- dotyczy opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności adwokata wykonywanych z urzędu.

sygnatura: PP/4407-005-4/05

autor: Izba Skarbowa w Olsztynie

data: 2005-03-30

DECYZJA

Dyrektor Izby Skarbowej w Olsztynie działając na podstawie art. 14b § 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60), po rozpatrzeniu zażalenia z dnia 7.02.2005 r. na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Olsztynie z dnia 28.01.2005 r., znak: US IV/I/443-22/05 w sprawie udzielenia pisemnej interpretacji w przedmiocie opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności adwokata wykonywanych z urzędu

odmawia zmiany przedmiotowego postanowienia.

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Naczelnik Urzędu Skarbowego w Olsztynie działając na podstawie art. 14a § 1 i § 4 Ordynacji podatkowej nie podzielił poglądu Strony, iż czynności wykonywane przez adwokata na zlecenie sądu w zakresie udzielania pomocy prawnej z urzędu podlegają na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) wyłączeniu z opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

W złożonym zażaleniu Strona wnosi o zmianę zaskarżonego postanowienia i uwzględnienie poglądu, że czynności wykonywane przez adwokata na zlecenie sądu w zakresie udzielania pomocy prawnej z urzędu podlegają wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

W uzasadnieniu powyższego Strona podnosi, że art.15 ust. 3 pkt 3 in fine ustawy o podatku od towarów i usług zawiera wymóg "odpowiedzialności zlecającego wykonywanie czynności".

Odpowiedzialność tę należy traktować kompleksowo, a wynika ona z szeregu przepisów regulujących kwestie związane z udziałem obrońcy czy też pełnomocnika w procesie.

Strona podnosi również, iż świadcząc jako adwokat pomoc prawną z urzędu na zlecenie sądu nie jest podatnikiem podatku VAT, ponieważ nie prowadzi w tym zakresie samodzielnie działalności gospodarczej, o której mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Dodatkowo Strona wskazuje, iż stanowisko w przedmiotowej sprawie zajęła Izba Skarbowa w Gdańsku w piśmie z dnia 28 lipca 2004 r., znak: PI/005-917/04/CIP/01, stwierdzając, że wobec wyłączenia zawartego w art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, świadczenie przez adwokata na zlecenie sądu usług w zakresie pomocy prawnej z urzędu nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 tej ustawy i nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, co oznacza, że świadczący ww. usługi adwokat nie jest w tym zakresie podatnikiem podatku od towarów i usług w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług.

Dyrektor Izby Skarbowej rozpatrując przedmiotowe zażalenie, zważył co następuje.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów oraz odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również świadczenia usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa, co wynika z brzmienia art. 8 ust. 1 pkt 3 tej ustawy. Tym samym sam fakt wykonywania pewnych czynności z nakazu władzy, np. sądu nie jest kryterium do uznania, że świadczenie nie jest wykonywane niezależnie.

Z treści art. 15 ust. 1 i 2 ww. ustawy o podatku od towarów i usług wynika, że podatnikami podatku od towarów i usług są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności, która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą nie uznaje się czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-8 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.), jeżeli z tytułu wykonywania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami, tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności, co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności. Zatem osoba fizyczna wykonująca czynności w ww. okolicznościach nie jest uznawana, zgodnie z art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. za podatnika podatku od towarów i usług.

Jednakże aby uznać, że dana czynność - zaliczana do wymienionych w punktach od 2 do 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - nie podlega ustawie, musi ona być wykonana po spełnieniu łącznie wszystkich warunków określonych przepisem art. 15 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług. Jednym z nich jest odpowiedzialność zlecającego wykonanie tych czynności.

W myśl art. 78 § 1 ustawy z dnia 6.06.1997 r. Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) sąd, na żądanie oskarżonego, który nie ma obrońcy z wyboru, wyznacza obrońcę z urzędu do osobistego udzielenia pomocy prawnej. Brak jest jednak, w tym zakresie, tak daleko idącej ingerencji sądu, by można mówić o przyjęciu przezeń odpowiedzialności za działania obrońcy.

Wobec powyższego nie zasługuje na uwzględnienia argument zażalenia, iż czynności wykonywane przez adwokata z urzędu na zlecenie sądu podlegają wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, bowiem stosunek prawny jaki powstaje pomiędzy sądem (Skarbem Państwa) zlecającym wykonanie określonych czynności adwokatowi z urzędu jest tego rodzaju, iż określone są warunki wykonywania tych czynności, a powstały stosunek prawny obejmuje również odpowiedzialność zlecającego wykonanie tych czynności.

Z powołanych przez Podatnika przepisów - art. 7 ust. 1 i art. 28 Prawa o adwokaturze oraz art. 79 § 4 i art. 81 § 2 Kodeksu postępowania karnego wynika, że powierzenie adwokatowi tzw. obrony czy też reprezentacji z urzędu ma charakter zlecenia, od którego adwokat może się uwolnić tylko po spełnieniu warunków określonych przepisami prawa, oraz że w czasie wykonywania obowiązków zawodowych adwokat korzysta z ochrony prawnej podobnie jak sędzia i prokurator. Przepisy te jednak nie wskazują na to, że sąd ponosi odpowiedzialność za działania obrońcy z urzędu.

Należy podkreślić, że sąd odpowiada za wydany wyrok oraz za zapewnienie np. oskarżonemu prawa do obrony, natomiast nie ma w przedmiotowej sprawie tożsamości czynności sądu i adwokata, których odbiorcą jest uczestnik postępowania sądowego tj. osoba korzystająca z pomocy prawnej.

Brak jest podstaw do wyłączenia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług czynności wykonywanych przez adwokata z urzędu na zlecenie sądu także z tego względu, że ustawa o podatku od towarów i usług oraz akty wykonawcze nie zawierają odrębnych regulacji dla tego typu szczególnych stosunków prawnych, nawiązanych pomiędzy adwokatem w wyniku przyznania stronie postępowania prawa do bezpłatnej pomocy prawnej przez sądy, ani w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu świadczenia tego typu usług.

Zatem, jak powyżej stwierdzono, czynności wykonywane przez adwokata na zlecenie sądu w zakresie udzielania pomocy prawnej z urzędu nie podlegają wyłączeniu z opodatkowania na podstawie art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług, z uwagi na to, że niespełniony został jeden z warunków określonych tym przepisem, czyli odpowiedzialność zlecającego za działania zleceniobiorcy.

W zażaleniu na przedmiotowe postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Olsztynie Strona wskazała, iż odmienne stanowisko niż te, które zostało wyrażone w ww. postanowieniu, zajęła Izba Skarbowa w Gdańsku. Organ odwoławczy stwierdza jednakże, iż stosownie do art. 14b § 1 i § 2 interpretacja (...) nie jest wiążąca dla podatnika, płatnika lub inkasenta. Jeżeli jednak podatnik, płatnik lub inkasent zastosowali się do tej interpretacji, organ nie może wydać decyzji określającej lub ustalającej ich zobowiązanie podatkowe bez zmiany lub uchylenia postanowienia, o którym mowa w art. 14a § 4, jeżeli taka decyzja byłaby niezgodna z interpretacją zawartą w tym postanowieniu. Interpretacja, o której mowa w art. 14a § 1, jest wiążąca dla organów podatkowych i organów kontroli skarbowej właściwych dla wnioskodawcy i może zostać zmieniona albo uchylona wyłącznie w drodze decyzji, w trybie określonym w § 5.

Biorąc pod uwagę powyższe Dyrektor Izby Skarbowej w Olsztynie nie znalazł podstaw do uchylenia zaskarżonego postanowienia i orzekł jak w sentencji.

Decyzja niniejsza jest ostateczna w toku postępowania podatkowego. W przypadku stwierdzenia, że decyzja narusza prawo, Stronie przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie. Skargę wnosi się w dwóch egzemplarzach za pośrednictwem Dyrektora Izby Skarbowej w Olsztynie w terminie 30 dni od doręczenia decyzji.