Utworzenie Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych jest w niektórych przypadkach obligatoryjne. Konieczność taka istnieje w każdym podmiocie działającym w strefie budżetowej i samorządowej. U innych pracodawców powstanie budżetu uzależnione jest od ilości zatrudnionych osób. Jeżeli w rozliczeniu na pełne etaty ich liczba przekracza 50, należy przystąpić do organizacji.
Rodzaje świadczeń socjalnych
To pracodawca jest podmiotem, który dysponuje pieniędzmi zgromadzonymi w ZFŚS. Co do zasady, pieniądze z funduszu socjalnego powinny stanowić wsparcie socjalne dla wszystkich pracowników, ze szczególnym uwzględnieniem zatrudnionych, borykających się z problemami finansowymi.
Ustawodawca w przepisach podał jedynie przykładowe cele. Pracodawca może, ale nie musi z nich korzystać. Brak jednoznacznego katalogu może prowadzi do nadużyć, które mogą skutkować karą pieniężną względem dysponenta.
Najpopularniejszym przykładem świadczenia socjalnego są wczasy pod gruszą, czyli dofinansowanie do wypoczynku, z którego może skorzystać pracownik lub jego dzieci. Niezwykle przydatne dla pracowników są wszelkie zapomogi i pożyczki związane z niespodziewanymi zdarzeniami np. chorobą, niepełnosprawnością, niewypłacalnością. A także wynikające z wielodzietności rodziny lub samotnego rodzicielstwa.
Zgromadzone pieniądze można przeznaczyć na zajęcia sportowe, rekreacyjne oraz kulturalne. Wiele firmy dopłaca pracownikom do karnetów na basen, siłownię, organizuje wycieczki czy kupuje bilety do kin i teatrów. W okresie świątecznym etatowcy i ich dzieci mogą otrzymywać paczki żywnościowe.
Komu przysługują świadczenia socjalne?
Podstawowym warunkiem jest posiadanie statusu pracownika, czyli wykonywanie zadań w oparciu o umowę o pracę.
Pracodawca nie może podzielić zgromadzonych środków, dzieląc je po równo na każdego pracownika. Świadczenie socjalne powinno być adekwatne do stopy życiowej uprawnionego. Sytuacja materialna ma znaczenie zarówno przy ustalaniu wysokości wsparcia, jak i jego rodzaju. Dodatkowo dysponent nie może uzależniać prawa do skorzystania ze świadczeń od stażu pracy, subiektywnej oceny pracy wnioskującego oraz jego wymiaru zatrudnienia. By uniknąć nieporozumień, wszystkie kwestie, w tym szczegółowe zasady podziału powinny zostać spisane w regulaminie obowiązującym na terenie zakładu.
Nie tylko aktywnym zawodowo pracownikom i ich rodzinom przysługuje prawo do skorzystania ze świadczeń socjalnych. Ubiegać się o nie mogą również osoby, wykorzystujące urlop wychowawczy, emeryci, renciści, członkowie rodzin byłych pracowników, o ile udowodnią, że byli przez nich utrzymywani.
Pracodawca może rozszerzyć uprawniony krąg osób na przykład o pracowników korzystających z urlopów bezpłatnych.
Wniosek o przyznanie świadczenia socjalnego
Wsparcie nie jest przyznawane z woli pracodawcy. Zainteresowany pracownik musi zawnioskować o konkretne świadczenie, a jeśli to koniecznie potwierdzić swoje roszczenie wymaganymi dokumentami. Procedura ubiegania się o występujące u danego pracodawcy świadczenie, wraz z listą wymaganych dokumentów oraz czasem rozpatrywania wniosku także powinna stanowić element wewnętrznego regulaminu.