Już od 1 maja wejdzie w życie ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. Nr 228, poz. 2255 z późn. zm.).
Ustawa ta wprowadza nowy katalog świadczeń rodzinnych, zastępując dotychczasowe zasiłki jednym zasiłkiem rodzinnym wraz z siedmioma dodatkami oraz dwoma świadczeniami opiekuńczymi.
Zmieni się także krąg podmiotów uprawnionych do przyznawania i realizacji świadczeń rodzinnych. Docelowo zadania te w całości przejąć ma organ właściwy, czyli wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Nie nastąpi to jednak od razu, w okresach przejściowych trwających od 1 maja br. do 1 września 2006 roku zadania z zakresu świadczeń rodzinnych pełnić będą także inne podmioty, m.in. pracodawcy.
- Jakie świadczenia wypłaca pracodawca?
Pracodawcy nie będą wypłacać wszystkich świadczeń, a jedynie ich część. W okresach przejściowych do kompetencji pracodawców należy realizacja następujących świadczeń:
· zasiłek rodzinny
· dodatek z tytułu urodzenia dziecka
· dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego
· dodatek z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego
· dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
· zasiłek pielęgnacyjny
Natomiast pozostałe świadczenia już od początku wejścia w życie ustawy realizowane będą wyłącznie przez organ właściwy - wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie rodzinne lub otrzymującej świadczenie rodzinne. Dotyczy to w szczególności:
· dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego
· dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania
· dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka
· świadczenia pielęgnacyjnego
- Pracodawcy zwolnieni z realizacji świadczeń rodzinnych
Małe zakłady pracy, zatrudniające na dzień 31 marca 2004 r. nie więcej niż 4 pracowników nie mają obowiązku przyznawania i wypłaty świadczeń rodzinnych. Pracownicy takich zakładów o przyznanie świadczeń rodzinnych, bez względu na ich rodzaj, występować będą bezpośrednio do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
Pozostali pracodawcy, zatrudniający w dniu 31 marca 2004 r. co najmniej 5 pracowników – w okresie od 1 maja 2004 r. do dnia 31 sierpnia 2005 r. przyznają i wypłacają przypisane im świadczenia rodzinne (patrz punkt wyżej).
Pracownicy, którzy ubiegają się o zasiłek rodzinny oraz dodatki do tego zasiłku, wśród których jest choćby jeden z dodatków realizowanych wyłącznie przez organ właściwy (wójta, burmistrza lub prezydenta miasta) – o świadczenia występują nie do pracodawcy, lecz bezpośrednio do tych organów.
Od 1 września 2005 roku rozszerza się krąg pracodawców zwolnionych z realizacji świadczeń rodzinnych. Począwszy od tego dnia a skończywszy na 31 sierpnia 2006 roku pracodawcy zatrudniający na dzień 31 lipca 2005 roku nie więcej niż 19 osób nie mają obowiązku przyznawania i wypłaty świadczeń. Ich dotychczasowe zadania z tego zakresu przejmują organy właściwe.
Od 1 września 2006 roku całość zadań związanych z ustalaniem, przyznawaniem i wypłacaniem tych świadczeń realizować będzie wójt, burmistrz lub prezydent miasta.
- Zmiana pracodawcy
Kto wypłaca świadczenia, gdy pracownik zmienia pracodawcę? Tutaj ustawa wyróżnia dwa przypadki:
· pracownik pobierał świadczenia u poprzedniego pracodawcy
W przypadku, gdy w trakcie pobierania świadczeń rodzinnych pracownik zmieni pracodawcę - realizację świadczeń przejmuje organ właściwy (wójt, burmistrz lub prezydent miasta), nawet jeżeli nowy pracodawca lub zleceniodawca jest zobowiązany do wypłaty świadczeń rodzinnych.
Należy pamiętać iż w przypadku zmiany podmiotu realizującego świadczenia rodzinne obowiązek poinformowania o tym fakcie osoby otrzymującej świadczenie spoczywa na podmiocie dotychczas je realizującym, w tym przypadku na byłym pracodawcy.
Ponadto dotychczasowy pracodawca obowiązany jest do niezwłocznego przekazania wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta posiadanej dokumentacji dotyczącej osoby otrzymującej świadczenia rodzinne. W swoich aktach pracodawca pozostawia jedynie kopie dokumentów (poświadczone przez siebie za zgodność z oryginałem).
· pracownik nie pobierał świadczeń u poprzedniego pracodawcy
Możliwa jest też sytuacja, gdy po wejściu w życie ustawy pracownik postanowi zmienić pracodawcę, u którego nie pobierał świadczeń. W takim przypadku nowy pracodawca przyznaje i wypłaca świadczenia rodzinne, oczywiście jedynie te, na które zezwalają przepisy ustawy (patrz pkt 1)
- Zmiany w drukach ZUS
W związku z wejściem w życie omawianych przepisów zmianie ulegnie także sposób wypełniania imiennego raportu miesięcznego o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach ZUS RCA.
Bez zmian pozostaje sposób wykazywania kwot zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych. Zmiany pojawią się przy wykazywaniu kwot dodatków do zasiłku rodzinnego.
I tak, począwszy od dokumentów rozliczeniowych sporządzanych za maj 2004 r., w formularzu ZUS RCA w bloku III.C pole 03, którego opis brzmi "kwota wypłaconego zasiłku wychowawczego", należy wykazać kwoty wypłaconych dodatków do zasiłku rodzinnego:
· dodatki z tytułu urodzenia dziecka
· kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego
· rozpoczęcia roku szkolnego
· podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania
Ponadto w formularzu ZUS RCA blok III.C pole 03 należy wykazać także kwoty zasiłków wychowawczych wypłaconych za okres do 30 kwietnia 2004 r.
Dla ubezpieczonych o kodach tytułu ubezpieczenia rozpoczynających się cyframi: 0411, 0412, 0417, 0418, 0421, 0422, 0424 i 0425 oraz 1310, 1321 i 1322, którym płatnik składek wypłaca za okres po 30 kwietnia 2004 r. zasiłki rodzinne oraz przysługujące do zasiłków rodzinnych dodatki, w raporcie ZUS RCA powinien być wypełniony dodatkowy blok zawierający informację o wypłaconych kwotach dodatków do zasiłku rodzinnego.
Dla tych ubezpieczonych nie zmieniają się zasady dotyczące wykazywania w raportach ZUS RCA składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych.
Kwoty zasiłków rodzinnych i dodatków do tego zasiłku wypłaconych przez płatnika składek osobie pobierającej zasiłek macierzyński nie mogą być wykazywane z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającego się cyframi 1240, lecz z kodem tytułu ubezpieczenia, z którego osoba ta nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego, tj. rozpoczynającego się cyframi 0110, 0111, 0120, 0310.
Przypominamy, iż od maja należy używać wyłącznie nowego programu PŁATNIK 6.02.001. Nowa wersja tego programu uwzględnia już opisane zmiany.