Zapis windykacyjny to rozporządzenie wpisywane do testamentu. Pozwala on na to, by spadkobierca testamentowy lub ustawowy nabył przedmiot zapisu w momencie śmierci spadkodawcy.
Forma zapisu windykacyjnego
Zapis windykacyjny może być przygotowany tylko w formie aktu notarialnego w testamencie. Jeśli testament sporządzony jest w formie urzędowej, ustnej albo własnoręcznej, to można podzielić wyłącznie całość lub część spadku na jedną lub kilka osób. Nie da się wtedy wskazać określonych rzeczy, które mają być przekazane.
Żeby zapis windykacyjny był poprawny, trzeba oznaczyć konkretnie rzeczy, które mają być przekazane. Mogą to być ruchomości, prawa majątkowe, przedsiębiorstwo itd.
Jeśli do zapisu windykacyjnego dodano jakieś warunki, to w momencie śmierci stają się one nieistniejące. Spadkobierca i tak może otrzymać rzecz, która została dla niego przeznaczona w testamencie. W takiej sytuacji mamy do czynienia z jednym wyjątkiem. Jeśli z testamentu wynika, że zapis nie byłby uczyniony, gdyby nie konkretne zastrzeżenie, to zapis windykacyjny ma taki skutek, jakby był zwykłym zapisem.
Czy można odrzucić długi ze spadku?
Jeśli spadkodawca pozostawił po sobie długi, to osoby, których dotyczy zapis windykacyjny, ponoszą też odpowiedzialność za nie. Oczywiście, jeśli nie odrzucą spadku. Odpowiedzialność liczona jest jednak proporcjonalnie do tego, co zostało przysposobione. Zapisobierca nie musi płacić wyższej kwoty, niż wynosi wartość majątku.
Prawa zapisobiercy
Osoba, której dotyczy zapis windykacyjny, ma prawo wystąpić o wydanie postanowienia, że spadek został nabyty. Żeby dopełnić formalności nie trzeba żadnych zezwoleń ani upoważnienia. Wystarczy tylko dopilnować terminów, które muszą upłynąć od śmierci spadkodawcy.
Żeby wszczęto postępowanie o zmianę spadku, odpowiedni wniosek może złożyć każdy, który jest tym zainteresowany. W czasie tego postępowania zapisobierca windykacyjny jest uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, które się odbywa.
Nieważność zapisu windykacyjnego
Zapis windykacyjny staje się nieważny, jeśli rzecz, która została przekazana zapisobiercy, jest sprzedana. Spadkodawca ma prawo obracać wszystkim, co do niego zależy. To prawo nie może zostać mu odebrane. Zapis windykacyjny nie będzie w całości skuteczny, jeśli ustanawia się dla zapisobiercy użytkowanie wieczyste lub służebność.
Jeśli spadkodawca pominął w testamencie osoby, które są uprawnione do tego, żeby otrzymać zachowek, to zapisobierca windykacyjny musi go wypłacić. W takim przypadku dolicza się zapis windykacyjny do spadku. Uprawniony do zapisu może domagać się wartości, która jest potrzebna do tego, żeby uzupełnić zachowek, jeśli spadkodawca zapłacił mniej. Zapisobierca windykacyjny może zapłacić wyłącznie taką sumę, dzięki której wzbogacił się poprzez przyjęcie zapisu. Sytuacja wygląda inaczej gdy to zapisobiercy należy się zachowek. Odpowiedzialność w takim momencie spoczywa na uprawnionych, ale tylko do kwoty, która jest nadwyżką przekraczającą zachowek.