Żadna firma nie może poprawnie funkcjonować bez kapitału. Samo zgromadzenie środków to jeszcze nie wszystko, ogromne znaczenie ma także odpowiednie zarządzanie finansami przedsiębiorstwa. Na czym to polega?
Z angielskiego "corporate finance", czyli finanse przedsiębiorstwa to zbiór zjawisk ekonomicznych związanych z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych na cele działalności gospodarczej. Narodowy Bank Polski definiuje je jako obszar finansów, zajmujący się decyzjami kapitałowymi, inwestycyjnymi i operacyjnymi, które są podejmowane przez przedsiębiorstwo. Dodatkowo, termin ten uwzględnia także niezbędne narzędzia i analizy, które wspierają proces decyzyjny.
Finanse przedsiębiorstwa są określane przez strumienie pieniężne (pieniądze dynamiczne, które wskazują kierunek przepływu, np. od podatnika do podatkobiorcy) o charakterze obiektywnym. Bezpośrednio zależą od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, która zazwyczaj ma charakter produkcyjny, usługowy lub handlowy, a rzadziej - mieszany. Podejmowanie dodatkowej działalności gospodarczej, np. sprzedaży detalicznej, może być podyktowane potrzebą pełnego spożytkowania posiadanych zasobów materialnych.
Dodatkowo, można wyszczególnić dwa rodzaje działalności, ze względu na jej charakter strukturalny: operacyjną (bieżącą) i strategiczną (długoterminową). Rolą tej pierwszej jest efektywne wykorzystanie posiadanych zasobów. W drugim przypadku natomiast, rzecz dotyczy modernizacji i rozbudowy aktywów trwałych przedsiębiorstwa. Oba modele wymagają wyodrębnienia konkretnych środków dla objęcia zakresu działalności.
Zarządzanie finansami firmy
Profil prowadzonej firmy wymusza przyjęcie przez menadżerów ustalonej polityki finansowej. Konieczne jest właściwe zarządzanie pieniędzmi, oparte o solidne metody i formy gromadzenia oraz wydatkowania środków. I tak np. produkcja sezonowa będzie wymagać określonego budżetowania ze względu na wytwarzanie dużych zapasów w określonym czasie. Mogą one dotyczyć surowca lub gromadzenia gotowych produktów. W tym wypadku może dojść do zamrożenia środków finansowych na dany okres.
Proces zarządzania pieniędzmi polega na pozyskiwaniu źródeł finansowania oraz lokowaniu ich w składnikach majątkowych. W ten sposób powstaje możliwość realizacji strategicznego celu, jakim jest zwiększenie korzyści, przypadających udziałowcom i właścicielom firmy, czyli osobom, które ulokowały w niej trwały kapitał. A w efekcie - maksymalizacja wartości przedsiębiorstwa.
W ramach gospodarowania finansami firmy, kierownictwo realizuje szereg zadań, które prowadzą do kształtowania zjawisk ekonomicznych. Mają one zapewnić uzyskanie największego możliwego pożytku z prowadzonej działalności. Do trzech głównych funkcji zarządzania finansami należą: budżetowanie (organizacyjna), realizacja planu finansowego (decyzyjna, zapewniająca niezbędny kapitał), a także controlling (kontrola realizacji strategii finansowej).
Pośród głównych celów zarządzania finansowego można wyróżnić:
- zapewnienie systematycznego napływu funduszy o stosowniej wysokości;
- wzrost wartości przedsiębiorstwa zapewniający zwiększenie dochodów właścicieli;
- komfort optymalnego wykorzystania funduszy;
- osiągnięcie bezpieczeństwa inwestycji;
- wypracowanie solidnej struktury kapitału przedsiębiorstwa.
Rola menadżera dysponującego środkami finansowymi
Dobór odpowiedniej osoby na stanowisko menadżera zarządzającego finansami powinien wynikać bezpośrednio z charakteru i zakresu działalności firmy. Osoba na takim stanowisko musi wyróżniać się dostosowaną wiedzą i konkretnymi cechami osobowości. W małych firmach, za finanse odpowiedzialny jest zazwyczaj sam właściciel lub wyznaczony przez niego kierownik.
Większe przedsiębiorstwa zatrudniają w tym celu specjalistów, których doświadczenie ułatwi podejmowanie skomplikowanych decyzji. Czasem korzystają również z pomocy zewnętrznych konsultantów. Dyrektor nadzoruje czynności związane z przepływem środków pieniężnych i jest najczęściej członkiem zarządu.
Kontrola operacji finansowych poprzez organizację wewnętrznego obiegu informacji, sygnalizacja ewentualnych zagrożeń, ocena sytuacji finansowej i konsultacje z zarządem, prognozowanie rozwoju strategii, podejmowanie decyzji w zakresie pozyskiwania kapitału, zmniejszanie kosztów, a także utrzymywanie kontaktów z partnerami biznesowymi. Wszystko to należy do głównych zadań menadżera dysponującego finansami przedsiębiorstwa.