*Ocena ryzyka zawodowego jest obowiązkowa. Jeśli pracodawca jest dobrze zorientowany w rodzaju i technologii wykonywaj pracy, czyli np. w małej firmie może przeprowadzić ocenę ryzyka samodzielnie. W większych przedsiębiorstwach ocenę ryzyka mogą prowadzić kompetentni pracownicy, specjaliści ds. BHP i eksperci zewnętrzni, *
Bez względu na to ,kto przeprowadza ocenę ryzyka, zawsze odpowiedzialność za prawidłowe jej przeprowadzenie spoczywa na pracodawcy.
Ocenę ryzyka powinno się przeprowadzać w możliwie najprostszy sposób. W wielu małych przedsiębiorstwach zagrożenia można łatwo zidentyfikować.
W większości przypadków (szczególnie jeśli chodzi o małe przedsiębiorstwa) ocena ryzyka zawodowego może być przeprowadzona zgodnie z zasadami niżej przedstawionej _ oceny ryzyka zawodowego w pięciu krokach _. Jak informuje Państwowa Inspekcja Pracy, jest to podejście bardzo rozpowszechnione w krajach UE.
Krok 1: Zebranie informacji
Do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego potrzebne będą następujące informacje:
- Jakie są w przedsiębiorstwie stanowiska pracy?
- Jakie osoby pracują na tych stanowiskach? (ze szczególnym uwzględnieniem takich pracowników jak młodociani, osoby niepełnosprawne, kobiety w ciąży, pracownicy niepełnoetatowi, podwykonawcy, pracownicy zatrudnieni poza siedzibą przedsiębiorstwa)
- Jakie wykorzystuje się na stanowiskach pracy maszyny, narzędzia i materiały?
- Na jakie zagrożenia wskazują instrukcje obsługi użytkowanych maszyn i urządzeń?
- Jakie zadania (operacje technologiczne) wykonują pracownicy?
- Jakie czynniki niebezpieczne, szkodliwe lub uciążliwe występują na stanowiskach pracy?
- Jakie stosowane są na stanowiskach pracy środki ochrony zbiorowej i indywidualnej?
- Jakie są wyniki pomiarów czynników szkodliwych (o ile były przeprowadzane) i co wynika z dotychczasowej dokumentacji dot. wypadków przy pracy (jeśli do takich doszło) i chorób zawodowych?
- Jakie są już zidentyfikowane zagrożenia i możliwe skutki ich wystąpienia?
- Jakie są przepisy prawne i normy dotyczące występujących w przedsiębiorstwie stanowisk pracy?
Warto również poznać opinie i uwagi pracowników dot. stanowisk pracy, na których pracują.
Krok 2: Identyfikacja zagrożeń
Dla każdego stanowiska pracy należy określić, jakie występują na nim zagrożenia. Pracodawca dokonujący oceny ryzyka powinien zebrać informacje: czy na stanowiskach pracy ma do czynienia z nierównymi lub śliskimi powierzchniami, ruchomymi częściami maszyn, ostrymi krawędziami, gorącymi lub zimnymi powierzchniami, pracą na wysokości, wysokimi ciśnieniami.
Powinien też zbadać, czy i jak pracownicy mają styczność z prądem elektrycznym, substancjami chemicznymi, pyłem, hałasem, nieprawidłowym oświetleniem, drganiami, promieniowaniem elektromagnetycznym, ręcznym przenoszeniem ciężarów, pracą w niewygodnej pozycji, zagrożeniami biologicznymi, stresem i innymi.
Krok 3: Oszacowanie ryzyka
Do samego szacowania można skorzystać z prostej metody oceny ryzyka wg Polskiej Normy PN-N-18002, którą ilustruje tabelka, oddzielnie dla poszczególnych zagrożeń.
W zależności od tego jak duże jest prawdopodobieństwo wystąpienia wypadków i chorób (jako skutków zagrożenia - lewa kolumna tabelki) i jak poważne są te następstwa (wypadki, choroby - górny poziomy wiersz) - ryzyko może być MAŁE, ŚREDNIE (oba uznawane są za dopuszczalne) lub *DUŻE *(uznawane za niedopuszczalne i wymagające niezwłocznych działań.
Krok 4: Określenie działań eliminujących lub ograniczających ryzyko zawodowe
Należy zacząć od tych zagrożeń, których ryzyko wystąpienia jest największe.
Jeśli w przedsiębiorstwie zmieniły się warunki pracy (np. pojawiły się nowe maszyny lub technologie), należy procedurę oceny powtórzyć na stanowiskach, których to dotyczy.Przedsiębiorca powinien przy tym postępować zgodnie z zasadą, aby możliwość całkowitego usunięcia zagrożenia miała priorytet, a zastosowanie środków ochrony indywidualnej było ostatecznością.
W przypadku ryzyka niedopuszczalnego działania ograniczające muszą mieć charakter natychmiastowy.
Dopuszczalne ryzyko średnie wymaga prowadzenia działań na rzecz jego dalszego zmniejszania, natomiast ryzyko małe działań zapewniających, że pozostanie ono na tym poziomie.
Krok 5: Dokumentowanie wyników oceny ryzyka zawodowego
Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego powinna zawierać opis ocenianego stanowiska pracy, wyniki przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego dla każdego z czynników środowiska pracy, niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko oraz datę oceny i osobę, która ją przeprowadziła.
Nie ma wzoru formularza do takiej dokumentacji i nie ma jednolitego wzorca dla takiego dokumentu.
Tekst powstał w oparciu o materiały Państwowej Inspekcji Pracy.