| Znak Towarowy Wspólnoty Europejskiej 1. Informacje ogólne Znaki towarowe – czyli marki - otaczają nas. W nowoczesnej gospodarce konkurencyjnej przedsiębiorcy starają się za wszelką cenę utrwalić się w pamięci klienta. Dobrze wypromowana marka może mieć ogromną wartość. Najbardziej sławne znaki towarowe międzynarodowych koncernów (Coca-cola, McDonnald’s, Mars) mogą mieć wartość liczoną w dziesiątkach milionów dolarów. Rośnie zatem rola ich prawnej ochrony. Także mali i średni przedsiębiorcy powinni być świadomi możliwości ochrony i nazwy przedsiębiorstwa lub nazw produktów. Niniejszy artykuł stanowi prezentację szczególnej formy ochrony znaku dostępnej w Unii Europejskiej. System europejskiego znaku towarowego pozwala na uzyskanie pojedynczej rejestracji znaku towarowego ważnej na wszystkie kraje Wspólnoty Europejskiej. Obecnie jest to 15 państw. Z chwilą rozszerzenia Wspólnoty, wszystkie obecnie zarejestrowane znaki będą ważne na terytorium nowych krajów członkowskich, łącznie z Polską. Od czasu powstania wspólnotowego znaku towarowego do końca roku 2001 zgłoszonych zostało prawie 250.000 wniosków o rejestrację. Większość z nich pochodzi od firm z krajów Wspólnoty; największym krajem spoza UE rejestrującym znak towarowy, są Stany Zjednoczone. Do tej chwili jedynie 53 zgłoszenia (0,02%) pochodziły z Polski. Zlokalizowane w Alicante w Hiszpanii Biuro do Spraw Harmonizacji na Rynku Wewnętrznym (ang. Office for Harmonization in the Internal Market w skrócie OHIM) przyjmuje zgłoszenia znaków wspólnotowych od roku 1996. Znak wspólnotowy stanowi podstawowe narzędzie harmonizacji prawa znaków towarowych we Wspólnocie Europejskiej. Rozporządzenie o znaku wspólnotowym (Council Regulation 40/94 of 20 December 1993 on the Community trade mark) pozwala na uzyskanie, w wyniku przejścia jednej procedury, w celu uzyskania jednolitego prawa obejmującego całość terytorium wspólnoty. Jednolity charakter znaku wspólnotowego jest jego najistotniejszą cechą i rodzi szereg konsekwencji. Przykładowo, oznacza on brak możliwości sprzedaży prawa do znaku w pojedynczym kraju. Ponadto, przeszkoda uniemożliwiająca rejestrację w jedynym kraju, skutkuje niemożnością udzielenia prawa w całości na wszystkie pozostałe państwa. Istnienie takiej ponadnarodowej instytucji wspólnotowej pozwala na wykształcenie praktyki orzeczniczej odnośnie ważności znaków na poziomie wspólnotowym. Wpływa ona istotnie na praktykę państw członkowskich. Harmonizujący efekt orzecznictwa OHIM jest wzmacniany przez wprowadzoną w państwach członkowskich Dyrektywę o znakach towarowych (Council Directive of 21 December 1988 to approximate the laws of the Member States relating to trade marks (89/104/EEC). Postanowienia tej dyrektywy pokrywają się z odpowiednimi przepisami rozporządzenia o znaku wspólnotowym. Wspólny jest także, zarówno dla dyrektywy, jak i rozporządzenia ostateczny organ odwoławczy. W sprawach rozstrzyganych na podstawie prawa krajowego stanowiącego implementację dyrektywy organem rozstrzygającym spory co do interpretacji ujednoliconych przepisów jest Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS). Odbywa się to w procedurze pytań prawnych zadawanych przez sąd krajowy. Sądy krajowe, rozpatrujące spór co do wykładni przepisu stanowiącego wykonanie postanowień dyrektywy, maja możliwość lub obowiązek, jeżeli są sądem, od którego nie przysługuje dalszy środek odwoławczy, zadania pytania prawnego do ETS. Natomiast w procedurze rejestracyjnej europejskiego znaku towarowego, ETS stanowi ostateczną instancję odwoławczą w zakresie wykładni przepisów rozporządzenia. 2. Procedura rejestracji Procedura rejestracji przedstawiona jest na poniższym
schematycznym rysunku: Zgłoszenie Zgłoszenie znaku wspólnotowego może być dokonane bezpośrednio w OHIM albo w Urzędzie Patentowym kraju członkowskiego. Postępowanie może być prowadzone w jednym z 5 oficjalnych języków biura: angielskim, francuskim, niemieckim, hiszpańskim i włoskim. Spośród tych 5 języków zgłaszający wybiera jeden, jako drugi język może podać dowolny spośród języków obowiązujących we Wspólnocie (obecnie 11). Badanie OHIM sprawdza poprawność dokumentacji zgłoszeniowej oraz prowadzi badanie czy znak spełnia warunki, aby móc funkcjonować w obrocie jako znak towarowy. Terminy, które informują o rodzaju towaru, jego ilości, jakości, itp., powinny być dostępne dla każdego przedsiębiorcy. Nie mogą więc podlegać rejestracji na rzecz pojedynczej osoby. Szczególny problem występuje w przypadku znaków stanowiących formę przestrzenną towaru (np. butelka Coca-coli). Nie powinno dojść do zawłaszczenia kształtu, który mogą w dobrej wierze chcieć używać inni przedsiębiorcy na rynku. Problem ten określany jest mianem zdolności odróżniającej znaku towarowego. Co do zasady, orzecznictwo OHIM jest w tym zakresie liberalne. Można wskazać następujące przykłady znaków zarejestrowanych lub odrzuconych, dla których problem stanowiła zdolność odróżniająca: 1. Znaki słowne:
2. Znaki przestrzenne:
Jak wynika z jednolitego charakteru znaku wspólnotowego warunek zdolności odróżniającej musi być spełniony dla wszystkich krajów i dla wszystkich języków Wspólnoty. Poszukiwanie OHIM prowadzi poszukiwanie wśród wcześniejszych zgłoszeń znaków wspólnotowych w celu znalezienia znaków podobnych. Ponadto zgłoszenia są przesyłane do Urzędów krajów członkowskich, które zgodziły się prowadzić takie poszukiwania. Są to wszystkie kraje Wspólnoty za wyjątkiem Niemiec, Francji i Włoch. Wyniki poszukiwań są przesyłane do zgłaszającego, jednakże OHIM nie posiada kompetencji do odmówienia rejestracji na podstawie podobieństwa zgłoszenia do znaku wcześniejszego. Uwzględnieniu interesów uprawnionych z praw wcześniejszych służy instytucja sprzeciwu. Sprzeciw Po badaniu formalnym zgłoszenie jest publikowane w celu umożliwienia osobom trzecim złożenia sprzeciwu. Sprzeciw musi zostać wniesiony w ciągu 3 miesięcy od publikacji w jednym z dwóch języków zgłoszenia stanowiącym język urzędowy OHIM (o ile strony nie porozumieją się co do użycia innego języka). Sprzeciw może być oparty jedynie na wcześniejszym prawie do znaku towarowego na terenie Wspólnoty przysługującym wnoszącemu sprzeciw. Jeżeli osoba trzecia stoi na stanowisku, że opublikowany znak nie posiada np. zdolności odróżniającej może jedynie zgłosić swoje uwagi w nadziei, że zostaną uwzględnione z urzędu. W innym wypadku zmuszona jest czekać na rejestrację i złożyć wniosek o jej unieważnienie. Rozporządzenie wskazuje następującą listę praw stanowiących „wcześniejsze prawo do znaku towarowego”:
Rozporządzenie wskazuje następujące możliwe podstawy odmowy rejestracji
ze względu na prawa wcześniejsze:
Jak wynika z jednolitego charakteru znaku wspólnotowego, przeszkoda w postaci wcześniejszego prawa w pojedynczym państwie (np. w Portugalii) skutkuje odmową rejestracji znaku wspólnotowego na wszystkie państwa. Starszeństwo (seniority) i konwersja znaków wspólnotowych Starszeństwo (senioriy) pozwala na włączenie do znaku wspólnotowego posiadanych przez uprawnionego identycznych rejestracji krajowych. Ujednolica to portfel posiadanych praw i pozwala na ich łatwiejszy nadzór i wykonywanie. Konwersja daje możliwość przejścia ze znaku wspólnotowego, który z jakichś powodów okazał się nieważny, na szereg znaków krajowych, w tych państwach, gdzie przeszkoda nieważności nie występuje. Ochrona znaku wspólnotowego Właściwe do rozpatrywania spraw o naruszenie znaków wspólnotowych są specjalnie do tego celu wyznaczone przez państwa członkowskie tzw. "Sądy znaków wspólnotowych". Jest to zazwyczaj jeden lub dwa sądy w pojedynczym kraju, co pozwala na specjalizację i ujednolicenie orzecznictwa. Sądy te stosują przede wszystkim przepisy Rozporządzenia. Działają jednakże w ramach systemu prawnego danego państwa i na podstawie lokalnej procedury. Powództwo o naruszenie można wnieść w kraju siedziby pozwanego lub w miejscu popełnienia naruszenia. Przed pojedynczym sądem istnieje możliwość uzyskania orzeczenia zakazującego używania znaku w całej wspólnocie. Konsekwencje rozszerzenia Wspólnoty Przystąpienie Polski do Wspólnoty Europejskiej będzie miało bardzo istotne konsekwencje w zakresie znaków towarowych. Z dniem przystąpienia wszystkie prawa ochronne na znaki wspólnotowe zostaną automatycznie rozszerzone na Polskę. Nie będzie wymagana żadna dodatkowa publikacja, tłumaczenie zarejestrowanych znaków na język polski, lub inna czynność administracyjna. Uprawniony do znaku wspólnotowego będzie mógł wykonywać na terenie Polski swoje prawo, zgodnie z zasadami omówionymi wcześniej ,od chwili przystąpienia do UE. Od tej ogólnej zasady istnieje kilka wyjątków.
Marek Łazewski źródło:
 |
