Kodeks pracy
Rozdział II Ochrona wynagrodzenia za pracę
Art. 84.
Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego prawa
na inną osobę.
Art. 85.
§ 1. Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu,
w stałym i ustalonym z góry terminie.
§ 2. Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie
po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych
10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.
§ 3. Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym
od pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu poprzedzającym.
§ 4. Składniki wynagrodzenia za pracę, przysługujące pracownikowi za okresy
dłuższe niż jeden miesiąc, wypłaca się z dołu w terminach określonych w przepisach
prawa pracy.
§ 5. Pracodawca, na żądanie pracownika, jest obowiązany udostępnić do wglądu
dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego wynagrodzenie.
Art. 86.
§ 1. Pracodawca jest obowiązany wypłacać wynagrodzenie w miejscu, terminie
i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa pracy.
§ 2. Wypłaty wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej; częściowe spełnienie
wynagrodzenia w innej formie niż pieniężna jest dopuszczalne tylko wówczas,
gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy pracy.
§ 3. Obowiązek wypłacenia wynagrodzenia może być spełniony w inny sposób niż
do rąk pracownika, jeżeli tak stanowi układ zbiorowy pracy lub pracownik uprzednio
wyrazi na to zgodę na piśmie.
Art. 87.
§ 1. Z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne
oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają potrąceniu
tylko następujące należności:
1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń
alimentacyjnych,
2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych
niż świadczenia alimentacyjne,
3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
4) kary pieniężne przewidziane w art. 108.
§ 2. Potrąceń dokonuje się w kolejności podanej w § 1.
§ 3. Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:
1) w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości trzech piątych
wynagrodzenia,
2) w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych
- do wysokości połowy wynagrodzenia.
§ 4. Potrącenia, o których mowa w § 1 pkt 2 i 3, nie mogą w sumie przekraczać
połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami, o których mowa w § 1 pkt 1 -
trzech piątych wynagrodzenia. Niezależnie od tych potrąceń kary pieniężne potrąca
się w granicach określonych w art. 108.
§ 5. Nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne
oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce
bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do
pełnej wysokości.
§ 6. skreślony
§ 7. Z wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone
w poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik
nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
§ 8. Potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są
wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, dokonuje
się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki wynagrodzenia.
Art. 871.
§ 1. Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
1) minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów,
przysługującego pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu
składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób
fizycznych - przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych
na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
2) 75% wynagrodzenia określonego w pkt 1 - przy potrącaniu zaliczek pieniężnych
udzielonych pracownikowi,
3) 90% wynagrodzenia określonego w pkt 1 - przy potrącaniu kar pieniężnych
przewidzianych w art. 108.
§ 2. Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwoty
określone w § 1 ulegają zmniejszeniu proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy.
Art. 88.
§ 1. Przy zachowaniu zasad określonych w art. 87 potrąceń na zaspokojenie świadczeń
alimentacyjnych pracodawca dokonuje również bez postępowania egzekucyjnego,
z wyjątkiem przypadków gdy:
1) świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli,
a łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie wszystkich
należności alimentacyjnych,
2) wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub administracyjnej.
§ 2. Potrąceń, o których mowa w § 1, pracodawca dokonuje na wniosek wierzyciela
na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego.
Art. 89.
skreślony.
Art. 90.
W sprawach nie unormowanych w art. 87 i 88 stosuje się odpowiednio przepisy
kodeksu postępowania cywilnego i przepisy o egzekucji administracyjnej świadczeń
pieniężnych.
Art. 91.
§ 1. Należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 mogą być potrącane z
wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.
§ 2. W przypadkach określonych w § 1 wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia
za pracę w wysokości:
1) określonej w art. 871 § 1 pkt 1 - przy potrącaniu należności na rzecz pracodawcy,
2) 80 % kwoty określonej w art. 871 § 1 pkt 1 - przy potrącaniu innych należności
niż określone w pkt 1.
**Niniejsza ustawa dokonuje w zakresie swojej regulacji wdrożenia następujących
dyrektyw Wspólnot Europejskich:
- dyrektywy 83/477/EWG z
dnia 19 września 1983 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem
związanym z narażeniem na działanie azbestu w miejscu pracy (druga
dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 8 dyrektywy 80/1107/EWG) (Dz.
Urz. WE L 263 z 24.09.1983, z późn. zm.),
- dyrektywy 86/188/EWG z
dnia 12 maja 1986 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem
związanym z narażeniem na działanie hałasu w miejscu pracy (Dz. Urz.
WE L 137 z 24.05.1986),
- dyrektywy 89/391/EWG z
dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie wprowadzenia środków w celu poprawy
bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w miejscu pracy (Dz. Urz. WE
L 183 z 29.06.1989),
- dyrektywy 89/654/EWG z
dnia 30 listopada 1989 r. dotyczącej minimalnych wymagań w dziedzinie
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy (pierwsza dyrektywa
szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.
Urz. WE L 393 z 30.12.1989),
- dyrektywy 89/655/EWG z
dnia 30 listopada 1989 r. dotyczącej minimalnych wymagań w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny użytkowania sprzętu roboczego przez pracowników
podczas pracy (druga dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust.
1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 393 z 30.12.1989, z późn. zm.),
- dyrektywy 89/656/EWG z
dnia 30 listopada 1989 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników korzystających z wyposażenia
ochrony osobistej (trzecia dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art.
16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 393 z 30.12.1989),
- dyrektywy 90/269/EWG z
dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących ochrony
zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przemieszczania ciężarów
w przypadku możliwości wystąpienia zagrożenia, zwłaszcza urazów kręgosłupa
pracowników (czwarta szczegółowa dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust.
1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 156 z 21.06.1990),
- dyrektywy 90/270/EWG z
dnia 29 maja 1990 r. w sprawie minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory
ekranowe (piąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1
dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 156 z 21.06.1990),
- dyrektywy 90/394/EWG z
dnia 28 czerwca 1990 r. w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem
dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych podczas
pracy (szósta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy
89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 196 z 26.07.1990, z późn. zm.),
- dyrektywy 91/322/EWG z
dnia 29 maja 1991 r. w sprawie ustalenia indykatywnych wartości granicznych
w wykonaniu dyrektywy 80/1107/EWG w sprawie ochrony pracowników przed
ryzykiem związanym z narażeniem na działanie czynników chemicznych,
fizycznych i biologicznych w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 177 z 05.07.1991),
- dyrektywy 91/383/EWG z
dnia 25 czerwca 1991 r. uzupełniającej środki mające wspierać poprawę
bezpieczeństwa i zdrowia w pracy pracowników pozostających w stosunku
pracy na czas określony lub w czasowym stosunku pracy (Dz. Urz. WE
L 206 z 29.07.1991),
- dyrektywy 91/533/EWG z
dnia 14 października 1991 r. w sprawie obowiązku pracodawcy dotyczącym
informowania pracowników o warunkach stosowanych do umowy lub stosunku
pracy (Dz. Urz. WE L 288 z 08.07.1992),
- dyrektywy 92/57/EWG z
dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie wprowadzenia w życie minimalnych
wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscach tymczasowych
lub ruchomych budów (ósma dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art.
16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 245 z 26.08.1992),
- dyrektywy 92/58/EWG z
dnia 24 czerwca 1992 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących
znaków bezpieczeństwa i/lub zdrowia w miejscu pracy (dziewiąta dyrektywa
szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.
Urz. WE L 245 z 26.08.1992),
- dyrektywy 92/85/EWG z
dnia 19 października 1992 r. w sprawie wprowadzenia środków służących
wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic
w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły i pracownic karmiących
piersią (dziesiąta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust.
1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 348 z 28.11.1992),
- dyrektywy 93/104/WE z
dnia 23 listopada 1993 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji
czasu pracy (Dz. Urz. WE L 307 z 13.12.1993),
- dyrektywy 94/33/WE z dnia
22 czerwca 1994 r. w sprawie ochrony pracy osób młodych (Dz. Urz.
WE L 216 z 20.08.1994),
- dyrektywy 96/34/WE z dnia
3 czerwca 1996 r. w sprawie Porozumienia ramowego dotyczącego urlopu
rodzicielskiego zawartego przez Europejską Unię Konfederacji Przemysłowych
i Pracodawców /UNICE/, Europejskie Centrum Przedsiębiorstw Publicznych
/CEEP/ oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych /ETUC/ (Dz.
Urz. WE L 145 z 19.06.1996),
- dyrektywy 96/71/WE z dnia
16 grudnia 1996 r. dotyczącej delegowania pracowników w ramach świadczenia
usług (Dz. Urz. WE L 18 z 21.01.1997),
- dyrektywy 97/80/WE z dnia
15 grudnia 1997 r. dotyczącej ciężaru dowodu w sprawach dyskryminacji
ze względu na płeć (Dz. Urz. WE L 14 z 20.01.1998),
- dyrektywy 98/24/WE z dnia
7 kwietnia 1998 r. w sprawie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników
przed ryzykiem związanym z czynnikami chemicznymi w miejscu pracy
(czternasta dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy
89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 131 z 05.05.1998),
- dyrektywy 99/70//WE z
dnia 28 czerwca 1999 r. dotyczącej Porozumienia ramowego w sprawie
pracy na czas określony, zawartego przez Europejską Unię Konfederacji
Przemysłowych i Pracodawców (UNICE), Europejskie Centrum Przedsiębiorstw
Publicznych (CEEP) oraz Europejską Konfederację Związków Zawodowych
(ETUC) (Dz. Urz. WE L 175 z 10.07.1999),
- dyrektywy 1999/92/WE z
dnia 16 grudnia 1999 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników zatrudnionych na stanowiskach
pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (piętnasta dyrektywa
szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.
Urz. WE L 23 z 28.01.2000),
- dyrektywy 2000/34/WE z
dnia 22 czerwca 2000 r. zmieniającej dyrektywę 93/104/WE dotyczącą
niektórych aspektów organizacji czasu pracy w celu objęcia sektorów
i działalności wyłączonej z tej dyrektywy (Dz. Urz. WE L 195 z 01.08.2000),
- dyrektywy 2000/39/WE z
dnia 8 czerwca 2000 r. ustanawiającej pierwszą listę indykatywnych
wartości granicznych narażenia na czynniki zewnętrzne podczas pracy
- w związku z wykonaniem dyrektywy Rady 98/24/WE w sprawie ochrony
zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym ze środkami
chemicznymi w miejscu pracy (Dz. Urz. WE L 142 z 16.06.2000),
- dyrektywy 2000/43/WE z
dnia 29 czerwca 2000 r. wprowadzającej w życie zasadę równego traktowania
osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz. Urz. WE L
180 z 19.07.2000),
- dyrektywy 2000/54/WE z
dnia 18 września 2000 r. w sprawie ochrony pracowników przed ryzykiem
związanym z narażeniem na działanie czynników biologicznych w miejscu
pracy (siódma dyrektywa szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy
89/391/EWG) (Dz. Urz. WE L 262 z 17.10.2000),
- dyrektywy 2000/78/WE z
dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego
traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. WE L 303 z 02.12.2000),
- dyrektywy 2002/44/WE z
dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony
zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko
spowodowane czynnikami fizycznymi (wibracji) (szesnasta dyrektywa
szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.
Urz. WE L 177 z 6.07.2002),
- dyrektywy 2003/10/WE z
dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony
zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko
spowodowane czynnikami fizycznymi (hałasem) (siedemnasta dyrektywa
szczegółowa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG) (Dz.
Urz. WE L 42 z 15.02.2003).
Dane dotyczące ogłoszenia aktów prawa Unii Europejskiej, zamieszczone
w niniejszej ustawie - z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską
członkostwa w Unii Europejskiej - dotyczą ogłoszenia tych aktów w
Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej - wydanie specjalne.