Czy podlega opodatkowaniu kwota otrzymana na podstwie ugody sądowej zawartej między pracownikiem i byłym pracodawcą?

sygnatura: PBB3-415/9-50/2005

autor: Izba Skarbowa w Katowicach

data: 2005-09-13

Decyzja

Na podstawie art. 14b § 5 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2005 roku Nr 8, poz. 60 ze zm.), po rozpatrzeniu zażalenia z dnia 03 lipca 2005 roku wniesionego przez M. , na postanowienie Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego.....z dnia 10 czerwca 2005 roku znak:... stwierdzające nieprawidłowość stanowiska podatnika, ujętego we wniosku z dnia 27 kwietnia 2005 roku (uzupełnionym pismem z dnia 31 maja 2005 roku), dotyczącego opodatkowania odszkodowania uzyskanego na mocy ugody sądowej - Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach odmawia zmiany i uchylenia zaskarżone-go postanowienia organu pierwszej instancji.

Uzasadnienie

W dniu 29 kwietnia 2005 roku do Naczelnika Drugiego Urzędu Skarbowego ... wpłynął wniosek o udzielenie interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego. Wniosek został uzupełniony pismem z dnia 31 maja 2005 roku.

Ze stanu faktycznego przedstawionego w ww. pismach oraz dołączonych dokumentów wynika, iż w 2001 roku podatnik wystąpił do sądu pracy z pozwem przeciwko byłemu pracodawcy o wypłatę zaległych wynagrodzeń za okres od miesiąca kwietnia 1999 roku do 23 października 2001 roku oraz odszkodowania zgodnie z art. 55 § 1#185; Kodeksu pracy. Pozew obejmował:

- wypłatę różnic w wynagrodzeniu wynikającą z naliczania płac wg Tymczasowego Regulaminu Wynagrodzeń a nie wg Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy (ZUZP),
- odsetki ustawowe od ww. różnic,
- uzupełnienie nagrody jubileuszowej za 25 lat pracy do wysokości wynikającej z "płacy obliczonej wg ZUZP",
- odsetki ustawowe od ww. uzupełnienia,
- wypłatę dwóch nagród rocznych (Barbórek),
- odsetki ustawowe od ww. nagród,
- odszkodowanie za trzymiesięczny okres wypowiedzenia przysługujący na mocy art. art. 55 § 1#185; Kodeksu pracy,
- odsetki ustawowe od ww. odszkodowania,
- odsetki od nieterminowo wypłaconych zaniżonych wynagrodzeń (naliczanych wg Tymczasowego Regulaminu Wynagrodzeń),
- odsetki od ww. odsetek.

W dniu 09 grudnia 2004 roku przed Sądem Okręgowym w .... Wydział VIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych na rozprawie o wynagrodzenie za pracę została zawarta ugoda pomiędzy podatnikiem a przedstawicielami byłego pracodawcy. Z zawartej ugody wynika, iż strona pozwana zobowiązuje się wypłacić podatnikowi - w trzech ratach płatnych do 31 stycznia, 31 marca i 31 maja 2005 roku - łączną kwotę 50.000 zł tytułem wszelkich roszczeń objętych tym procesem z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat; kwota ta nie obejmuje roszczenia, które zostało wyłączone z tegoż proce-su do odrębnego rozpoznania, tj. odszkodowania uregulowanego w art. 55 § 1#185; Kodeksu pracy.

Zdaniem podatnika powyższa kwota, otrzymana na mocy ugody sądowej nie jest wynagrodzeniem ze stosunku pracy lecz stanowi formę odszkodowania za niezgodne z prawem odstąpienie pracodawcy od stosowania Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy i jako taka winna podlegać zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dodatkowo podatnik wyjaśnia, iż z powyższej kwoty nie jest możliwe wydzielenie części przypadającej na roszenia bezpośrednio związane ze stosunkiem pracy oraz na odsetki.

Postanowieniem z dnia 10 czerwca 2005 roku nr .... Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego .... stwierdził, że stanowisko to jest nieprawidłowe, bowiem otrzymana kwota nie jest odszkodowaniem lecz przychodem ze stosunku pracy podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Na postanowienie to podatnik pismem z dnia 03 lipca 2005 roku wniósł zażalenie, stwierdzając, iż kwota powyższa winna korzystać ze zwolnienia z opodatkowania. Zdaniem podatnika, trudno mówić, że otrzymana na podstawie ugody kwota to zaległe wynagrodzenie, skoro nie określono nawet jego wysokości, a zatem winna ona być zakwalifikowana jako odszkodowanie, którego wysokość i zasady ustalania nie wynikają z żadnych ustaw lub przepisów wykonawczych a w związku z tym na mocy art. 21 ust. 1 pkt 3b podlega zwolnieniu z opodatkowania.

Zwolnienia z opodatkowania otrzymanej kwoty można wg podatnika również dokonać na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowy od osób fizycznych, co uzasadnia wywodem "ponieważ nie istnieją reguły normujące proces zawierania ugody (...) można uznać, że akceptując propozycję Strony pozwanej - zrezygnowałem z całej należności podstawowej i 10% należnych odsetek wobec czego kwota ugody zawiera wyłącznie odsetki, które na mocy art. 21 ust. 1 pkt 95 podlegają zwolnieniu z opodatkowania".

Zaskarżonemu postanowieniu podatnik zarzuca:

- niezgodne z intencją art. 24a § 1 Ordynacji podatkowej powoływanie się na dosłowne brzmienie pozwu,
- stwierdzenie iż domagał się on tylko zapłaty zaległego wynagrodzenia i odszkodowania, przez co pominięto znaczący kwotowo czynnik jakim są odsetki,
- błędne przywoływanie art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jako podstawy zakwalifikowania do wynagrodzenia kwota otrzymanej w wyniku ugody, skoro nie można ustalić wysokości tego wynagrodzenia ani rozdzielić go na poszczególne składniki wymienione w tym przepisie,
- niezgodne z art. 121 § 1 oraz art. 122 Ordynacji podatkowej oraz naruszające interes podatnika stwierdzenie, iż z powodu braku możliwości rozdzielenia kwoty wynikającej z ugody na należność podstawową i odsetki należy opodatkować całą otrzymaną kwotę.

Rozpatrując zażalenie Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach stwierdza co następuje:

W myśl art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 roku Nr 14 poz. 176 ze zm.) opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Zatem wszelkiego rodzaju dochody nie wymienione enumeratywnie w katalogu zwolnień przedmiotowych podlegają opodatkowaniu.

Rodzaje źródeł przychodów zawarte zostały w art. 10 ust. 1 ww. ustawy. W punkcie 1 tego artykułu jako źródło przychodów wymieniono m.in. stosunek pracy.

W myśl art. 12 ust. 1 powołanej ustawy za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Art. 77#185; Kodeksu pracy stanowi, iż warunki wynagrodzenia za pracę i przyznawania innych świadczeń związanych z pracą ustalają układy zbiorowe pracy, zgodne z przepisami działu jedenastego, z zastosowaniem art. 77²- 77⁵ Kodeksu pracy.

Powyższy przepis przyjmuje generalną zasadę, że warunki wynagradzania za pracę oraz przyznawanie innych świadczeń ustalone są w zakładowych i ponadzakładowych układach zbiorowych pracy. Przyjęte w nich postanowienia w tym zakresie stanowią podstawę konkretyzowania przez strony w umowie o pracę składników i wysokości wynagrodzenia danego pracownika. Przez warunki wynagrodzenia za pracę należy rozumieć zarówno system wynagradzania za pracę jak i jego poszczególne składniki (wynagrodzenie zasadnicze, premia, dodatki płacowe). Natomiast przez inne świadczenia związane z pracą należy rozumieć zarówno świadczenia pieniężne (np. na czas przestoju) jak i świadczenia w naturze (np. różnego rodzaju deputaty). W zakładach pracy, dla których nie zawarto układów zbiorowych pracy, do czasu objęcia pracowników zakładowym układem zbiorowym, warunki wynagrodzenia ustala regulamin wynagrodzenia.

Z wniosku podatnika wynika, iż winien był on w okresie, którego dotyczył pozew do sądu, otrzymywać wynagrodzenie za pracę oraz inne świadczenia na podstawie zakładowego układu zbiorowego pracy. Pracodawca z obowiązku tego nie wywiązał się. Podatnik skorzystał więc z uprawnień przysługujących mu na podstawie kodeksu pracy.

W myśl zapisu art. 242 § 1 Kodeksu pracy pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na drodze sądowej. Zgodnie z treścią art. 262 § 1 Kodeksu pracy spory o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzygają:

1) sądy pracy - stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych oraz
2) sądy pracy i ubezpieczeń społecznych - stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów wojewódzkich,
zwane sądami pracy.

W niniejszej sprawie ze stosownym roszczeniem podatnik wystąpił do Sądu Rejonowego w ... Wydziału IV Pracy. Zgodnie z właściwością sprawę rozpatrywał Sąd Okręgowy w .... Wydział VIII Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Z powyższego wynika, iż spór rozstrzygany był zgodnie z właściwością przez sąd pracy bowiem dotyczył roszczeń ze stosunku pracy, a dokładnie - co wynika z zawartej ugody - o wynagrodzenie za pracę.

Wolą podatnika jest, aby kwota otrzymana w wyniku powyższej ugody została uznana za odszkodowanie i zwolniona była z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b powołanej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z takim żądaniem trudno jest się zgodzić.

Stwierdzić należy, iż nie nazwa lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania, czy też nie (wyrok WSA z dnia 16 czerwca 2004 roku sygn. III S.A. 528/03). Poza sporem pozostaje, iż przedmiotowa kwota otrzymana została na podstawie uprawnień wynikających z Kodeksu pracy. Przepisy tej ustawy regulują jasno odpowiedzialność odszkodowawczą pracodawcy; są to m.in. art. 45, art. 50, art. 99. A zatem tylko w przypadkach ściśle określonych przez przepisy Kodeksu pracy wypłacone przez pracodawcę świadczenie jest świadczeniem odszkodowawczym. Pozostałe kwoty wypłacane przez niego (pracodawcę), dobrowolnie czy też w wyniku roszczeń pracownika (na podstawie ugody czy też wyroku sądowego) opartych na przepisach Kodeksu pracy są wynagrodzeniem lub też świadczeniem bezpośrednio związanym ze stosunkiem pracy i jako takie stanowią przychód, o którym mowa w art. 12 cyt. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak też jest w przedmiotowym przypadku.

Przedmiotowej kwoty nie można więc uznać za odszkodowanie wypłacone na podstawie prawa pracy. Nie można również uznać, w świetle powyższych wywodów, iż jest ona odszkodowaniem wypłaconym przez pracodawcę na podstawie Kodeksu cywilnego.

Trzeba bowiem zwrócić uwagę, iż oprócz odpowiedzialności wynikającej z Kodeksu pracy pracodawca może ponosić wobec pracownika również odpowiedzialność cywilną, a także być zobowiązanym do naprawienia szkody, jaką wyrządził swojemu podwładnemu i to na podstawie surowszych reguł, określonych przepisami kodeksu cywilnego. Zezwala na to zapis art. 300 Kodeksu pracy, który odsyła do przepisów Kodeksu cywilnego. Roszczenia z tego tytułu dochodzone mogą być więc wyłącznie na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Postępowanie sądowe w tym zakresie prowadzą sądy cywilne, a nie sądy pracy, jak w niniejszej sprawie.

Jak zatem wykazano powyższej, sporna kwota stanowi przychód ze stosunku pracy, o którym mowa w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z tym, że przychód tego rodzaju nie mieści się w katalogu zwolnień przedmiotowych (bez znaczenia w tej sytuacji pozostaje fakt, czy pracodawca wypłaca je dobrowolnie, czy też na podstawie ugody sądowej) - podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Kwestią do ustalenia jest w jakiej części otrzymana na podstawie ugody kwota to należność główna świadczenia, a w jakiej części są to odsetki.

W myśl bowiem zapisu art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wolne od podatku dochodowego są odsetki z tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzeń i świadczeń z tytułów, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy, tj. m.in. ze stosunku pracy.

W związku z przedstawionymi przez podatnika roszczeniami przeciwko byłemu pracodawcy, nie jest bowiem możliwym do zaakceptowania stanowisko zawarte w zaskarżonym postanowieniu, iż otrzymana kwota to wyłącznie kwota główna, a zatem podlega opodatkowaniu w całości podatkiem dochodowym. Nie można również stwierdzić, tak jak żąda tego podatnik, że przedmiotowa kwota, to w całości odsetki, jako że jej wysokość jest niższa niż wysokość odsetek, jakich wypłaty dochodził (podatnik). Taka teza jest nie do przyjęcia chociażby w styczności z przeciwstawnym twierdzeniem - skoro podatnik zgodził się na przyję-cie wypłaconej na mocy ugody sumy jako zaspokajającej w całości jego roszczenie (objęte procesem zakończonym ugodą), to w całości zrezygnował z przysługujących mu odsetek.

Zatem w interesie podatnika leży ustalenie czy istotnie kwota otrzymana na podstawie ugody, to w części odsetki.

Natomiast bezdyskusyjnie podlegać będą zwolnieniu z opodatkowania, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 95 ustawy o podatku dochodowym od osób, odsetki ustawowe wypłacone w przypadku opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat określonych w ugodzie.

Reasumując, wbrew temu co twierdzi podatnik w zaskarżonym postanowieniu, Naczelnik Drugiego Urzędu Skarbowego w .... prawidłowo, zgodnie z przepisami prawa, przyjął, iż otrzymana w wyniku ugody kwota to przychód ze stosunku pracy, określony w art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ustosunkowując się do pozostałych zarzutów stwierdzić jedynie należy, iż przepisy art. 14a Ordynacji podatkowej określają tryby udzielenia pisemnej interpretacji. Organ podatkowy nie ma uprawnień, by - rozpatrując indywidualny wniosek - poza nie wychodzić.

Zgodnie z art. 14a § 1 Ordynacji podatkowej stosownie do swojej właściwości naczelnik urzędu skarbowego, naczelnik urzędu celnego lub wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa na pisemny wniosek podatnika, płatnika lub inkasenta mają obowiązek udzielić pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego w ich indywidualnych sprawach, w których nie toczy się postępowanie podatkowe lub kontrola podatkowa albo postępowanie przed sądem administracyjnym.

Wniosek, o którym mowa w § 1, składa się do właściwego naczelnika urzędu skarbowego, naczelnika urzędu celnego lub wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty albo marszałka województwa. Składając wniosek, podatnik, płatnik lub inkasent jest obowiązany do wyczerpującego przedstawienia stanu faktycznego oraz własnego stanowiska w sprawie - art. 14a § 2 Ordynacji podatkowej.

Jak wynika z powyższego pisemna interpretacja co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego odnosi się do określonego, sprecyzowanego przez wnioskodawcę, stanu faktycznego co do którego pragnie on powziąć wiedzę o skutkach prawno-podatkowych. Stanu tego organ udzielający interpretacji nie może dorozumiewać, jak również nie może ustalać, gdyż nie prowadzi postępowania dowodowego. Przepisy art. 14a Ordynacji podatkowej, w trybie których organ dokonuje interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania prawa podatkowego, takich uprawnień mu nie dają.

W świetle powyższego brak jest przesłanek do dokonania zmiany oraz uchylenia postanowienia organu pierwszej instancji.

Decyzja niniejsza jest ostateczna. Decyzja niniejsza na mocy art. 143 Ordynacji podatkowej została wydana z upoważnienia Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach.

Służy na nią skarga (w dwóch egzemplarzach) do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach ul. Prymasa Stefana Wyszyńskiego 2 za pośrednictwem Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach (adres do korespondencji: Izba Skarbowa w Katowicach - Ośrodek Zamiejscowy ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała) w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji.