Czy w wyniku realizacji ugody na powyższych warunkach, zawartej w formie aktu notarialnego, ciąży na współwłaścicielach nieruchomości obowiązek zapłaty podatku dochodowego?

sygnatura: ILPB2/415-683/08-2/AJ

autor: Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu

data: 2009-01-15

Wniosek ORD-IN: [ 453 kB]

INTERPRETACJA INDYWIDUALNA

Na podstawie art. 14b § 1 i § 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) oraz § 2 i § 6 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie upoważnienia do wydawania interpretacji przepisów prawa podatkowego (Dz. U. Nr 112, poz. 770 ze zm.) Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu działając w imieniu Ministra Finansów stwierdza, że stanowisko Pana, przedstawione we wniosku z dnia 21 października 2008 r. (data wpływu 24 października 2008 r.) o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wynagrodzenia za ustanowienie bezterminowego prawa użytkowania nieruchomości oraz opodatkowania wynagrodzenia otrzymanego za bezumowne korzystanie z nieruchomości - jest nieprawidłowe.

UZASADNIENIE

W dniu 24 października 2008 r. został złożony ww. wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku dochodowego od osób fizycznych w zakresie opodatkowania wynagrodzenia za ustanowienie bezterminowego prawa użytkowania nieruchomości oraz opodatkowania wynagrodzenia otrzymanego za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe.

Wnioskodawca wspólnie z bratem są właścicielami działki nr X/5 położonej w P(...). Działka została nabyta przez Zainteresowanego i Jego brata w drodze dziedziczenia po matce zmarłej w 1983 roku.

Nieruchomość ta przecięta jest magistralą wodociągową o średnicy 1000 mm, która została wybudowana bez zgody właścicieli, prawdopodobnie w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia. Właścicielem ww. magistrali wodociągowej jest Spółka Akcyjna, będąca podmiotem zaopatrującym w wodę miasto P(...). Spółka proponuje uregulowanie stanu prawnego istniejącej sytuacji poprzez zawarcie ugody ze współwłaścicielami nieruchomości, polegającej na ustanowieniu przez współwłaścicieli nieruchomości na rzecz Spółki bezterminowego prawa użytkowania na przedmiotowej działce, w związku z jej zajęciem w części przez magistralę wodociągową o średnicy 1000 mm.

Warunki ugody są następujące:

Wykonywanie powyższego prawa użytkowania Strony ograniczają do:

• korzystania przez Spółkę z pasa gruntu o powierzchni 203 m² na działce X/5, to jest pasa gruntu leżącego bezpośrednio nad magistralą wraz z obustronną 8-metrową strefą ochronną (tj. o łącznej szerokości 17 m) - które to korzystanie polegać będzie na utrzymaniu wymienionej magistrali wodociągowej oraz przesyle za jej pośrednictwem wody.
• w celu niezakłóconego wykonywania przedmiotowego prawa użytkowania, współwłaściciele zobowiązują się do niewykonywania wszelkiej zabudowy stałej bądź tymczasowej oraz do nie sadzenia drzew w pasie gruntu, o którym mowa wyżej.
• Spółka zobowiązuje się do zapłaty współwłaścicielom z tytułu ustanowienia prawa użytkowania na działce X/5 jednorazowego wynagrodzenia w wysokości 100.000 zł.
• na całkowite zaspokojenie roszczeń współwłaścicieli z tytułu bezumownego korzystania z działki X/5 w okresie 10 lat do dnia złożenia oświadczenia w formie aktu notarialnego o ustanowieniu prawa użytkowania Spółka zapłaci współwłaścicielom wynagrodzenie w wysokości 24.600 zł.
• współwłaściciele zgodnie oświadczają, że wynagrodzenie, o którym mowa wyżej całkowicie wyczerpuje wszelkie roszczenia współwłaścicieli z tytułu korzystania przez Spółkę z działki nr X/5.

Wnioskodawca nadmienił, że współwłaściciele nie są płatnikami podatku VAT, a nieruchomość ta nigdy nie była i nie jest składnikiem majątku związanym z pozarolniczą działalnością gospodarczą współwłaścicieli w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych.

Czy w wyniku realizacji ugody na powyższych warunkach, zawartej w formie aktu notarialnego, ciąży na współwłaścicielach nieruchomości obowiązek zapłaty podatku dochodowego...

Zdaniem Wnioskodawcy, określone w ugodzie tzw. jednorazowe wynagrodzenie w wysokości 100.000 zł. za ustanowienie bezterminowego prawa użytkowania jest w rzeczywistości rekompensatą i to tylko częściową, za znaczny ubytek wartości przedmiotowej nieruchomości (zważywszy na ograniczenia wynikające z przeprowadzenia magistrali wodociągowej) i jako takie stanowi odszkodowanie za utratę wartości tego gruntu. Nie ma więc w tym przypadku przysporzenia majątkowego, a więc współwłaściciele nie osiągną z tego tytułu żadnego dochodu, stąd nie powstanie obowiązek zapłaty podatku dochodowego.

Określone w ugodzie wynagrodzenie w wysokości 24.600 zł z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości w okresie 10 lat poprzedzających ustanowienie bezterminowego prawa użytkowania podlega opodatkowaniu zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych albo art. 6 ust. 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, pod warunkiem złożenia oświadczenia zgodnie z art. 9 ust. 4 tejże ustawy.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za nieprawidłowe.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Zatem wszelkie dochody podatnika nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami, z zastrzeżeniem art. 14 - 15, art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9 i 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, art. 19 i art. 20 ust. 3, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Katalog źródeł przychodów został uregulowany w art. 10 ust. 1 ww. ustawy. W myśl pkt 9 do źródeł przychodów zalicza się przychody z innych źródeł. Zgodnie z art. 20 ust. 1 cyt. ustawy, za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12 - 14 i 17 oraz przychody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach.

Sformułowanie "w szczególności" dowodzi, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 ustawy. O przychodzie podatkowym z innych źródeł należy mówić w każdym przypadku, kiedy u podatnika wystąpią realne korzyści majątkowe.

Z przedstawionego we wniosku opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż Wnioskodawca na podstawie ugody z S.A. ma otrzymać wynagrodzenie za ustanowienie bezterminowego prawa użytkowania nieruchomości w wysokości 100.000 zł.

Stosownie do zapisu art. 252 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16, poz. 93 ze zm.) rzecz można obciążyć prawem do jej używania i do pobierania jej pożytków (użytkowanie).

Z uwagi na to, iż w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych brak jest regulacji, które zwalniałyby od podatku ww. wynagrodzenie za ustanowienie bezterminowego prawa użytkowania nieruchomości, przyjąć należy, iż podlega ono opodatkowaniu.

W konsekwencji powyższych przepisów należy stwierdzić, iż otrzymane przez Wnioskodawcę na podstawie podpisanej ugody wynagrodzenie za ustanowienie bezterminowego prawa użytkowania nieruchomości stanowić będzie przychód podatnika podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Będzie to przychód ,,z innych źródeł", o których mowa w art. 20 ust. 1 wyżej cytowanej ustawy i należy go wykazać w zeznaniu za rok podatkowy, w którym zostanie Wnioskodawcy wypłacone wynagrodzenie.

W odniesieniu do opodatkowania wynagrodzenia otrzymanego za bezumowne korzystanie z nieruchomości stwierdzić należy, co następuje.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy wolne od podatku dochodowego są odszkodowania otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań:

1. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
2. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego wynika, iż na podstawie ugody Wnioskodawca ma otrzymać wynagrodzenie w wysokości 24.600 zł. za bezumowne korzystanie z Jego nieruchomości.

Podstawową przesłanką odpowiedzialności odszkodowawczej jest szkoda. Pojęcie szkody nie zostało zdefiniowane ustawowo. W związku z tym należy zastosować wykładnię językową zgodnie z którą przez szkodę rozumie się uszczerbek, pomniejszenie, utratę zarówno w sferze majątkowej jak i niemajątkowej.

Z przedstawionego opisu zdarzenia przyszłego nie wynika jakoby Wnioskodawca poniósł szkodę i ma otrzymać przedmiotowe świadczenie w związku z poniesioną stratą. Ma On otrzymać natomiast wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości.

Nawet gdyby uznać, że Wnioskodawca ma otrzymać odszkodowanie za bezumowne korzystanie z nieruchomości to najprawdopodobniej obejmowałoby ono spodziewane korzyści z tytułu umowy najmu lub dzierżawy, która zostałaby zawarta, gdyby nieruchomość nie została zajęta. Przepisy prawa przyznają właścicielowi prawo do roszczenia o odszkodowanie, które obejmuje kompensatę utraconych korzyści, jakie właściciel uzyskałby, gdyby rzecz wynajął. Utrata korzyści w szczególności polega na nieuzyskaniu pożytków cywilnych, które rzecz przynosi. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku.

Nawet gdyby więc wynagrodzenie zasądzone na rzecz Wnioskodawcy było w istocie odszkodowaniem to dotyczyłoby ono utraconych korzyści, a tym samym nie podlegało zwolnieniu z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Należy również pokreślić, iż zgodnie ze stanowiskiem utrwalonym zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie prawa - zwolnienia podatkowe stanowią wyłom od zasady powszechności opodatkowania oraz mają charakter przywileju, z którego podatnik ma prawo, a nie obowiązek korzystania; muszą one być zatem interpretowane bez dokonywania wykładni rozszerzającej, a także zawężającej danego przepisu prawa podatkowego. Nadto przy wszelkiej interpretacji przepisów prawa podatkowego i próbach odkodowania zawartych w nich norm prawnych należy posługiwać się przede wszystkim wykładnią językową.

W związku z powyższym należy stwierdzić, iż otrzymane wynagrodzenie będzie stanowić przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym na zasadach ogólnych. Rodzaje źródeł przychodów zostały wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, a wśród nich w pkt 9 ustawodawca zawarł ,,inne źródła".

Zatem, otrzymane wynagrodzenie będzie stanowić przychód ,,z innych źródeł", o których mowa w art. 20 ust. 1 wyżej cytowanej ustawy i należy je wykazać w zeznaniu za rok podatkowy, w którym zostanie Wnioskodawcy wypłacone.

W zakresie zdarzenia przyszłego dotyczącego podatku od towarów i usług zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, ul. Ratajczaka 10/12, 61-815 Poznań po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu - do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach - art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Poznaniu, Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Lesznie, ul. Dekana 6, 64-100 Leszno.

Referencje