Opodatkowanie przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości przysługującego jednostce samorządu terytorialnego na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie.

sygnatura: ILPP1/443-648/08-2/BP

autor: Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

data: 2008-09-26

Wniosek ORD-IN: [ 582 kB]

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Starostwa Powiatowego, przedstawione we wniosku z dnia 23 czerwca 2008 r. (data wpływu: 30 czerwca 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości przysługującego jednostce samorządu terytorialnego na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 30 czerwca 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości przysługującego jednostce samorządu terytorialnego na rzecz Skarbu Państwa w zamian za odszkodowanie.

W przedmiotowym wniosku został przedstawiony następujący stan faktyczny.

Na podstawie decyzji Wojewody Dolnośląskiego znak SP.2.MR.DK-3.7724-144/07 w oparciu o art. 14 ust. 1, ust. 3 i ust. 4 w zw. z art. 18 oraz art. 23 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. Nr 80, poz. 721 ze zm.) oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 220, poz. 1601 ze zm.), stwierdzono nabycie z mocy prawa, z dniem 10 stycznia 2006 r., przez Skarb Państwa, prawa własności części nieruchomości należącej dotychczas do Powiatu, ustalono odszkodowanie za odjęcie prawa własności nieruchomości oraz stwierdzono, że wypłata odszkodowania na rzecz Powiatu powinna być dokonana przez Dyrektora Generalnego Dróg Krajowych i Autostrad.

W związku z powyższym zadano następujące pytania:

1. Czy wynikająca z decyzji administracyjnej czynność przeniesienia prawa własności nieruchomości przysługującego jednemu podmiotowi publicznemu (Powiat) na rzecz innego podmiotu publicznego (Skarb Państwa) jest działalnością gospodarczą...
2. Czy powyższa czynność powoduje konieczność zapłaty podatku VAT przez Powiat...

Zdaniem Wnioskodawcy, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług oraz uregulowania prawne wynikające z Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L Nr 347) nie powstaje obowiązek zapłaty podatku /AT. Co do zasady, zgodnie z. art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług, przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Przy czym pojecie działalności gospodarczej obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. W opinii Wnioskodawcy do ustalenia, czy opisana transakcja podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, istotnym jest określenie, czy w tym konkretnym przypadku można stwierdzić, że jednostka samorządu terytorialnego (Powiat) prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

Z art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (t .j. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592) wynika, że Powiat nie może prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza zadania o charakterze użyteczności publicznej. Konstrukcja czynności /AT w rozumieniu art. 9 Dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, oparta o kryteria charakteru podmiotu dokonującego dostawy, powoduje, że podatek VAT ma zastosowanie wyłącznie do transakcji związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą. Z powołanego przepisu wynika, że system podatku od wartości dodanej powinien z założenia dotyczyć obrotu ,,profesjonalnego", a nie transakcji nie związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Powiat nie dokonuje bowiem ciągłej, w celach zarobkowych, sprzedaży gruntów, noszącej znamiona działalności gospodarczej. W tym konkretnym przypadku ,,zbycie gruntów" nie ma charakteru sprzedaży ciągłej w celach zarobkowych, z woli właściciela. Zgodnie z art. 13 Dyrektywy podmiot posiadający status podatnika może w określonych transakcjach występować jako podmiot niespełniający tych kryteriów. Przeciwny wniosek byłby nieuprawniony zważywszy na konstrukcję cytowanego przepisu Dyrektywy. W konsekwencji należy uznać, że Powiat może w określonych sytuacjach dokonać transakcji, nawet odpłatnej, która jednak nie spowoduje opodatkowania podatkiem VAT - brak znamion prowadzenia działalności gospodarczej.

Podatnikiem podatku VAT jest ten, kto dokonuje czynności handlu, produkcji, świadczenia usługi również wtedy, gdy czynność taka dokonywana jest przez niego jednorazowo, lecz w taki sposób, że wyraźnie wynika z niej zamiar handlu, produkcji, świadczenia usługi, tj. obiektywny zamiar prowadzenia takiej działalności. W analizowanym przypadku taki zamiar nie występuje - nie nastąpiłoby zbycie (przekazanie prawa własności) bez decyzji Wojewody.

W opinii Wnioskodawcy z powyższych uwag wynika, że przekazanie towaru przez jeden organ publiczny innemu organowi publicznemu nie powinno wywoływać skutków podatkowych w podatku VAT. Cechą podatku VAT jest ekwiwalentność, co oznacza, że stosownie do art. 167 VI Dyrektywy, podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT w toku działalności gospodarczej, co gwarantuje neutralność podatku VAT. Skoro zatem Skarb Państwa nie wykonuje żadnych czynności na rzecz Powiatu, a jedynie realizuje swoje kompetencje z zakresu władzy publicznej, należy uznać, że Powiat nie prowadzi działalności gospodarczej. W tym przypadku nie ma sytuacji obrotu gospodarczego w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług, z którym podatek od wartości dodanej jest związany. W konsekwencji przeniesienie prawa własności nie ma nic wspólnego z obrotem gospodarczym podlegającym podatkowi VAT. Przeniesienie majątku między organami administracji rządowej i samorządowej dokonywane w celu realizacji zadań publicznych nie powinno być traktowane jako obrót gospodarczy opodatkowany podatkiem VAT.

Według Wnioskodawcy przedstawione stanowisko wydaję się znajdować potwierdzenie w uchwale NSA w składzie siedmiu sędziów z dnia 8 października 2007 r., sygn. akt l FPS 2/07.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego stanu faktycznego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.), opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają:

1. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju;
2. eksport towarów;
3. import towarów;
4. wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
5. wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Według art. 2 pkt 6 cyt. ustawy, przez towary rozumie się rzeczy ruchome, wszelkie postacie energii, budynki i budowle lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty.

Z art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy wynika, że przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie.

Nie każda czynność stanowiąca dostawę towarów podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Aby dana czynność była opodatkowana tym podatkiem musi być wykonana przez podatnika.

W myśl art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Działalność gospodarcza - stosownie do art. 15 ust. 2 cyt. ustawy - obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania czynności w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Wprowadzenie definicji podatnika najpierw w VI Dyrektywie 77/388/EWG Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji przepisów Państw Członkowskich dotyczących podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz. Urz. UE L 145), a następnie w Dyrektywie 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L Nr 347) było niezbędne do określenia zakresu opodatkowania podatkiem od wartości dodanej. Z preambuły do Dyrektywy 2006/112/WE wynika, że aby zagwarantować większą neutralność podatku termin ,,podatnik" należy zdefiniować w taki sposób, aby państwa członkowskie mogły uwzględnić osoby, które okazjonalnie dokonują transakcji.

Przepis art. 9 ust. 1 akapit 1 Dyrektywy 2006/112/WE (art. 4 ust. 1 VI Dyrektywy) stanowi, że ,,podatnikiem" jest każda osoba prowadzącą samodzielnie w dowolnym miejscu jakąkolwiek działalność gospodarczą, bez względu na cel czy też rezultaty takiej działalności. Przepis art. 9 ust. 1 akapit 2 Dyrektywy 2006/112/WE stanowi, że ,,działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, włącznie z górnictwem, działalnością rolniczą i wykonywaniem wolnych zawodów lub uznanych za takie. Za działalność gospodarczą uznaje się w szczególności wykorzystywanie, w sposób ciągły, majątku rzeczowego lub wartości niematerialnych w celu uzyskania z tego tytułu dochodu".

Na mocy art. 12 ust. 1 Dyrektywy 2006/112/WE państwa członkowskie mogą również uznać za podatnika każdego, kto okazjonalnie dokonuje transakcji związanej z działalnością, o której mowa w art. 9 ust. 1 akapit 2, w szczególności jednej z następujących transakcji:

1. dostawa działek budowlanych lub części budynku oraz związanego z nim gruntu, przed pierwszym zasiedleniem;
2. dostawa terenu budowlanego.

Z porównania uregulowań zawartych w prawie krajowym oraz w prawie wspólnotowym wynika, że przepisy polskiej ustawy o podatku od towarów i usług stanowią powielenie przepisów VI Dyrektywy uzupełnione o zapis dotyczący ,,zamiaru wykonywania czynności w sposób częstotliwy" wyprowadzony z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Konieczność implementacji przepisów prawa wspólnotowego do polskiej ustawy o podatku od towarów i usług wymusiła również odrębne określenie statusu organów władzy publicznej. I tak na podstawie art. 15 ust. 6 ww. ustawy, nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Z przytoczonego przepisu wynika, że organy władzy publicznej oraz urzędy obsługujące te organy działają w charakterze podatników tylko wtedy, gdy:

• wykonują czynności, które nie mieszczą się w ramach ich zadań albo
• wykonują czynności, które wprawdzie mieszczą się w ramach ich zadań, jednak są wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych.

Zgodnie z § 8 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 27 kwietnia 2004 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 97, poz. 970 ze zm.) jednostki samorządu terytorialnego korzystają ze zwolnienia przedmiotowego w zakresie czynności związanych z wykonywaniem zadań publicznych nałożonych odrębnymi przepisami, wykonywanych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Według art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 220, poz. 1601 ze zm.) do nieruchomości objętych decyzjami o ustaleniu lokalizacji drogi krajowej, wydanymi na podstawie dotychczasowych przepisów, stosuje się przepisy rozdziału 3 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych w jego dotychczasowym brzmieniu.

W myśl art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg krajowych (Dz. U. Nr 80, poz. 721) w brzmieniu obowiązującym do dnia 15 grudnia 2006 r. nieruchomości przeznaczone na pasy drogowe, stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego, stają się własnością Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji drogi dotycząca tych nieruchomości stała się ostateczna. Stosownie do ust. 3 powołanego przepisu, za nieruchomości, o których mowa w ust. 1, jednostkom samorządu terytorialnego przysługuje odszkodowanie ustalone według zasad obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości. Następnie Wojewoda, w drodze decyzji, stwierdza nabycie przez Skarb Państwa własności nieruchomości, o której mowa w ust. 1, oraz ustala odszkodowanie (art. 14 ust. 4 cyt. ustawy).

Z opisu stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę wynika, że z dniem 10 stycznia 2006 r. nastąpiło przeniesienie z mocy prawa prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie. We wskazanych okolicznościach ma miejsce dostawa towaru, a odszkodowanie stanowi wynagrodzenie, czyniąc wspomnianą czynność faktycznie odpłatną.

W analizowanym przypadku w roli organu władzy publicznej występuje wojewoda, a nie Wnioskodawca. Przy przeniesieniu z mocy prawa prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa Powiat nie realizuje ani zadań własnych, ani zadań zleconych (co Powiatowi jako jednostce samorządu terytorialnego dawałoby możliwość skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego na mocy § 8 ust. 1 pkt 13 rozporządzenia w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług). W braku jakichkolwiek podstaw do odmiennego traktowania jednostki samorządu terytorialnego oraz pozostałych uczestników obrotu prawnego, należy uznać, że Wnioskodawca dokonuje dostawy towaru w rozumieniu art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od towarów i usług jako podatnik podatku VAT.

Powołana przez Wnioskodawcę uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego w składzie siedmiu sędziów z dnia 8 października 2007 r. sygn. akt I FPS 2/07 zawiera rozstrzygnięcie, że przeniesienie prawa własności rzeczy na rzecz Skarbu Państwa w zamian za zaległości podatkowe z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT na gruncie ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 11, poz. 50 ze zm.), a więc nie odnosi się do przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego oraz stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Reasumując, przeniesienie w zamian za odszkodowanie z mocy prawa prawa własności nieruchomości przysługującego Powiatowi na rzecz Skarbu Państwa mieści się w ramach działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług i jako odpłatna dostawa towarów podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

Interpretacja dotyczy zaistniałego stanu faktycznego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie zaistnienia zdarzenia w przedstawionym stanie faktycznym.

Ponadto informuje się, że w zakresie opodatkowania przeniesienia z mocy prawa prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie stwierdzonego decyzjami Wojewody Dolnośląskiego znak SP.2.MR.DK-3.7724-146/07 oraz znak SP.2.MR.DK-3.7724-146/1/07 w dniu 26 września 2008 r. zostały wydane interpretacje indywidualne odpowiednio znak ILPP1/443-648/08-3/BP oraz znak ILPP1/443-648/08-4/BP.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, ul. Jasna 2/4, 00-013 Warszawa po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Nadmienia się, iż zgodnie z § 1 pkt 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 28 sierpnia 2008 r. w sprawie przekazania rozpoznawania innym wojewódzkim sądom administracyjnym niektórych spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych, Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (Dz. U. Nr 163, poz. 1016), rozpoznawanie spraw z zakresu działania ministra właściwego do spraw finansów publicznych dotyczących wydawania w indywidualnych sprawach pisemnych interpretacji przepisów prawa podatkowego (interpretacje indywidualne), o których mowa w art. 14b ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.), przekazuje się wojewódzkim sądom administracyjnym, na których obszarze właściwości strona skarżąca zamieszkuje lub ma siedzibę. Powyższe rozporządzenie, zgodnie z § 3, wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, tj. z dniem 11 października 2008 r.

W związku z powyższym informuje się, że jeżeli skarga na niniejszą interpretację będzie składana po dniu 10 października 2008 r., właściwym do jej rozpoznania będzie Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław.

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Referencje