Polki wyjeżdżające za granicę do pracy w charakterze opiekunki osób starszych mogą podjąć zatrudnienie na podstawie umowy o pracę lub otwierając własną działalność gospodarczą. W poszukiwaniu pracy można też skorzystać z pomocy urzędu pracy.
W Niemczech, gdzie pracuje nawet kilkanaście tysięcy polskich opiekunek, rynek zatrudnienia dla opiekunek wciąż nie jest w pełni otwarty. Dlatego wiele kobiet decyduje się skorzystać z oferty polskich firm zajmujących się organizacją tego typu zatrudnienia poza granicami kraju. Jak pokazuje praktyka, taka forma zatrudnienia jest dla większości opiekunek najbardziej korzystna i najczęściej przez nie wybierana. Nie zmienia to jednak faktu, że warto znać wady i zalety innych metod.
Samozatrudnienie w Polsce
Założenie własnej działalności gospodarczej nie jest bardzo skomplikowane, jednak wiąże się z pewnym ryzykiem, a także z szeregiem dodatkowych obowiązków wynikających z przepisów Prawa Pracy. Osoby samozatrudnione muszą same szukać zleceń i często mają spore problemy z ich znalezieniem.
W przypadku pracy tak absorbującej jak opieka nad osobą starszą, bardzo rzadko możliwa jest sytuacja, kiedy jedna opiekunka może zająć się kilkoma osobami jednocześnie. Dlatego osoby prowadzące własną działalność gospodarczą muszą się liczyć z ewentualnymi przerwami w pracy. W przypadku samozatrudnienia w działalności zarejestrowanej w Polsce brak zlecenia nie zwalnia jednak z obowiązku comiesięcznego odprowadzania składek na ZUS i zaliczki na podatek dochodowy.
Jeśli zdecydujemy się otworzyć działalność gospodarczą w Polsce, wówczas będziemy musieli odprowadzać podatek dochodowy również w przypadku, jeżeli zleceniodawca zalega z płatnościami. Jest to duże zagrożenie szczególnie dla prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą.
Dodatkowo, jeśli pracujemy w Niemczech, a firma jest zarejestrowana w Polsce, należy postarać się o tzw. rezydencję podatkową. I tu pojawia się problem podwójnego opodatkowania – czyli może się okazać, że podatek zapłacimy w Polsce wg polskich stawek nawet jeśli w Niemczech nie przekroczymy kwoty zwolnionej z podatku. Tymczasem, jak pokazuje praktyka, zwrot podatku odprowadzonego na rzecz polskiego fiskusa bywa problematyczny i czasochłonny.
Samozatrudnienie w Niemczech
W przypadku samozatrudnienia w Niemczech (tzw. Gewerbe), osoba wykonująca działalność gospodarczą musi wykupić niemieckie ubezpieczenie zdrowotne, nie ma natomiast obowiązku opłacania składek emerytalnych, co w praktyce oznacza, że większość osób tego nie robi i pozbawia się jakiejkolwiek emerytury w przyszłości.
Nieznany opiekunkom niemiecki system podatkowy wymusza na opiekunkach konieczność wynajęcia księgowego i ponoszenia odpowiedzialności za rozliczenia podatkowe, sporządzane oczywiście w języku niemieckim. Opiekunki prowadzące swoją działalność nie mogą liczyć na płatne urlopy, a kwestie związane z pokryciem kosztów transportu, mieszkania i wyżywienia przez zleceniodawcę nie wynikają z Prawa Pracy, ale wyłącznie z jego dobrej woli.
Niezależnie jednak od wspomnianych kwestii, niezaprzeczalnym plusem pracy na własny rachunek jest większa swoboda działania i możliwość negocjacji warunków kontraktu bezpośrednio ze zleceniodawcą. Nie ma też żadnych przeszkód, aby pracować jednocześnie dla kilku zleceniodawców. Osoby samozatrudnione mogą też korzystać z przywilejów podatkowych, m.in. odliczać koszty funkcjonowania firmy - czyli np. koszty wszystkich produktów, które zostaną zakupione na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej.
Trzeba pamiętać, że prowadzona działalność nie może mieć znamion działalności fikcyjnej – czyli np. otwieranej przy znalezieniu klienta i zamykanej przy zakończeniu opieki. Wtedy istnieje duże ryzyko, że działalność zostanie uznana za zatrudnienie i niemieckie urzędy wystąpią o zapłacenie zaległych składek ubezpieczenia w wysokości właściwej dla umowy o pracę.
Pojawi się też kwestia kar za nielegalne wykonywanie pracy na rynku, który dopiero w 2011 zostanie dla Polaków w pełni otwarty. Niemieckie urzędy bardzo uważnie sprawdzają, czy działalność nie jest fikcyjna – np. weryfikując, czy opiekunka reklamuje swoje usługi (np. zamieszcza ogłoszenia prasowe, rozdaje wizytówki, posiada własną stronę internetową) i samodzielnie zdobywa klientów.
Urząd pracy
Oferty pracy dla opiekunek pojawiają się też w polskich urzędach pracy. Jest ich jednak mało, a droga do zatrudnienia stosunkowo długa. Najpierw musimy bowiem zarejestrować się jako osoby bezrobotne. Cała procedura może trwać nawet kilka tygodni. W czasie oczekiwania na zatrudnienie trzeba też cyklicznie stawiać się w urzędzie i potwierdzać status bezrobotnego. Atutem tej formy poszukiwania pracy jest jednak możliwość skorzystania z bezpłatnych szkoleń, jakie dla bezrobotnych organizują urzędy. W ten sposób można zdobyć nowe umiejętności zawodowe i zwiększyć swoje szanse na rynku pracy.
Pracy można też szukać poprzez niemiecki urząd pracy. W tym wypadku najpierw musimy postarać się o potwierdzenie prawa do pobytu. Wystawia je niemiecki urząd meldunkowy. Ze względu na dość skomplikowane przepisy, zanim znajdziemy zatrudnienie przez urząd pracy będziemy musieli uzbroić się w cierpliwość. Wynika to nie tylko z niewielkiej liczby zleceń, ale także z tego, że priorytet przy tego typu zatrudnieniu mają Niemcy i obywatele tzw. _ starej _ Unii.
Umowa o pracę
Zatrudniając opiekunkę na podstawie umowy o pracę pracodawca bierze na siebie odpowiedzialność za jej bezpieczeństwo, a także za wszelkie kwestie podatkowe i ubezpieczeniowe.
Opiekunki zatrudnione na umowę o pracę mają także większą stabilność zatrudnienia. - _ Zdarzały się sytuacje, kiedy musieliśmy wypowiedzieć umowę z klientem, bo doszły do nas sygnały, że nasza pracownica była źle traktowana. W takiej sytuacji staramy się jak najszybciej skierować pokrzywdzoną opiekunkę do kolejnej pracy _- przekonuje Katarzyna Stasica z firmy Promedica24, organizującej pracę opiekunkom.
W analogicznej sytuacji w przypadku samozatrudnienia, opiekunka, jest zmuszona do zerwania umowy i pozostaje praktycznie bez środków do życia.
Jak najwyższa jakość
Kolejny element przemawiający za zatrudnieniem na umowę o pracę to jakość świadczonych usług. Na tym najbardziej zależy rodzinom osób, które wymagają stałej opieki. Opiekunki zatrudniane przez profesjonalne firmy, muszą przejść przez proces rekrutacyjny, dzięki czemu do pracy kierowane są tylko te osoby, które faktycznie posiadają umiejętności niezbędne przy wykonywaniu tego typu pracy.
Osoba samozatrudniona w całości odpowiada za jakość realizacji zlecenia. Ocena prawidłowego wykonania obowiązków należy do zleceniodawcy. Zdarzają się sytuacje, w których opiekunki miesiącami albo w ogóle nie mogą wyegzekwować swoich pieniędzy, bo pracodawca uznał, że dopuściły się zaniedbań lub nadużyć. W przypadku zatrudnienia na umowę o pracę nie ma takiego ryzyka, bo gwarancja wypłaty wynagrodzenia wynika z przepisów Prawa Pracy.
Tekst powstał w oparciu o materiały prasowe firmy Promedica24.