Czy wykonywanie przez komornika sądowego zleconych przez wierzyciela czynności poszukiwania za wynagrodzeniem majątku dłużnika podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług?
sygnatura: JG-PP/443-13/06
autor: Izba Skarbowa we Wrocławiu Ośrodek Zamiejscowy w Jeleniej Górze
data: 2006-03-20
słowa kluczowe: | czynności cywilnoprawne, czynności opodatkowane podatkiem od towarów i usług, czynności zlecone, komornik sądowy, podatnik podatku od towarów i usług, podmiotowość podatkowa |
D E C Y Z J A
Dyrektor Izby Skarbowej we Wrocławiu działając na podstawie art. 14b § 2 i § 5 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j. t. - Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.), po rozpatrzeniu zażalenia Komornika Sądowego (Pana X), wniesionego w dniu 19 stycznia 2006 r., na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego w Jeleniej Górze z dnia 5 stycznia 2006 r. Nr PP/443/1/250/05/06 uznające za nieprawidłowe stanowisko podatnika w sprawie interpretacji przepisu prawa podatkowego dotyczącego opodatkowania podatkiem od towarów i usług zleconych komornikowi przez wierzyciela czynności poszukiwania za wynagrodzeniem majątku dłużnika
p o s t a n o w i ł
odmówić dokonania zmiany zaskarżonego postanowienia organu podatkowego pierwszej instancji.
U Z A S A D N I E N I E
W dniu 8 listopada 2005 r. Komornik Sądowy, działając na podstawie art. 14a § 1 i 2 Ordynacji podatkowej, wystąpił do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Jeleniej Górze z wnioskiem o udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania w indywidualnej sprawie przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.). Zapytanie Pana X, który pełni funkcję komornika sądowego, dotyczyło następującej kwestii: czy wykonywane przez niego czynności na podstawie art. 797.1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.), w myśl którego wierzyciel może zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika, podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Czynności komornika wykonywane w zakresie ww. art. 797.1 ustawy kodeks postępowania cywilnego służą wyegzekwowaniu roszczenia zasądzonego w tytule wykonawczym, a tym samym, stwierdza Pan X, służą realizacji obowiązków nałożonych na organ egzekucyjny przez ustawę. Zdaniem Pana X czynności te nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.).
Naczelnik Urzędu Skarbowego w Jeleniej Górze, oceniając powyższe stanowisko, postanowieniem z dnia 5 stycznia 2006 r. Nr PP/443/1/250/05/06 stwierdził, że jest ono nieprawidłowe. W uzasadnieniu postanowienia organ podatkowy pierwszej instancji stwierdził, że czynności wykonywane na podstawie art. 797.1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, ponieważ poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika jest czynnością dodatkową, którą na podstawie odrębnych przepisów /k. k. p./ może zlecić komornikowi wierzyciel. Może ona być jedynie pośrednim narzędziem związanym z wykonywaniem przez komornika sądowego orzeczeń sądowych i innych tytułów wykonawczych, tj. z wykonywaniem władztwa publicznego wynikającego z funkcji organu egzekucyjnego. Poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika przez komornika, argumentował organ podatkowy pierwszej instancji w uzasadnieniu zajętego stanowiska, nie jest związane ze stosowaniem środków przymusu. W związku z powyższym przedmiotową czynność należy rozumieć jako wykonaną "w pozostałym zakresie", w stosunku do której, w świetle wyjaśnień Ministra Finansów w piśmie z dnia 30 lipca 2004 r. znak PP10-812-802/04/MR/1556PP, nie ma zastosowanie wyłączenie z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, określone w art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.).
Podatnik nie zgodził się z powyższą interpretacją Naczelnika Urzędu Skarbowego w Jeleniej Górze i w dniu 19 stycznia 2006 r. złożył zażalenie z wnioskiem o jej zmianę.
W uzasadnieniu zażalenia strona nadal podtrzymuje stanowisko wyrażone we wniosku złożonym w sprawie wydania przedmiotowej interpretacji. W złożonym zażaleniu Pan X podniósł, iż katalog zadań komornika, które wykonuje jako funkcjonariusz publiczny wymieniony w art. 2 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji jest katalogiem otwartym, a zatem wymienione w nim zadania nie są jedynymi, które komornik wypełnia jako organ władzy publicznej. Pan X podkreślił, iż komornik sądowy przy poszukiwaniu majątku dłużnika w oczywisty sposób korzysta, wbrew twierdzeniu organu podatkowego, ze środków przymusu, które zastrzegają dla niego jako organu egzekucyjnego przepisy prawa. Przy zbieraniu informacji np. o kontach dłużnika komornik korzysta z przepisu art. 2 ust. 5 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, w przypadku poszukiwania nieruchomości - korzysta z przepisu art. 814 ustawy kodeks postępowania cywilnego, zatem w oczywisty sposób, argumentuje strona, komornik wykorzystuje środki przymusu zastrzeżone dla niego jako organu władzy publicznej. W przypadku uznania, że w sytuacji poszukiwania za wynagrodzeniem majątku dłużnika komornik nie działa jako organ władzy publicznej, wszelkie instytucje, do których zwracałby się komornik miałby prawo odmówić mu udzielenia informacji w oparciu o ustawę o ochronie danych osobowych. Zdaniem strony nie można przyjąć, iż przy wykonywaniu jednych zadań komornik działa jako organ władzy publicznej, zaś przy wykonywaniu innych zadań, również określonych w ustawie, takim organem nie jest. O opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług można mówić, argumentuje strona, w przypadku działalności gospodarczej nie mającej związku z działalnością egzekucyjną. Konsekwencją przyjęcia, że komornik działa przy wykonywaniu czynności określonych w art. 797.1 k. k. p. jako funkcjonariusz publiczny, dla którego ustawy zastrzegają prawo zastosowania środków przymusu, jest to, że opłaty pobierane za wykonywanie tych czynności są zwolnione z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.
Organ odwoławczy po dokonaniu analizy przedstawionego przez stronę stanu faktycznego oraz przepisów dotyczących spornej kwestii stwierdza, co następuje.
Zgodnie z art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535), nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.
Z przepisu tego wynika zatem, że organa lub urzędy administracji publicznej wówczas działają w charakterze podatników, gdy:
- wykonują czynności inne, niż te, które mieszczą się w ramach ich zadań,
- wykonują czynności mieszczące się w ramach ich zadań, ale czynią to na podstawie umów cywilnoprawnych.
Generalnie organa i urzędy publiczne są uznawane za podatników. Dotyczy to jednakże tej sfery, w której faktycznie występuje konsumpcja oraz gdzie podmioty te mogą konkurować z podmiotami prawa prywatnego.
Rozstrzygnięcie, czy dana czynność stanowi realizację zadania nałożonego przepisami prawa, dla wypełnienia których organ czy też urząd zostały powołane, następować powinno przede wszystkim w oparciu o prawo określające zakres jego działania.
W myśl art. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz. U. z dnia 29 października 1997 r. Nr 133, poz. 882 ze zm.) komornik sądowy jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym, wykonującym w oparciu o art. 2 ust. 1 ustawy czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych oraz inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów.
Ww. ustawa na podstawie art. 2 ust. 3 powierza komornikom sądowym w szczególności następujące zadania: wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenie pieniężne i niepieniężne oraz o zabezpieczenie roszczeń, wykonywanie innych tytułów wykonawczych wykonywanych na podstawie odrębnych przepisów, sporządzanie protokołów stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia na zarządzenie sądu lub prokuratora. Stosownie do ww. art. 2 ust. 1 i 2 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji oraz art. 758 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z dnia 1 grudnia 1964 r. Nr 43, poz. 296 ze zm.) komornik jest szczególnego rodzaju organem państwowym, tj. organem egzekucyjnym, do którego należą sprawy egzekucyjne, w ramach których dokonuje czynności egzekucyjnych. Komornik jako organ egzekucyjny, w ramach wykonywanych zadań i pełnionej funkcji, został wyposażony przez państwo w określone władcze kompetencje zarówno wobec osób (art. 761 i 764 k.p.c.), jak i wobec innych instytucji publicznych (art. 761 i 765 k.p.c.). Został upoważniony do nakładania kar, co jest atrybutem władzy. Komornik może zatem stosować przewidziane prawem środki przymusu, zastrzeżone dla władzy publicznej, przy wykonywaniu czynności wynikających z funkcji organu egzekucyjnego, o których mowa w ww. art. 2 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji.
Z treści zapisu art. 2 ust. 5 ww. ustawy wynika uprawnienie komornika do uzyskiwania przez niego informacji niezbędnych do prawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego
czy też samej egzekucji. Analiza treści tego przepisu prowadzi do wniosku, że nie nakłada on na komornika jakiegokolwiek obowiązku. Wprowadzając regulację zawartą w ww. art. 2 ust. 5 ustawy ustawodawca, wychodząc z założenia, że możliwości komornika w zakresie dokonywania czynności ustalających nie są wystarczające, przyznał mu w tym zakresie dodatkowe uprawnienia. Samo natomiast uprawnienie komornika do uzyskiwania informacji, o których mowa w tym przepisie, nie oznacza obowiązku prowadzenia dochodzenia w celu ustalenia stanu majątkowego dłużnika. Zwrócenie się jednak przez komornika o udzielenie informacji do konkretnego podmiotu (wyłączając dłużnika) winno być oparte już na uzyskanych informacjach od uczestników postępowania egzekucyjnego, bądź też na uprzednio dokonanych czynnościach egzekucyjnych.
Podsumowując, art. 2 ust. 5 ww. ustawy nie może uzasadniać kierowania przez wierzycieli do komorników żądań dotyczących poszukiwania majątku dłużników.
Wierzyciel na podstawie art. 797.1 ustawy kodeks postępowania cywilnego może zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika. Czynność ta kwalifikuje się do czynności, określonych w art. 2 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, jako przekazanych na podstawie odrębnych przepisów. Zlecenie komornikowi przez wierzyciela poszukiwania (za wynagrodzeniem) majątku dłużnika, nie należy zatem do zadań komornika z zakresu funkcji organu egzekucyjnego (władztwa publicznego), wymienionych w art. 2 ust. 3 ww. ustawy, dla realizacji których jako organ władzy publicznej został wyposażony w środki przymusu.
Gdyby przedmiotowa czynność należała do zadań komornika, zostałaby przez ustawodawcę umieszczona w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji wyznaczającej zakres działania komorników sądowych, nie zaś w ustawie odrębnej.
Słusznym jest, że komornik przy realizacji tego zadania, korzysta z uprawnień zagwarantowanych dla władzy publicznej. Nie zostały one jednak nadane mu w celu realizacji tego zadania, bowiem poszukiwanie majątku dłużnika za wynagrodzeniem może zajmować się każda inna osoba nieposiadająca statusu organu władzy publicznej.
Stwierdzić przy tym również należy, iż komornik jako organ egzekucyjny realizując zadania powierzone mu jako funkcjonariuszowi publicznemu, wyposażonemu w środki przymusu, działa jako organ pozostający wobec stron postępowania w stosunku nadrzędności. Komornik nie wchodzi z uczestnikami tego postępowania w stosunki zobowiązaniowe (cywilnoprawne). Stosunek zachodzący w postępowaniu egzekucyjnym pomiędzy wierzycielem, na wniosek którego wszczęto to postępowanie, a komornikiem, który je prowadzi jako organ egzekucyjny, jest stosunkiem publicznoprawnym. Czynności egzekucyjne odbywają się w ramach kompetencji przyznanych komornikowi przez ustawę, nie zaś na zlecenie wierzyciela. Komornik posiada w ramach wykonywanych zadań i pełnionej funkcji jako organ egzekucyjny władcze kompetencje wobec innych podmiotów stosunków prawnych. Natomiast zlecenie przez wierzyciela komornikowi czynności poszukiwania, za odpłatnością, majątku dłużnika rodzi pomiędzy komornikiem a wierzycielem stosunek cywilnoprawny (zobowiązaniowy).
Zatem w świetle art. 15 ust. 6 ustawy o podatku od towarów i usług zlecenie przez wierzyciela czynności poszukiwania za wynagrodzeniem majątku dłużnika podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Nadmienić należy, że zgodnie z art. 14 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej Minister Finansów w piśmie z dnia 30 lipca 2004 r. Nr PP10-812-802/04/MR/1556PP przedstawił interpretację w sprawie czynności świadczonych przez komorników sadowych, w której stwierdził, "iż komornicy sądowi w zakresie w jakim, stosując środki przymusu zastrzeżone dla władzy publicznej, wykonują władztwo publiczne wynikające z funkcji organu egzekucyjnego, są uznawani za organ władzy publicznej i tym samym są objęci regulacją art. 15 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. Natomiast czynności wykonywane przez komorników sądowych w pozostałym zakresie podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług według zasad ogólnych."
Wobec powyższego tut. organ podtrzymuje stanowisko organu pierwszej instancji, że czynności poszukiwania za odpłatnością majątku dłużnika, wykonanych w ramach zlecenia wierzyciela, nie podlegają wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 15 ust. 6 ww. ustawy.
Reasumując, Dyrektor Izby Skarbowej we Wrocławiu stwierdza, że zaskarżone postanowienie zawiera prawidłową interpretację przepisów prawa podatkowego, a więc należało orzec, jak w sentencji.
Decyzja niniejsza jest ostateczna w administracyjnym toku instancji.
W przypadku niezgodności niniejszej decyzji z prawem, stronie służy skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu, ul. Św. Mikołaja 78/79, 50-126 Wrocław, w trybie art. 50-54 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.).
Skargę (wraz z odpisem) można wnieść w terminie 30 dni od dnia doręczenia niniejszej decyzji za pośrednictwem Izby Skarbowej we Wrocławiu-Ośrodka Zamiejscowego w Jeleniej Górze, ul. Wzgórze Kościuszki 2, 58-500 Jelenia Góra. Zgodnie z art. 57 § 1 ww. ustawy skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać wskazanie zaskarżonej decyzji i oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy oraz określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.