwszej piątce. 58 proc. respondentów uznało to zagadnienie za bardzo ważne, 35 proc. za ważne.
Prace nad standardem rozpoczęły się w I połowie 2005 r. Przedstawiony projekt standardu jest wynikiem dyskusji na posiedzeniach komitetu i konsultacji ze specjalistami. Nadal jednak można zgłaszać propozycje zmian. Komitet czeka na nie do 15 maja.
"Termin przyjęcia standardu będzie zależał od liczby i zawartości merytorycznej zgłoszonych uwag" - informuje nasza rozmówczyni.
Dopiero po ich uwzględnieniu projekt standardu będzie mógł zostać przyjęty.