Gdy pomiędzy małżonkami istnieje małżeńska wspólność majątkowa, małżonek-przedsiębiorca nie zawsze może prowadzić interesy bez zaangażowania i wiedzy współmałżonka. Przepisy regulują sytuacje, w których małżonek do dokonania danej czynności prawnej - również gdy jest ona związana z prowadzoną działalnością gospodarczą - potrzebuje zgody współmałżonka, w przeciwnym razie dokonane czynności są nieważne.
Jak wynika z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, wyrażenie zgody przez małżonka drugiemu małżonkowi jest niezbędne przy:
- - czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia nieruchomości lub użytkowania wieczystego, jak również prowadzącej do oddania nieruchomości do używania lub pobierania z niej pożytków;
- - czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia prawa rzeczowego, którego przedmiotem jest budynek lub lokal;
- - czynności prawnej prowadzącej do zbycia, obciążenia, odpłatnego nabycia i wydzierżawienia gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa;
- - darowiźnie z majątku wspólnego, z wyjątkiem drobnych darowizn zwyczajowo przyjętych.
Małżonek - przedsiębiorca musi zatem uzyskać zgodę współmałżonka, na dokonanie wszelkich czynności prawnych polegających na odpłatnym i nieodpłatnym zbyciu lub odpłatnym nabyciu własności (lub użytkowania wieczystego - w tym jego ustanowieniu) nieruchomości, w tym zawarciu umowy zobowiązującej do przeniesienia własności np. umowa przedwstępna sprzedaży, jak i umowy przenoszącej własność, w tym zawartej w celu wniesienia nieruchomości jako wkład rzeczowy do spółki cywilnej i spółki prawa handlowego.
Zgody współmałżonka wymagają również czynności prawne, w których małżonek obciąża nieruchomość lub prawo użytkowania wieczystego wykorzystywane w prowadzeniu działalności gospodarczej. Chodzi tu o ustanowienie na takiej nieruchomości ograniczonych praw rzeczowych, jak np. hipoteka, użytkowanie, służebności gruntowe (droga konieczna), ale także najem, użyczenie czy dzierżawa nieruchomości.
Podobnie sytuacja kształtuje się w zakresie wymogu uzyskania oświadczenia o wyrażeniu zgody przez współmałżonka na dokonanie czynności prawnej przez drugiego małżonka przedsiębiorcę, gdy przedmiotem czynności jest zbycie, obciążenie, odpłatne nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu (mieszkalnego, użytkowego), gdy małżonek - przedsiębiorca chce je kupić/sprzedać, obciążyć hipoteką (jeśli ma ustanowioną księgę wieczystą), jak również gdy małżonek chce zbyć/nabyć odpłatnie inne ograniczone prawa rzeczowe obciążające budynek lub lokal, m.in. użytkowanie tegoż lokalu lub budynku.
Także przy transakcjach, których przedmiotem jest przedsiębiorstwo, np. jego sprzedaż, wydzierżawienie, obciążenie na rzecz osoby trzeciej czy wniesienie do spółki cywilnej lub spółki prawa handlowego przez małżonka, będącego formalnie właścicielem tegoż przedsiębiorstwa, niezbędna jest zgoda współmałżonka.
Nie można wykluczyć, że przedsiębiorca zdecyduje się na dokonanie w ramach prowadzonej działalności określonej darowizny. Wtedy, o ile jest ona dokonywana z majątku osobistego małżonka lub można ją ocenić jako drobną darowiznę zwyczajowo przyjętą w danych relacjach, nie wymaga ona zgody współmałżonka.
Małżonek przy wyrażeniu zgody na dokonanie przez drugiego małżonka danej czynności prawnej, nie musi znać wszystkich szczegółów tejże czynności. Jego zgoda nie musi bowiem obejmować dokładnej treści czynności prawnej, powinno jednak z niej wynikać, że małżonek wyrażający zgodę ma świadomość co do charakteru i przedmiotu czynności oraz akceptuje dokonanie jej przez drugiego małżonka. Jednocześnie, nie ma potrzeby, by oświadczenie o wyrażeniu zgody skierowane było do drugiej strony czynności prawnej (kontrahenta małżonka - przedsiębiorcy). Co do zasady winno być ono skierowane do małżonka dokonującego czynności prawnej. Pamiętać bowiem należy, że współmałżonek poprzez wyrażenie zgody na dokonanie przez małżonka - przedsiębiorcę danej czynności prawnej, nie staje się stroną tejże czynności prawnej.
Zgoda małżonka - kiedy i na jakich zasadach?
Najlepiej, by zgoda na ww. czynności prawne udzielona została przez małżonka najpóźniej z chwilą dokonania tejże czynności. Jeżeli powyższe nie nastąpi, wtedy małżonek zamiast złożenia oświadczenia o wyrażeniu zgody na czynność prawną drugiego małżonka, powinien złożyć oświadczenie woli o potwierdzeniu tejże czynności.
Forma oświadczenia, w którym małżonek zgadza się na dokonanie danej czynności prawnej przez drugiego małżonka, musi być zbieżna z formą samej czynności prawnej. Zatem np. zgoda na wszelkie czynności, dla których przepisy przewidują wymóg aktu notarialnego, również będzie musiała być wyrażona w formie aktu notarialnego.
W przypadku, gdy istnieją wątpliwości, czy i kiedy małżonek wyrazi zgodę na dokonanie zaplanowanej czynności prawnej, drugi małżonek może wyznaczyć mu odpowiedni termin do potwierdzenia umowy. Po upływie tego terminu, brak potwierdzenia należy traktować jako odmowę wyrażenia zgody przez małżonka na dokonanie czynności. Jednocześnie, gdy małżonek odmawia wyrażenia zgody na dokonanie przez drugiego małżonka określonej czynności prawnej, jak również, gdy porozumienie z tym małżonkiem napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, zgody takiej może udzielić również sąd.
Skutkiem dokonania czynności prawnej przez małżonka bez wymaganej zgody współmałżonka będzie nieważność samej czynności prawnej.
1. [ ( http://static1.money.pl/i/h/52/m328756.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/zarzadzanie/artykul/spadly-nastroje-w-firmach-winne-deflacja-i,63,0,1758527.html#utm_source=money.pl&utm_medium=referral&utm_term=redakcja&utm_campaign=box-podobne) Spadły nastroje w firmach. Kiedy poprawa? 2. [ ( http://static1.money.pl/i/h/144/m333456.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/prawo/artykul/refundacja-skladek-dla-niepelnosprawnych,41,0,1746473.html#utm_source=money.pl&utm_medium=referral&utm_term=redakcja&utm_campaign=box-podobne) Dobre wieści dla niepełnosprawnych z firmą 3. [ (
http://static1.money.pl/i/h/197/m316101.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/prawo/artykul/rejestracja-spolki-przez-internet-nowe-formy,249,0,1709049.html#utm_source=money.pl&utm_medium=referral&utm_term=redakcja&utm_campaign=box-podobne) Te spółki możesz zarejestrować przez sieć 4. [ ( http://static1.money.pl/i/h/191/m328639.jpg ) ] (http://msp.money.pl/wiadomosci/prawo/artykul/jak-rozliczyc-dotacje-z-urzedu-pracy-na,244,0,1696500.html#utm_source=money.pl&utm_medium=referral&utm_term=redakcja&utm_campaign=box-podobne) Jak rozliczyć dotację na start firmy z PUP?