Czy w przypadku wzajemnego potrącenia należności przez podmiot polski i zagraniczny ma zastosowanie art. 26, w związku z art. 21 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedno Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), a Spółka zobowiązana jest pobrać 20% podatek od kwoty potrącenia, wynikającej ze zobowiązania wobec podmiotu zagranicznego?

sygnatura: BD-P/423-22/06/Z

autor: Izba Skarbowa w Poznaniu

data: 2006-11-22

W złożonym wniosku z dnia 5 czerwca 2006r. Spółka, powołując się na przepis art. 14a § 1 Ordynacji podatkowej, zwróciła się z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy w przypadku wzajemnego potrącenia należności przez podmiot polski i zagraniczny ma zastosowanie art. 26, w związku z art. 21 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedno Dz. U. z 2000r. Nr 54, poz. 654 ze zm.), a Spółka zobowiązana jest pobrać 20% podatek od kwoty potrącenia, wynikającej ze zobowiązania wobec podmiotu zagranicznego?

Z przedstawionego w piśmie stanu faktycznego wynika, że Spółka ma zobowiązanie wobec podmiotu zagranicznego mającego siedzibę w Austrii z tytułu praw autorskich i jednocześnie należność od tego samego podmiotu. Spółka posiada certyfikat rezydencji podatkowej dokumentujący wskazane miejsce siedziby zagranicznego kontrahenta dla celów podatkowych. Strony umówiły się, że dokonają wzajemnego potrącenia należności.

Uważając zatem, że potrącenie należności nie jest dokonaniem wypłaty, Spółka stwierdza, że stosownie do przepisu art. 26 ust. 1 nie jest obowiązana do pobrania podatku w wysokości określonej w art. 21 ustawy, ponieważ przepis ten wyraźnie stanowi, że osoby prawne i inne podmioty wymienione w tym przepisie, które dokonują wypłat z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 oraz art. 22, są obowiązane jako płatnicy pobierać, z zastrzeżeniem ust. 2, w dniu dokonania wypłaty, zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat.

W tym przypadku nie występuje wypłata i wobec tego, zdaniem Podatnika, nie ma obowiązku potrącenia podatku.

Po rozpatrzeniu wniosku, Naczelnik Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego wydał w dniu 25 sierpnia 2006r. postanowienie nr ZD/406-131/CIT/06, w którym uznał za nieprawidłowy pogląd wyrażony we wniosku.

Na powyższe postanowienie Podatnik wniósł w dniu 19 września 2006r. zażalenie, nie zgadzając się ze stanowiskiem, że dokonanie kompensaty należności w celu zastosowania art. 26 ust. 1 ustawy podatkowej należy traktować tak jak wypłatę należności, i że w konsekwencji występuje w takich przypadkach obowiązek pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego.

Podatnik podnosi wobec zaskarżonego postanowienia następujące zarzuty:

Podatnik zwrócił uwagę, że w wyniku potrącenia nie dochodzi do efektywnej zapłaty dokonanej w pieniądzu. Kompensata, pomimo iż dotyczy zobowiązań do świadczeń tego samego rodzaju, nie prowadzi do ich realizacji, a jedynie do zaliczenia jednej wierzytelności na poczet drugiej. Podatnik uważa więc, że słowo "zapłata" należy, według Słownika Języka Polskiego PWN, rozumieć jako zapłatę w pieniądzu, a nie w jakiejkolwiek formie, np. poprzez kompensatę wzajemnej wierzytelności. Za taką interpretacją tego terminu przemawiać ma również odwołanie się przez ustawodawcę do kursu sprzedaży waluty z dnia zapłaty, stosowanego przez bank, z którego usług korzysta ponoszący koszt. Unormowanie to bowiem znajduje jedynie zastosowanie w przypadku regulowania zobowiązań w pieniądzu. Podatnik zwraca uwagę, że przy innych formach rozliczeń (poza zapłatą w pieniądzach), np. przez wzajemne potrącenia, strony transakcji nie korzystają z usług banków. Spółka wskazuje również na pogląd utrwalający się w orzecznictwie sądów administracyjnych (który przytacza z wyroku wskazanego w zażaleniu), iż cyt.: "Nie można uznać za zapłatę każdego uregulowania należności przez dłużnika. Kompensata, czy świadczenie zamiast wykonania jakiejś czynności są sposobami wykonania zobowiązania, a nie zapłatą". Podatnik powołał się także na postanowienie wydane przez Naczelnika Pierwszego Wielkopolskiego Urzędu Skarbowego, uznającego, że kompensata nie jest płatnością (zapłatą). Nie można zatem, jak argumentuje Spółka, na tle tego samego stanu faktycznego i prawnego, wykazywać różne podejście do słów "dokonują wypłat".

Po przeanalizowaniu przedstawionych przez Podatnika okoliczności faktycznych sprawy, a także treści zaskarżonego postanowienia oraz obowiązujących unormowań prawnych, stwierdzam:

Przepis art. 26 ust. 1 ww. ustawy stanowi, że osoby prawne i jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej oraz będące przedsiębiorcami osoby fizyczne, które dokonują wypłat należności z tytułów wymienionych w art. 21 ust. 1 oraz w art. 22, są obowiązane, jako płatnicy, pobierać, z zastrzeżeniem ust. 2, w dniu dokonania wypłaty, zryczałtowany podatek dochodowy od tych wypłat.

Z przepisu art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, że podatek dochodowy z tytułu uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2, przychodów, z tytułów wymienionych w tym przepisie, w tym z tytułu praw autorskich, ustala się w wysokości 20 % przychodów ( ... ). Zgodnie z treścią ust. 2, przepisy ust. 1 stosuje się z uwzględnieniem umów w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu, których stroną jest Rzeczpospolita Polska.

Stosownie natomiast do przepisu art. 3 ust. 2 ustawy podatkowej, podatnicy jeżeli nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej siedziby lub zarządu, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów, które osiągają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Ze stanu faktycznego przedstawionego przez Podatnika wynika, że rozliczenie finansowe nie miało formy wpłaty określonych znaków pieniężnych, lecz przebiegało bezgotówkowo, poprzez potrącenie wzajemnych wierzytelności. Należałoby zatem, wobec podnoszonej przez Spółkę argumentacji, rozstrzygnąć, czy zastosowanie tej formy zaspokojenia zobowiązania uniemożliwia, jak twierdzi Podatnik, uzyskanie przychodu przez podmioty zagraniczne wskazane w przepisie art. 3 ust. 2 ustawy podatkowej i powstanie obowiązku podatkowego, o którym mowa w art. 26 ust. 1 ustawy podatkowej.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w przywołanym przepisie art. 3 ust. 2 ustawy podatkowej, zagraniczna osoba prawna jest podatnikiem podatku dochodowego od przychodów osiąganych w Polsce z tytułu zawieranych z polskimi podmiotem umów. Ustawa podatkowa wiąże obowiązek podatkowy z osiągnięciem dochodu (przychodu) bez względu na rodzaj źródeł przychodów (art. 7). Źródła przychodu określa ogólnie art. 12 ust. 1. Przepis ten zawiera otwarty katalog świadczeń uznanych za przychody. Przychodami są m. in. otrzymane pieniądze, wartości pieniężne.

Organ podatkowy wskazuje, iż zobowiązanie podatkowe z tytułu uzyskanych przez nierezydentów przychodów (w tym z tytułu praw autorskich), powstaje z mocy prawa i wynika z zaistnienia okoliczności, z którymi przepis prawa wiąże powstanie takiego zobowiązania. Zdarzeniem tym, zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jest osiągnięcie przez podmioty zagraniczne przychodów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, z tytułów wymienionych w art. 21 i 22 ustawy (wypłata należności).

Należy podkreślić, że ustawodawca w przepisach art. 26 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych nie stosuje analizowanego przez Podatnika określenia "zapłata", lecz posługuje się określeniem "wypłata".

W ocenie tutejszego organu podatkowego, powyższe wywody prowadzić muszą do wniosku, że nieuzasadnionym jest przyjęcie, iż tylko świadczenia pieniężne podlegają opodatkowaniu zryczałtowanym podatkiem dochodowym u źródła - stałoby to w jawnej sprzeczności z przepisem art. 3 ust. 2 ustawy podatkowej. Spełnienie świadczenia przez Podatnika w formie potrącenia (bezgotówkowo) nie powoduje bowiem braku powstania przychodu u kontrahenta austriackiego. Potrącenie stanowi substytut spełnienia świadczenia, tj. zapłaty zobowiązania pieniężnego - Podatnik wypełnił zatem zobowiązanie polegające na udostępnieniu środków wierzycielowi z tytułu praw autorskich. Należy więc podzielić stanowisko organu pierwszej instancji, iż wyłączenie obowiązku płatnika z art. 26 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, w sytuacji, gdy należność jest uregulowana bezgotówkowo, prowadziłoby do niezrealizowania założenia ustawodawcy opodatkowania przychodów osób zagranicznych (osiągniętych w Polsce) z tytułów określonych w art. 21 ust. 1 ww. ustawy.

Uwzględniając powyższe, organ odwoławczy stwierdza, że dyspozycja przepisu art. 26 ust. 1 ustawy podatkowej, poprzez wyrażenie "dokonują wypłat należności", obejmuje także uregulowanie zobowiązania w drodze kompensaty.

Powyższa interpretacja przepisów nie skutkuje, wbrew twierdzeniom Podatnika, sprzecznością z wykładnią przepisów dotyczących powstania podatkowych różnic kursowych po stronie kosztów podatkowych (określenie zapłata/wypłata). Ustawodawca, wskazując bowiem sposób obliczania różnic kursowych, nakazał zastosowanie kursów walut banku, z którego usług korzystał podatnik. Termin "zapłata" użyty przy ustalaniu różnic kursowych oznaczać więc musi wyłącznie transfer środków pieniężnych.

Zastosowane w rozliczeniach z kontrahentem austriackim potrącenie (kompensata) jest formą likwidacji istniejącego stosunku prawnego, prowadzącą do umorzenia wzajemnych należności i zobowiązań. W wyniku potrącenia nie dochodzi jednak do efektywnej zapłaty dokonanej w pieniądzu, a zatem ma to tylko takie znaczenie, że ta forma rozliczeń nie prowadzi do powstania różnic kursowych.

Z powyższego wynika, że ustawodawca nie posłużył się terminem zapłata/wypłata w identycznym znaczeniu w art. 26 ust. 1 ustawy podatkowej oraz przepisach dotyczących podatkowych różnic kursowych.

Mając na uwadze powyższe należy w przedmiotowej sprawie zgodzić się ze stanowiskiem organu pierwszej instancji, że kompensata jest prawnie dopuszczoną formą rozliczeń pomiędzy podmiotami gospodarczymi i dla celów zastosowania art. 26 ust. 1 ustawy podatkowej należy traktować tę formę rozliczeń, tak jak wypłatę należności. Przychód powstaje bowiem również przy bezgotówkowej realizacji zobowiązania, jedynie forma świadczenia jest inna. Stąd też we wszystkich tych sytuacjach płatnik powinien pobrać zryczałtowany podatek dochodowy z tytułu praw autorskich, od wartości przysługującej kwoty należności, przyjmując za moment wypłaty, moment dokonania potrącenia.

Niniejsza interpretacja prawa podatkowego została wydana w oparciu o przedstawiony przez Wnioskodawcę stan faktyczny oraz obowiązujący w dniu jej wydania stan prawny.