Czy syndyk jest podatnikiem oraz czy zasądzone przez sąd zaliczkowe oraz ostateczne wynagrodzenie za czynności syndyka jest wynagrodzeniem tzw. "netto" /nie zawierającym podatku VAT/, czy tzw. "brutto" /z wliczonym podatkiem VAT/?

sygnatura: A1-P/Int/4408/8/05

autor: Izba Skarbowa w Poznaniu Ośrodek Zamiejscowy w Kaliszu

data: 2005-08-12

D E C Y Z J A

Na podstawie art. 14b § 5 pkt 1 ustawy z dnia 29.08.1997r. - Ordynacja podatkowa (tekst jednolity Dz.U. z 2005r. nr 8, poz. 60) po rozpatrzeniu zażalenia na postanowienie Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kaliszu nr PP/443-32/13/05 z dnia 27.05.2005r. stanowiące interpretację co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w indywidualnej sprawie podatnika dotyczącej podstawy opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności syndyka

- Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu odmawia zmiany zaskarżonego postanowienia organu I instancji.

U Z A S A D N I E N I E

Wnioskiem z dnia 22.02.2005r. podatniczka zwróciła się do Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kaliszu o dokonanie interpretacji prawa podatkowego w kwestii czy zasądzone przez sąd zaliczkowe oraz ostateczne wynagrodzenie za czynności syndyka jest wynagrodzeniem tzw. "netto" /nie zawierającym podatku VAT/, czy tzw. "brutto" /z wliczonym podatkiem VAT/. W ocenie podatnika zasądzone wynagrodzenie jest wynagrodzeniem "netto", do którego należałoby doliczyć podatek od towarów i usług obciążający masę upadłości.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kaliszu postanowieniem nr PP/443-32/13/05 z dnia 27.05.2005r. uznał stanowisko podatnika za nieprawidłowe. Organ I instancji wskazał na art. 8 ust. 1 oraz art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 - ze zm.) jako podstawę prawną opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności syndyka na zasadach ogólnych.

Naczelnik Pierwszego Urzędu Skarbowego w Kaliszu powołał się na zapis art. 29 ust. 1 w/w ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.

Organ I instancji uznał, że w rozumieniu w/w normy prawnej podstawę opodatkowania czynności wykonywanych przez syndyka na zlecenie sądu, stanowi całość przyznanego postanowieniem sądu wynagrodzenia pomniejszona o kwotę podatku VAT. Zatem zasądzone przez sąd wynagrodzenie jest wynagrodzeniem "brutto", co oznacza, że z otrzymanego wynagrodzenia podatnik winien obliczyć należny podatek VAT tzw. rachunkiem "w stu".

Strona nie zgadzając się ze stanowiskiem zajętym w postanowieniu organu I instancji dnia 06.06.2005r. złożyła zażalenie na w/w postanowienie, wnosząc o zmianę zaskarżonego postanowienia i uznanie stanowiska podatnika za prawidłowe wobec zarzuconej błędnej oceny stanu faktycznego i prawnego.

Skarżąca w zażaleniu podnosi, że syndyk nie prowadzi samodzielnej działalności gospodarczej w rozumieniu w/w ustawy o podatku od towarów i usług, albowiem prawie każda jego czynność faktyczna i prawna wymaga zgody sędziego-komisarza, rady wierzycieli lub zgromadzenia wierzycieli, a brak zgody w/w organów może powodować bezwzględną nieważność czynności przez niego dokonanych. Wystarczającą przesłanką samodzielności nie może być okoliczność, iż sąd nie ponosi odpowiedzialności za czynności syndyka. Wobec powyższego czynności syndyka powinny być wyłączone z opodatkowania podatkiem VAT. Podatnik wywodzi również, że ustawa o podatku od towarów i usług nie wymienia expressis verbis syndyków jako podmiotów obowiązanych do zapłaty podatku VAT. Stanowisko, iż czynności syndyka podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług zajął Minister Finansów w interpretacji nr PP10-812-1022/04/MR/3545 z dnia 30.12.2004r.

Strona uważa, że gdyby przyjąć zasadność opodatkowania wynagrodzenia syndyka, to podatek VAT winien obciążać masę upadłości a nie syndyka, który wówczas doliczałby 22% podatku do otrzymanego wynagrodzenia.

Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu rozpatrując przedmiotową sprawę zważył, co następuje;

Przedmiot opodatkowania podatkiem od towarów i usług reguluje przepis art. 5 w/w ustawy o podatku od towarów i usług. Zgodnie z ust. 1 pkt 1 w/w przepisu opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, co wynika z zapisu art. 7 ust. 1 w/w ustawy o podatku od towarów i usług. Przez świadczenie usług, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się w myśl art. 8 ust. 1 w/w ustawy o podatku od towarów i usług - każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Biorąc pod uwagę wyżej przedstawione ustawowe definicje pojęć dostawy towarów oraz świadczenia usług - należy uznać, że czynności syndyka wykonywane w granicach wyznaczonych przez ustawę z dnia 28.02.2003r. - prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, poz. 535 - ze zm.) wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt 3 w/w ustawy o podatku od towarów i usług, z mocy którego świadczenie usług ma miejsce również, gdy jest dokonywane zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Zakres podmiotowy opodatkowania podatkiem od towarów i usług określa art. 15 ust. 1 w/w ustawy o podatku od towarów i usług stanowiący, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Z brzmienia art. 15 ust. 2 w/w ustawy o podatku od towarów wynika, że działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców ..., a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Zatem czynności wykonywane przez syndyka należy uznać za działania mieszczące się w pojęciu "działalność gospodarcza" w rozumieniu w/w ustawy o podatku od towarów i usług.

Kwestię samodzielności wykonywania przez syndyka czynności w postępowaniu upadłościowym należy rozważyć w kontekście art. 15 ust. 3 pkt 3 w/w ustawy o podatku od towarów i usług regulującego, że za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności, z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity Dz.U. z 2000r. nr 14, poz. 176 - ze zm.), jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności - w brzmieniu obowiązującym do dnia 01.06.2005r. /zmiana w/w przepisu, która weszła w życie z dniem 01.06.2005r. nie ma wpływu na interpretację dokonaną w zaskarżonym postanowieniu/.

Zgodnie z art. 51 ust. 1 pkt 6 w/w ustawy - prawo upadłościowe i naprawcze wyznaczenie syndyka następuje w postanowieniu sądu o ogłoszeniu upadłości. Zatem to sąd powierza syndykowi pełnienie określonych funkcji w postępowaniu upadłościowym, których zakres precyzuje ustawa - prawo upadłościowe i naprawcze.

Wobec czego przychody uzyskiwane przez syndyka należy kwalifikować jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, wskazane w art. 13 pkt 6 w/w ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych tj. przychody osób, którym organ władzy lub administracji państwowej albo samorządowej, sąd lub prokurator, na podstawie właściwych przepisów, zlecił wykonanie określonych czynności.

Wskazany w art. 15 ust. 3 pkt 3 w/w ustawy o podatku od towarów i usług stosunek prawny pomiędzy sądem a syndykiem co do warunków wykonania czynności przez syndyka, wynagrodzenia i odpowiedzialności sądu należy rozpatrzyć w oparciu o przepisy w/w ustawy - prawo upadłościowe i naprawcze.

Odnośnie warunków wykonywania czynności przez syndyka, przyznać należy, że niewątpliwie przy pełnieniu swojej funkcji syndyk podlega ustawie, a najważniejsze decyzje obowiązany jest konsultować z sędzią-komisarzem i radą wierzycieli, jednakże w podstawowym i zasadniczym zakresie wykonywania swoich obowiązków jest w pełni samodzielny.

Zasady wynagradzania syndyka określone zostały w art. 162 - 167 w/w ustawy - prawo upadłościowe i naprawcze. Z powyższych przepisów wynika, że syndyk ma prawo do wynagrodzenia za swoje czynności odpowiadającego wykonanej pracy - art. 162 ust. 1. O wynagrodzeniu i zwrocie poniesionych wydatków syndyka orzeka sąd na jego wniosek - art. 164 ust. 1. Ostateczną wysokość wynagrodzenia ustala sąd po zatwierdzeniu sprawozdania syndyka z jego działalności, biorąc pod uwagę zakres oraz efekty dokonanych przez niego czynności - art. 165 ust. 2. Wynagrodzenie syndyka pokrywane jest z masy upadłości.

Kwestię odpowiedzialności za działania syndyka regulują przepisy w/w ustawy - prawo upadłościowe i naprawcze. W myśl art. 160 ust. 1 tej ustawy w sprawach dotyczących masy upadłości syndyk dokonuje czynności na rachunek upadłego, lecz w imieniu własnym. Syndyk nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w sprawach dotyczących masy upadłości, o czym stanowi art. 160 ust. 2 w/w ustawy - prawo upadłościowe i naprawcze. Zatem ryzyko ekonomiczne wszelkich czynności prawnych syndyka - które jest jednym z zasadniczych kryteriów decydujących o prowadzeniu działalności w sposób samodzielny - ponosi masa upadłości. Jak wynika z art. 160 ust. 3 w/w ustawy - prawo upadłościowe i naprawcze - syndyk odpowiada za szkodę wyrządzoną na skutek nienależytego wykonywania swoich obowiązków.

Z powyższego wynika, że sąd powołuje syndyka i orzeka o jego wynagrodzeniu. Nie pokrywa jednak kosztów wynagrodzenia i nie ponosi odpowiedzialności ani za podjęte przez niego czynności, ani za szkody wyrządzone przez nienależyte wykonywanie obowiązków przez syndyka.

Przedstawione regulacje prawne dają podstawę do stwierdzenia, że sąd nie jest zatem związany z syndykiem prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny, jaki istnieje pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności , o którym mowa w art. 15 ust. 3 pkt 3 w/w ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem czynności dokonywane przez syndyka uznać należy za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą.

Uprawnione jest więc wnioskowanie, że czynności syndyka wykonującego powierzone funkcje w postępowaniu upadłościowym na podstawie postanowienia sądu upadłościowego wypełniają dyspozycję art. 8 ust. 1 pkt 3 oraz art. 15 ust. 1 w/w ustawy o podatku od towarów i usług, w związku z czym podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zaznaczyć należy, że syndyk może korzystać - pod warunkami określonymi w art. 113 w/w ustawy o podatku od towarów i usług - ze zwolnienia podmiotowego od podatku. Stosownie do zapisu art. 113 ust. 1 w/w ustawy o podatku od towarów i usług zwalnia się od podatku podatników, u których wartość sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 10.000 euro. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.

Odnośnie określenia podstawy opodatkowania czynności syndyka, to normą prawną rozstrzygającą to zagadnienie jest art. 29 ust. 1 w/w ustawy o podatku od towarów i usług, zgodnie z którym podstawą opodatkowania jest obrót, z zastrzeżeniem ust. 2-22, art. 30-32, art. 119 oraz art. 120 ust. 4, /które nie mają zastosowania w sprawie/. Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy.

Kwotą należną z tytułu sprzedaży, o której mowa w w/w przepisie jest wynagrodzenie syndyka, bowiem zgodnie z art. 2 pkt 22 w/w ustawy o podatku od towarów i usług przez sprzedaż rozumie się m.in. również odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Zatem wypełniając dyspozycję w/cyt. art. 29 ust. 1, aby ustalić podstawę opodatkowania czynności syndyka należy otrzymane wynagrodzenia pomniejszyć o kwotę należnego podatku.

Uwzględniając powyższe, stwierdzić należy, że syndyk wnioskując do sądu o należne wynagrodzenie uprawniony jest uwzględnić we wnioskowanej kwocie wynagrodzenia również kwotę podatku od towarów i usług.

Biorąc pod uwagę stan faktyczny przedstawiony we wniosku pytającego oraz przepisy obowiązujące w zakresie podatku od towarów i usług - Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu uznał, że zażalenie podatnika nie zasługuje na uwzględnienie - wobec czego należało orzec, jak w sentencji niniejszej decyzji.

Decyzja niniejsza jest ostateczna.